Slaappillen: hoe gevaarlijk zijn ze echt? De slaapexpert legt uit!
Een goede nachtrust is niet voor iedereen vanzelfsprekend: maar liefst 1 op de 3 Belgen kampt met slaapproblemen. Slaappillen lijken een erg voor de hand liggende en makkelijke oplossing, maar zijn ze eigenlijk wel zo gezond? De slaapexpert legt uit.
Hoe gevaarlijk zijn slaappillen?
Slaapmiddelen zijn medicijnen die inwerken op bepaalde receptoren in je hersenen, en je zo tijdelijk helpen in te slapen of door te slapen. Maar die zijn zeker niet zo onschuldig als je misschien denkt.
Dr. Inge Declercq, arts, neuroloog en slaapexpert: “Slaappillen geven je eigenlijk een soort ‘knock out’-effect en zorgen er misschien voor dat je inslaapt en kunt doorslapen, maar de kwaliteit van de slaap verbetert niet.
Het is wetenschappelijk bewezen dat slaappillen gevaarlijk kunnen zijn voor je gezondheid, zowel op cognitief vlak als op je dagelijkse functioneren. Je slaap is dan helemaal niet zo herstellend als hij moet zijn, waardoor het soms beter is om een slechte nacht te hebben en daar de gevolgen van te dragen, dan de effecten te hebben van slaappillen. Ze kunnen namelijk een aantal ernstige bijwerkingen met zich meebrengen:
- Op korte termijn is dat vooral slaperigheid, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, een verminderde alertheid en een soort ‘katereffect’, alsof je de avond voordien gedronken hebt.
- Slaappillen kunnen ook andere slaapaandoeningen in de hand werken en slaapapneu of rusteloze benen bijvoorbeeld verergeren.
- Ze kunnen daarnaast nachtmerries en onrustigheid veroorzaken.
- Op lange termijn kunnen ze erg schadelijk zijn voor je geheugen: er zijn steeds meer studies die aantonen dat er een link is tussen het nemen van slaappillen en Alzheimer.
- En ten slotte is er op lange termijn een verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker.”
Een slechte nacht hebben en daar de gevolgen van te dragen, is soms beter dan de effecten van slaappillen
Welke soorten slaappillen zijn er?
“Er zijn heel veel slaapmedicijnen, die te onderscheiden zijn in drie grote categorieën qua werkingsduur: je hebt er met een korte, middellange en lange werking. Hoe langer de werkingsduur, hoe langer de stoffen in je bloed blijven zitten en hoe langer je bijwerkingen kunt hebben.
Een andere manier om ze te onderscheiden, is kijken naar hun profiel en manier waarop de pillen werken. Zo heb je er die uiteraard slaapverwekkend zijn, maar ook met een eerder angstwerende of spierontspannende functie. Uiteindelijk werken ze allemaal in op specifieke receptoren in je hersenen, maar in functie van hun profiel, hebben ze een ander effect.”
Wanneer worden slaappillen voorgeschreven?
“Slaappillen hebben véél meer nadelen dan voordelen. Ze worden dus best zo weinig mogelijk voorgeschreven, hetgeen helaas niet altijd het geval is. Het is zoveel beter om slapeloosheid zonder medicatie te behandelen. Mensen lijden aan slapeloosheid als ze niet meer kunnen inslapen, te veel wakker zijn ’s nachts, veel te vroeg wakker worden … en ze merken dat hun dagelijks functioneren eronder lijdt.
Voor deze groep mensen is er een specifieke behandeling: de cognitieve gedragstherapie voor slapeloosheid, kortweg slaaptherapie. Dit is de beste en bewezen eerstelijnsbehandeling en werkt fantastisch tegen slapeloosheid, maar het is een proces. Het is een praktische aanpak van het probleem waarbij gaandeweg zowel wordt gezocht naar de juiste slaap-stimulerende gedragingen, als aanpak van de negatieve gedachten, het piekeren, de stress en frustraties over het slaapprobleem die de slaapmoeilijkheden juist in stand houden.”
Wanneer zijn slaappillen dan wel nuttig?
“Ik schrijf zo weinig mogelijk slaappillen voor, maar bij mensen die in een vicieuze slapeloosheidscirkel zitten, een serieus slaaptekort opbouwen en daar grote nadelen van ondervinden, kunnen ze soms toch baat hebben. Dat is ook het geval bij mensen die echt niet kunnen slapen omwille van extreme angst of een depressie. Als ik toch slaapmedicijnen voorschrijf, raad ik altijd aan om ze maximum twee weken in te nemen, zodat ze geen verslaving veroorzaken.”
Slaappillen hebben véél meer nadelen dan voordelen
Hoe verslavend zijn ze?
Eén van de grote gevaren van slaappillen is namelijk dat ze erg verslavend zijn, ongeacht hun werkingsduur. Na twee weken kan al gewenning optreden: enerzijds kun je daarna al niet meer zonder, anderzijds heb je een steeds hogere dosis van de slaappil nodig om hetzelfde effect te bekomen.
