Verdriet en afscheid nemen, hoort jammer genoeg bij het leven. Hoe je iemand kunt troosten die zijn moeder, partner, kind… verloren heeft, vertelt psychiater en rouwexperte Uus Knops.
Als je iemand in je omgeving ziet worstelen met groot verdriet omdat die persoon een dierbare verloren heeft, voel je je vaak machteloos. Nochtans, je kúnt iets doen. Psychiater Uus Knops, gespecialiseerd in rouwverwerking, helpt je een stukje op weg.
Leef mee
Uus Knops: “Als iemand metaforisch op het bankje naast zijn of haar levensweg zit na een groot verlies, dan hebben mensen soms de neiging om te zeggen: ‘Kom, sta recht en wandel door.’ Terwijl het veel meer helpt om mee op het bankje te gaan zitten, mee te zuchten en te zwijgen, of te zeggen: ‘Pfoe, wat overkomt jou nu.’
Nodig de ander uit om te vertellen
Uus Knops: “Dit zijn de magische woorden: ‘Vertel eens.’ Er wordt vaak gevraagd wat er precies gebeurd is, maar stel ook vragen zoals ‘Waar zit je nu mee in?’, ‘Hoe ga je je hem herinneren?’, of ‘Op welke momenten ga je haar het meest missen?’ Zodat mensen, als ze dat willen, kunnen vertellen wat er in hen omgaat op dat moment. Laat tegelijk ook ruimte voor een antwoord als: ‘Ik wil het er vandaag niet over hebben.’ Troosten is niet altijd makkelijk, maar de intentie hebben van ‘ik ben er voor jou en wil mee met jou dat vervelende gevoel voelen’, helpt vaak al.”
Bied praktische hulp aan
Uus Knops: “Ik zie rouwen als een reis tussen twee oevers: de ‘verliesoever’, waarop je stilstaat bij je verdriet, en de ‘hersteloever’ waarop je weer aanknoopt bij het leven. Naast mensen op de verliesoever, waarbij ze hun verdriet kunnen uiten, hebben rouwenden ook vaak veel aan mensen op de ‘hersteloever’, aan praktische hulp. Aan iemand die het gras komt maaien of de kinderen naar het voetbal brengt, bijvoorbeeld. Of aan iemand die hen meeneemt op café of om te gaan sporten zonder per se over het verlies te moeten praten en constant de ‘rouwende’ te moeten zijn.”
Troosten is niet altijd makkelijk, maar gewoon de intentie hebben ‘ik ben er voor jou en wil mee dat vervelende gevoel dragen’, helpt vaak al
Vermijd oordelen of verwachtingen
Uus Knops: “Vermijd vragen die impliciet oordelen of een verwachting uitspreken, zoals: ‘Gaat het al wat beter?’, of ‘Ben je al terug aan het werk?’ Of iets wat toxische positiviteit wordt genoemd, zoals: ‘Ze heeft toch een mooi leven gehad’, of ‘Je hebt gelukkig nog andere kinderen’. Als je van iemand die het zwaar heeft, erkent dat die het zwaar heeft, dan voelt die persoon zich vaak lichter. Omgekeerd: als je tegen iemand die het zwaar heeft, gaat zeggen dat het licht is, dan voelt die persoon zich nog zwaarder. Vraag liever: ‘Hoe gaat het vandaag met jou?’ En blijf vooral ook de naam van de dierbare noemen.”
Stuntelen mag
Uus Knops: “We denken vaak veel te veel na of we wel de juiste dingen zeggen, maar het maakt eigenlijk niet zoveel uit. Rouwende mensen klagen niet vaak over wat iemand fout heeft gezegd, maar vaker over dat iemand niks heeft gezegd, of niet naar de begrafenis is gekomen. Zeg íéts, ook al is het stuntelig, en denk er niet krampachtig over na. Het moeten echt geen grootse dingen zijn. Laatst vertelde een vrouw me: ‘Ik was op een begrafenis en dacht aan de leeftijd die de overledene had, en bij het condoleren, zei ik: ‘Gelukkige verjaardag!’ Iedereen lachte en niemand nam haar dat kwalijk.”
Lees meer van Uus Knops in Casper – een rouwboek’, ‘Op afstand nabij’ en ‘Hoe zware dagen dragen’. In ‘Het alfabet voor groot verdriet’ maakt ze verlies en rouw bespreekbaar voor kinderen.
Meer tips:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!