Tranende ogen: oorzaken en oplossingen

Door Karen Baert

25 jan 2024

Zalig, zo’n wandeling in de koude winterlucht. Maar voor je het weet lopen de tranen over je wangen, en niet omdat je geëmotioneerd bent door de natuurpracht. Waarom krijg je tranende ogen en wat kun je eraan doen? En nog belangrijker: hoe kun je die traanogen voorkomen?

Oorzaken van tranende ogen

Tranende ogen, in de volksmond ook wel lopende ogen, zijn ronduit vervelend. Sommige mensen hebben er alleen last van in strenge wintermaanden, anderen pinken bij elk zuchtje wind een traantje weg. Er zijn over het algemeen drie oorzaken mogelijk voor je tranende ogen, maar soms blijft de reden onduidelijk.

1. Overproductie van traanvocht

Meestal zijn tranende ogen het gevolg van een (te) hoge productie van traanvocht door de traanklier. Dat gebeurt als er irritatie ontstaat aan één oog of beide ogen. Je zenuwen sturen dan een seintje naar de traanklier dat er meer tranen nodig zijn. Die tranen zijn vaak van mindere kwaliteit, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat.

Een overproductie van tranen heeft op zijn beurt verschillende oorzaken:

Droge ogen: als je droge ogen hebt, droogt ook je hoornvlies uit, met irritatie als gevolg. Je krijgt het door airconditioning, verwarming, rook of wind, maar ook als er een groot contrast is tussen de binnen- en buitentemperatuur. In de winter is de lucht sowieso minder vochtig dan in de zomer, waardoor je ogen sneller uitdrogen. Bovendien worden ze ook droger, naarmate je ouder wordt.
Stof of een vuiltje in je oog: vreemd materiaal, hoe klein ook, schuurt tegen je oog en kan het hoornvlies beschadigen. Het gevolg is een pijnlijk en geïrriteerd oog. Met de extra tranen hoopt je oog het vreemde materiaal naar buiten te werken.
Naar binnen gedraaide oogleden: een soortgelijke situatie ontstaat als je oogleden wat naar binnen zijn gedraaid. Je wimpers krassen tegen het hoornvlies, met pijnlijke en tranende ogen als gevolg.
Allergische reactie: van zodra de stof waarvoor je allergisch bent in contact komt met je oog, zet het een afweerreactie in gang. Ook hier probeert je oog de stof te verwijderen door extra traanvocht.
Een ontsteking van de oogleden of ogen: als je ogen of oogleden ontstoken zijn produceren ze vaak extra traanvocht dat vaak wat slijmeriger is dan anders. Meestal is een verkoudheidsvirus de aanleiding.

2. Verstopte traanwegen

Een andere oorzaak voor tranende ogen is een probleem met de traanafvoer via de traanwegen. Zo kunnen je traankanalen verstopt of vernauwd zijn, waardoor tranen niet goed afvloeien.

Vaak is een verkoudheid de oorzaak van een tijdelijke vernauwing van het traankanaal. In de meeste gevallen gaat het probleem vanzelf over als de verkoudheid weg is. Omdat ze nauwere traanwegen hebben en vaker verkouden zijn, komen tranende ogen daarom regelmatig voor bij jonge kinderen. Tenslotte kunnen ook neuspoliepen, een aangeboren afwijking aan een traankanaal of een ongeval aan de basis liggen.

3. Probleem bij het knipperen

Door te knipperen met je oogleden zorg je ervoor dat het traanvocht de traankanalen inloopt. Als die knipperfunctie van de oogleden niet goed werkt, raakt het traanvocht niet vlot naar het traankanaal en blijven de ogen betraand. Dat is bijvoorbeeld het geval bij hangende oogleden, een ontsteking aan het ooglid of een verlamming van de spieren van het ooglid of aangezicht.

Wat doe je eraan?

Op zich zijn tranende ogen vaak onschuldig, maar na een tijdje best lastig en soms pijnlijk. Droge en tranende ogen zijn helaas niet altijd te vermijden, maar je kunt wel een aantal dingen doen om de klachten te voorkomen of verminderen:

Was vaak je handen om irritatie of vuiltjes aan je ogen te voorkomen.
Draag een (zonne)bril wanneer je naar buiten gaat of met de fiets rijdt.
Sommige type lenzen drogen je ogen uit. Draag je lenzen dus niet te lang of vermijd ze als de luchtvochtigheid laag is.
Neem af en toe een pauze van je computer, tv of smartphone. Beeldschermen zorgen ervoor dat je ogen vermoeid geraken en bijgevolg gevoeliger zijn voor tranen.
Vermijd rokerige ruimtes en ga niet rechtstreeks aan de airconditioning zitten.
Verbeter de luchtvochtigheid in huis door een luchtbevochtiger of waterbakken aan de verwarming.
Gebruik bij droge ogen hydraterende kunsttranen. Ze bestaan in druppels, spray, gel of zalf. Als je lenzen draagt, let je best op de samenstelling van de kunsttranen.
Wrijf niet in je ogen, ook niet als er een vuiltje in zit. Als je je toch niet kunt inhouden, kun je met de punt van een zakdoek je ooghoeken droogdeppen.
Reinig je ogen eventueel met fysiologisch water, kraantjeswater of een nat wattenstaafje.

Heb je het hele jaar door last van tranende ogen? Dan is misschien een (kleine) ingreep of operatie nodig. Maak in dat geval een afspraak met je huisarts, die je eventueel zal doorverwijzen naar een specialist.

Bronnen: rodekruis.be, oogfonds.nl, oogartsen.nl