Dr. Declercq: “Ontzettend veel mensen zijn afhankelijk van slaappillen. Daarom is het heel belangrijk om professionele hulp te zoeken en ermee naar de huisarts te gaan. Hij of zij zal je doorsturen naar een slaapspecialist. Die kan je helpen om op een veilige manier van slaapmedicatie af te geraken. Dat gebeurt heel langzaam, volgens een schema, waardoor je eigenlijk niet zult merken dat je stilaan afbouwt.
Daar hoort natuurlijk ook psychologische begeleiding bij. Het is namelijk een proces om van slaappillen af te geraken, en je hebt er wel wat motivatie voor nodig, maar het loont. Stop sowieso nooit op eigen houtje en van de ene dag op de andere met slaapmedicatie, want dat kan heel wat gevolgen hebben. Het kan zelfs een epilepsie aanval veroorzaken.”
Zijn er natuurlijke alternatieven?
Dr. Declerq: “Die zijn er zeker. Over de zogenaamde ‘slaappillen uit de natuurwinkel’ zijn al een aantal dingen bestudeerd. Lavendel of valeriaan bijvoorbeeld kunnen, mits de juiste dosering, een gunstig effect hebben op je slaap. Natuurlijke alternatieven zijn alleszins veel veiliger: ze werken voor een stukje op dezelfde receptoren in je hersenen, maar op een andere manier, zodanig dat je niet afhankelijk of verslaafd kunt worden.
Bij deze middeltjes geldt dikwijls ‘baat het niet, dan schaadt het niet’, maar onthoud dat het geen mirakeloplossing is. Laat je alleszins professioneel adviseren over de dosering en de juiste soort alternatieven, want er is helaas ook veel rommel op de markt.”
En wat met voedingssupplementen?
Zoek je eerder naar voedingssupplementen die een positief effect kunnen hebben op je slaappatroon? “Dan zijn magnesium en zink een goed idee. Je neemt ze dan ook best ’s avonds in, op voorwaarde dat je ze nodig hebt. Om dat te weten te komen, laat je best je bloed controleren bij de dokter.
Onthoud wel dat voeding nog altijd de belangrijkste bron is, en dat je er dus meer aan hebt om de stofjes uit je voeding te halen in plaats van uit een supplement. Zink en magnesium vind je bijvoorbeeld terug in heel wat gezonde ingrediënten, net zoals tryptofaan: en eiwit-opbouwer die je uit je voeding moet halen en wordt omgezet in melatonine, één van je slaaphormonen. Zet daarom gerust wat meer noten, zaden, peulvruchten, vette vis, gevogelte, rauwe melkproducten, eieren, … op het menu.”
Meer daglicht, en nog meer gouden tips
Dr. Declerq: “Ik zeg altijd: gezond slapen is een levensstijl. Er zijn heel veel dingen die je in je dagelijkse leven kunt aanpassen en die alle slaappillen in de wereld kunnen vervangen.
- Beweeg overdag voldoende en zorg ervoor dat je genoeg natuurlijk daglicht ziet. Voldoende daglicht opzoeken vooral tussen 8 uur en 12 uur zorgt niet alleen voor meer energie overdag, het verbetert ook aanzienlijk je slaapkwaliteit.
- Verwerk stress en maak je hoofd leeg vooraleer je gaat slapen. Iedereen heeft zijn eigen manier om dat te doen: een boek lezen, je dag opschrijven, een stretch- of ademhalingsoefening, … Neem er je tijd voor, want dat zal ook de kwaliteit van je slaap verbeteren.
- Let op wat je eet: je eetgewoontes hebben ontzettend veel invloed op je slaap. Wil je snacken voor de tv? Kies dan voor een handje rauwe noten. Die helpen bij de aanmaak van serotonine en melatonine.
- Maak van je slaapkamer een positieve slaapprikkel: een frisse plek die alleen maar dient om te slapen en waar je geprikkeld wordt om de slaap te vinden. Een rustige kamer betekent dikwijls ook rust in je hoofd.
- Weer tv’s, smartphones en andere technologie uit je slaapkamer.
- Zorg voor de juiste temperatuur, tussen de 15°C en 19°C.
- Maak het stil of zorg voor oordopjes bij een luide omgeving. Die kun je zelfs op maat laten maken.
- Slaap volledig in het donker.”
Meer weten over slapen?
Dr. Inge Declercq schreef er een interessant boek over, boordevol tips en adviezen: ‘De kracht van slapen – Een goede nachtrust start overdag‘. Het boek leert je o.a. hoe je slaapmechanisme in elkaar zit, hoe je energiek wakker kunt zijn overdag én wat je kunt doen voor een herstellende nacht. Verder beantwoordt ze een aantal interessante vragen over alles rond slapen: wat is je ideale slaaptijd, kun je slaaptekort inhalen, hoe pak je stress aan om beter te slapen, …
De kracht van slapen – Een goede nachtrust start overdag, € 22,50 bij Pelckmans Uitgevers.
Meer artikels om van te dromen:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!