Strabisme of scheelzien: oorzaken en behandelingen
Ooit al gehoord van strabisme? Het is de medische term voor scheelzien, een afwijking aan de ogen, die vervelende gevolgen kan hebben. Niet alleen verstoort het je gezichtsvermogen, maar het kan ook schaamte met zich meebrengen. Gelukkig bestaan er behandelingen voor, en daar vertelt dokter Tine Vandenbroucke van de dienst Oogheelkunde in het UZ Gent ons alles over.
Wat is strabisme?
Dokter Tine Vandenbroucke: “Strabisme of scheelzien is een afwijking van de stand van de ogen. Als je eraan lijdt, is het niet mogelijk om beide ogen op hetzelfde fixatiepunt te richten. Een van de ogen kan zichtbaar meer naar binnen of buiten staan, maar er kan ook een hoogteverschil zijn tussen de ogen.”
Variaties van strabisme
“Sommige mensen hebben constant last van strabisme.
- Wanneer de scheelzienshoek dezelfde blijft in alle blikrichtingen, spreken we over comitant scheelzien.
- Wanneer die verandert afhankelijk van de blikrichting, of meer uitgesproken is bij het kijken vanop een bepaalde afstand (dichtbij of veraf), spreken we over incomitant scheelzien.
Bij anderen komt scheelzien intermittent voor. Dat wil zeggen dat het niet altijd aanwezig is, maar enkel af en toe, zonder duidelijke uitlokkende factor.
Er bestaan ook nog andere variaties binnen strabisme. Bij latent strabisme is er bijvoorbeeld geen probleem bij het kijken met beide ogen. Maar wanneer je een van de ogen afdekt, neemt het afgedekte oog een afwijkende stand aan. Zodra dat oog weer mag meekijken, gaat het weer recht staan. Een dokter kan de exacte vorm van strabisme bij een patiënt vaststellen.“
Bij wie komt het voor?
“Strabisme ontstaat vaak bij kinderen, maar het kan eigenlijk op elke leeftijd voorkomen. Bij kinderen kan het bijvoorbeeld gepaard gaan met een lui oog. Wanneer scheelzien op volwassen leeftijd ontstaat, is dubbelzien meestal de klacht die hen de stap naar een dokter doet zetten.
Strabisme hoeft niet altijd een probleem te zijn, sommige mensen ervaren zelfs (bijna) geen klachten. Een ingreep of behandeling heeft in dat geval eigenlijk een cosmetische functie.”
Wat is de oorzaak van strabisme?
Dokter Tine Vandenbroucke: “Er zijn verschillende mogelijke oorzaken van scheelzien. Daarom is er eerst een grondig orthoptisch onderzoek en oogonderzoek nodig om te kijken of er onderliggende problemen zijn, zoals:
- Oogafwijkingen zoals netvliesproblemen of cataract waardoor het gezichtsvermogen laag is.
- Refractie-afwijkingen zoals hoge verziendheid (bij bijziendheid komt strabisme veel minder voor).
- Zenuwaandoeningen: om de ogen te doen werken, sturen zenuwen de oogspieren aan. Als er met die zenuwen een probleem is, kan strabisme ontstaan. Het kan wel zijn dat de aandoening tijdelijk is, door bijvoorbeeld sterk ontregelde diabetes, hoge bloeddruk of na een trauma.
- Een lui oog (amblyopie). Vooral bij kinderen is dit vaak de oorzaak voor strabisme.
Als het nodig is, wordt er nog aanvullend onderzoek gedaan: bijvoorbeeld een MRI-scan, bloedonderzoek, neurologisch onderzoek …”
Wat zijn de behandelingen?
Dokter Tine Vandenbroucke: “De behandeling hangt af van de oorzaak:
- Bij refractie-afwijkingen biedt een bril de oplossing of een gedeeltelijke oplossing.
- Een prismabril, een bril zonder sterkte die het beeld naar een bepaalde richting verplaatst, kan bij sommige mensen klachten van strabisme verhelpen. Of dan toch vooral bij dubbelzien (diplopie). Maar het zal het strabisme niet wegnemen.
- Occlusie van een oog, bij amblyopie. Dat betekent dat het luie oog wordt geprikkeld om het op die manier te trainen.
- Orthoptische oefeningen: dat zijn oogspieroefeningen om de spieren sterker te maken.
- Wanneer er een vermoeden is van tijdelijk strabisme of er nog veranderingen kunnen optreden, maar de klachten toch al verholpen moeten worden, kan zelfs een botoxinjectie soelaas bieden.
- Als de voorgaande zaken niet voldoende zijn: een operatie.
Er moet in elk geval altijd eerst een goede evaluatie gemaakt worden van de gezichtsscherpte en de scheelzienshoek. Daarrvoor word je verschillende keren opgevolgd door een oogarts en orthoptist.”
Een strabisme-operatie: wat houdt het in?
“Een strabisme-operatie is een operatie aan de oogspieren. De chirurg opereert dan aan de spieren van één of beide ogen met als doel de afwijking van de oogstand te herstellen of te verbeteren.
De oogspieren zorgen ervoor dat een oog zich in verschillende richtingen kan bewegen. Elk oog heeft er zes: vier rechte en twee schuine oogspieren. Bij strabisme werken die oogspieren niet zoals het moet, en dus worden ze tijdens een operatie verzwakt of versterkt, afhankelijk van wat nodig is, door ze te verplaatsen of in te korten.
De spieren bevinden zich aan de buitenkant van de oogbal, dus het oog hoeft niet opengemaakt te worden. Het slijmvlies dat boven de spieren ligt, wordt wel opengemaakt.”
Bekijk hier het mooie videoportret van Sofie, die een oogoperatie onderging omdat ze leed aan strabisme.
Is het een zware operatie?
“Afhankelijk van de scheelzienshoek die op voorhand wordt gemeten en de bevindingen tijdens de operatie, wordt bepaald op welke spieren wordt gewerkt. Soms wijzigt het plan nog tijdens de operatie zelf. Soms is het strabisme niet volledig weg met één operatie.
Daarnaast kan scheelzien na een succesvolle operatie soms nog terugkomen. Vandaar kijken we eerst naar andere, minder ingrijpende behandelingen. De arts houdt daarbij natuurlijk ook rekening met de wensen en verwachtingen van de patiënt“, aldus dokter Tine Vandenbroucke.
Lees ook deze artikels over medische of cosmetische ingrepen:
- Borstvergroting: 14x veelgestelde vragen beantwoord door de plastisch chirurg
- Ooglidcorrectie: welke mogelijkheden zijn er?
- Zoveel gelukkiger na mijn borstvergroting: het verhaal van Leen
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!