Waarom is een regelmatig uitstrijkje zo belangrijk?

Door Jolien Thieleman

11 jun 2024

Wanneer liet jij voor het laatst een uitstrijkje nemen? Het is een klein, maar belangrijk onderzoek dat je heel wat leed kan besparen. We lijsten voor jou de voornaamste vragen rond het uitstrijkje op, met antwoorden van gynaecoloog Prof. Herman Depypere.

Het belang van een uitstrijkje

Jaarlijks krijgen duizenden Belgische vrouwen de diagnose van een gynaecologische kanker: denk maar aan eierstokkanker, baarmoeder(hals)kanker en vulvakanker. Ze behoren tot de meest voorkomende vormen van kanker die vrouwen treffen, maar toch is het bewustzijn van deze kankers bij het grote publiek nog steeds erg laag.

In België worden jaarlijks honderden gevallen van baarmoederhalskanker vastgesteld. Een vroege ontdekking van afwijkende cellen kan deze diagnose nochtans voorkomen, en dat kan met een regelmatig uitstrijkje bij de gynaecoloog.

Dit moet je weten over het uitstrijkje

1. Waarvoor dient een uitstrijkje?

Met een uitstrijkje kunnen afwijkende cellen en infecties met het humaan papillomavirus (HPV), of het virus zelf in de baarmoederhals worden opgespoord. Die kunnen op lange termijn tot baarmoederhalskanker leiden.

Professor Herman Depypere, gynaecoloog in het UZ Gent: “Ter hoogte van de opening van de baarmoederhals is er een zone die erg gevoelig is voor infecties en besmetting met het HPV-virus, een virus dat je kunt krijgen door seksueel contact met iemand die zelf besmet is.

Er zijn zo’n honderd types HPV-virussen: sommige zijn erg agressief en zorgen dat er stukjes ‘virus DNA’ worden ingebracht in het DNA van de baarmoederhalscel, terwijl andere eerder onschuldig zijn en louter aanleiding geven tot wratjes. Een besmetting met HPV leidt dus niet altijd tot baarmoederhalskanker, maar de kans bestaat.”

2. Waarom is een regelmatig uitstrijkje nodig?

“Het duurt lang, meestal een jaar of tien, vooraleer geïnfecteerde cellen onrustig worden. Maar met een uitstrijkje kun je wel goed op voorhand zien of je besmet bent met HPV, nog vóór de cellen zeer onrustig of uiteindelijk kwaadaardig worden.”

3. Voor wie is een uitstrijkje nuttig?

Alle vrouwen van 25 tot 65 jaar worden aangeraden om driejaarlijks een uitstrijkje te laten afnemen. “Stel dat je seksuele betrekkingen hebt op je 18de, en je loopt een HPV-besmetting op waarbij de cellen onrustig worden, dan kunnen we deze op tijd opsporen”, vertelt professor Depypere.

“Het is belangrijk om niet te hard vast te houden aan de leeftijd van 25 tot 65. Werd je op erg jonge leeftijd seksueel actief, op je 13de bijvoorbeeld? Dan is de periode tot je 25ste te lang, waardoor je best vroeger een uitstrijkje laat nemen. En omgekeerd geldt ook: stel dat je een nieuwe relatie begint op latere leeftijd, dan loop je opnieuw het risico om besmet te geraken met het HPV-virus. Daarom kan het in sommige gevallen zeker nuttig zijn om je ook na je 65ste te laten screenen.”

4. Hoe verloopt een uitstrijkje?

De gynaecoloog opent met een speculum (spreider) de vagina, waardoor hij goed de baarmoederhals kan zien.
Daarna strijkt hij met een borsteltje zachtjes wat oppervlakkige cellen van de baarmoederhals af.
Die cellen worden in een vloeistof geplaatst en microscopisch in het laboratorium onderzocht. De patholoog gaat na of de cellen afwijken, en om welke afwijking het dan precies gaat.

5. Wat bij een afwijkend resultaat?

Voor vrouwen vanaf 30 jaar wordt een uitstrijkje eerst getest op HPV. Alleen als hoogrisico-HPV gevonden wordt, wordt datzelfde uitstrijkje in het laboratorium beoordeeld op afwijkende cellen.

Professor Depypere: “Tijdens het microscopisch onderzoek kan de patholoog bepalen over welk type HPV-virus het gaat. Gaat het om een verontrustende afwijking? Dan volgt een onderzoek met een colposcoop. Dat is een soort vergrootglas met een cameraatje waarmee we de baarmoederhals onder optische vergroting kunnen bekijken, en waarmee we de afwijkende zones kunnen identificeren. Voor verder onderzoek kan ook een stukje weefsel worden weggenomen.

Als de colposcopie uitwijst dat het om een laaggradig letsel gaat, dan hoef je je niet meteen zorgen te maken. Een controle na zes maanden is dan meestal voldoende. Gaat het om een hooggradig letsel, dan handelen we uiteraard sneller. De onrustige zone kan worden weggenomen met een kleine ingreep, die enkele minuten duurt en pijnloos is.”

6. Hoeveel kost een uitstrijkje?

Het klassieke uitstrijkje wordt elke drie jaar volledig door de mutualiteit terugbetaald. “Tenzij je er eentje op eigen aanvraag, sneller dan drie jaar na het vorige, laat afnemen. Dan is de kostprijs wel voor eigen rekening”, besluit professor Depypere.

8. Wat met het HPV-vaccin?

Tegenwoordig worden bijna alle meisjes, maar ook jongens, ingeënt met het HPV-vaccin. Weet wel dat vaccinatie alleen beschermt tegen de belangrijkste stammen van het humaan papillomavirus die verantwoordelijk zijn voor ruim 70% van de gevallen van baarmoederhalskanker. Het vaccin biedt dus een goede, maar geen volledige bescherming. Een driejaarlijks uitstrijkje blijft dus belangrijk, ook al ben je gevaccineerd.

Meer informatie bij Gynca’s

Heb je nood aan meer informatie, steun of een babbel met een lotgenote? Dan kun je terecht bij vzw Gynca’s, een Belgische patiëntenorganisatie voor vrouwen met een gynaecologische kanker. Gynca’s steunt vrouwen in hun zoektocht naar betrouwbare informatie, helpt hen aan contact met lotgenoten en verhoogt het algemene bewustzijn rond gynaecologische kankers. Meer informatie vind je op gyncas.be.