Stamceldonatie: hoe gaat dat in z’n werk?
Met stamceldonatie kun je ernstig zieke mensen enorm helpen. Voor bijvoorbeeld leukemiepatiënten zijn stamcellen namelijk van levensbelang. Maar weet je hoe zo’n donatie precies in z’n werk gaat? Doet het pijn? En hoe word je stamdonor?
Wat zijn stamcellen?
Een stamcel is een cel uit het beenmerg die in een andere cel kan veranderen, zoals: levercel, huidcel of bloedcel. Er bestaan verschillende soorten stamcellen. Afhankelijk van het type stamcel heeft deze meer of minder mogelijkheden om tot verschillende celtypes te groeien.
Daarnaast kunnen stamcellen ervoor zorgen dat andere (zieke) cellen in ons lichaam met een korte levensduur ‘ververst’ kunnen worden. Wanneer we ziek of gewond raken, worden sommige van onze cellen gewond. Daardoor worden stamcellen geactiveerd, en krijgen ze de taak om beschadigd weefsel te repareren en dode cellen te vervangen. Stamcellen zorgen er dus voor dat we gezond blijven en niet te snel verouderen.
Hoe kunnen je stamcellen iemand helpen?
Door stamcellen van een gezonde persoon in de bloedbaan van zieke patiënten te brengen, is de kans groter dat ze zelf weer gezond bloed aanmaken.
Zowel bij volwassenen als bij kinderen kan het beenmerg ziek worden, waardoor stamcellen worden aangetast. Dat is onder meer het geval bij leukemie. Ook kunnen patiënten een aangeboren afwijking van de beenmergstamcellen, waardoor onvoldoende gezonde bloedcellen worden aangemaakt.
Stamceltherapie wordt daarnaast ook gebruikt om de schadelijke gevolgen van chemo op de bloedcellen op te vangen.
Omdat er een stamcellenmatch moet zijn tussen donor en patiënt geldt: hoe meer donoren zich aanmelden, hoe meer kans dat een patiënt een geschikte donor vindt.
Meer weten over bloed doneren? Lees hier hoe dat werk!
Hoe werkt stamceltherapie?
Bij stamceltherapie wordt er gezocht naar nieuwe stamcellen die beschadigde of afwezige cellen in het lichaam van de zieke patiënt kunnen vervangen. Als het lichaam over niet genoeg gezonde stamcellen beschikt, kunnen ze via stamceltherapie worden aangevuld.
1. Zoektocht naar gezonde stamcellen
Eerst wordt er gekeken of er stamcellen uit het bloed van de patiënt zelf kunnen worden gebruikt. Zoniet, wordt er op zoek gegaan naar een geschikte donor.
Een patiënt kan enkel geholpen worden met stamcellen van een donor met hetzelfde weefseltype. En dat maakt die zoektocht zo moeilijk: er zijn tienduizenden combinaties mogelijk. Er wordt eerst gekeken naar directe familieleden, omdat de kans voor een match groter is. Daarna wordt de nationale en internationale donorbank gescreend.
2. Gezonde cellen verzamelen via donatie
Er zijn verschillende manieren van stamceldonatie mogelijk. Zo kunnen gezonde stamcellen van een donor gehaald worden uit:
- Bloed van volwassenen: eigenlijk bevat bloed niet zoveel stamcellen, maar door specifieke medicatie kan het bloed van een donor toch aangroeien met stamcellen uit het beenmerg. Via bloedafname worden stamcellen eenvoudig en pijnloos afgenomen. Ook voor patiënten verloopt deze manier vlot. De donatie gebeurt pas op het moment dat er een patiënt met hetzelfde stamceltype als die van de kandidaat-donor opduikt.
- Beenmerg: in beenmerg zitten miljarden stamcellen die ons hele leven lang uitgroeien tot bloedcellen. Stamcellen vanuit beenmerg verkrijgen is pijnlijk en gebeurt dan ook onder algemene verdoving. Deze procedure wordt niet zo vaak gebruikt, omdat het voor de donor vrij ingrijpend is.
- Navelstrengbloed van pasgeboren baby’s: na de geboorte bevatten de navelstreng en de moederkoek nog heel wat bloed dat relatief rijk is aan stamcellen. Dit bloed wordt in een laboratorium verrijkt en vervolgens ingevroren.
Er wordt in België vooral gekozen voor de donatie van stamcellen via het bloed van volwassenen en niet uit beenmerg. Deze vorm van donatie verloopt dan ook min of meer zoals een doorsnee bloedafname, al is er meer voorbereiding nodig.
3. Toediening aan de patiënt
Via een bloedtransfusie worden de gezonde stamcellen toegediend aan de zieke patiënten. Bij een perfecte match tussen donor en patiënt vinden de cellen vanzelf de weg naar de beenderen. Daar schieten ze in actie, waardoor de patiënt opnieuw bloed aanmaakt. Er is dus geen operatie nodig.
Word stamceldonor!
Met stamceldonatie kun je levens reden! Als je stamcellen wilt doneren bij het Rode Kruis is dat altijd:
- anoniem: zowel voor donor als patiënt.
- geïnformeerd: je ontvangt alle informatie over de donatie en het verloop, en kunt steeds van mening veranderen.
- gratis: je krijgt geen vergoeding, maar wordt wel verzekerd voor eventuele gevolgen van je donatie.
- voor patiënten wereldwijd: als je je kandidaat stelt kun je patiënten in België of buiten België helpen.
- voor de lange termijn: het kan jaren duren voor een perfecte match is voor jouw stamcellen. Je kunt dus pas een hele tijd na je kandidaatstelling worden opgeroepen.
Wil je donor worden, of ben je geïnteresseerd? Schrijf je dan in op de website van het Rode Kruis en ga met hen in gesprek.
Wat als je kandidaat-donor bent?
Als er een match is tussen je stamcellen en die van een patiënt neemt het Rode Kruis meteen contact met je op. Dan wordt gecheckt of je nog steeds bereid bent om te doneren, en word je begeleid. Ook achteraf word je nauwgezet opgevolgd.
Bronnen: rodekruis.be, allesoverkanker.be, UZGent.be
Meer interessante artikels:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!