Wat is het verschil tussen dementie en de ziekte van Alzheimer?
Alzheimer en dementie worden vaak in één adem genoemd, en dus ook vaak verward met elkaar. Wat is nu het verschil?
Om de vier seconden krijgt wereldwijd iemand de diagnose dementie. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zal dat cijfer alleen maar toenemen. De kans dat iemand dementie krijgt is 1 op 5. Bij vrouwen is dat zelfs 1 op 3. De termen Alzheimer en dementie worden vaak door elkaar gebruikt. Toch betekenen ze niet hetzelfde. Maar wat is het verschil dan precies?
Dementie: een verzamelnaam
Dementie is een verzamelnaam voor meer dan 50 verschillende ziektes waarbij meerdere stoornissen in het cognitieve functioneren samen optreden. Dat gaat onder andere om het geheugen, het leervermorgen, het taalgebruik en het kunnen begrijpen en uitvoeren van complexe en dagelijkse handelingen. Door dementie worden de hersenen aangetast en gaat iemands geestelijke gezondheid geleidelijk achteruit.
Alzheimer is dementie, maar dementie is niet altijd Alzheimer. Alzheimer is wel de meest voorkomende vorm van dementie. Andere bekende soorten zijn frontotemporale dementie (FTD), vasculaire dementie en Lewy body dementie. Daarnaast zijn ook nog enkele minder voorkomende vormen, zoals Chorea van Huntington, de ziekte van Creutzfeldt-Jakob en alcohol-dementie. Elke vorm heeft zijn eigen kenmerken, en bij elke persoon kan dezelfde vorm van dementie verschillen.
In ongeveer 70% van de gevallen van dementie gaat het om Alzheimer
Wat is Alzheimer?
De ziekte van Alzheimer is dus een vorm van dementie. 70% van de mensen met dementie heeft Alzheimer. De meeste diagnoses worden gesteld vanaf de leeftijd van 65.
Bij de ziekte van Alzheimer stapelen eiwitten zich op in en tussen de hersencellen, waardoor de hersenen niet goed meer werken. Het begint vaak sluipend. Omdat de ziekte begint in de hippocampus waar we herinneringen opslaan, valt meestal eerst geheugenverlies op. Vooral recente herinneringen worden dan vergeten. Later krijgt iemand met Alzheimer problemen met denken, handelen en taal. Ook zie je vaak veranderingen in karakter en gedrag.
Alzheimer en dementie: de symptomen op een rijtje
In het begin van de ziekte van Alzheimer zijn de symptomen vaak niet duidelijk aanwezig. De verschijnselen worden duidelijker naarmate de ziekte evolueert.
- Geheugenproblemen: nieuwe informatie onthouden gaat steeds moeilijker, belangrijke data vergeten of steeds dezelfde vragen opnieuw stellen.
- Problemen met dagelijkse handelingen: jezelf verzorgen of aankleden, moeite hebben met de volgorde van taken, het huishouden opvolgen, plannen of een gesprek volgen.
- Verwarring in tijd en plaats: de weg kwijtraken, verdwalen ook al is de locatie goed gekend.
- Taalproblemen: niet op woorden komen, zaken herhalen, midden in een gesprek stoppen, moeite hebben om een gesprek te volgen.
- Voorwerpen en geluiden niet meer herkennen: spullen kwijtraken en niet meer herkennen waarvoor bepaalde voorwerpen worden gebruikt.
- Slecht beoordelingsvermogen: moeilijk keuzes kunnen maken of situaties niet meer kunnen inschatten.
- Veranderingen in gedrag en karakter: plots stil of somber zijn, depressie, terugtrekken uit sociale activiteiten, achterdochtig of boos worden.
- Onrust: onrustig en angstig zijn, vaak met slaapproblemen tot gevolg.
- Problemen met het zicht: afstanden moeilijk kunnen inschatten.
Sommige mensen met Alzheimer gaan snel achteruit. Bij anderen duurt het langer vooraleer er veel symptomen opduiken of de levenskwaliteit achteruitgaat.
Als veel familieleden dementie kregen boven 65 jaar, is dat waarschijnlijk toeval
De oorzaken van Alzheimer
Wat de precieze oorzaak is van dementie of de ziekte van Alzheimer is nog steeds onduidelijk. Wel is het duidelijk wat er precies in de hersenen gebeurt, waardoor de ziekte zich in de gekende symptomen uit. Zo weet men dat de zenuwcellen in de hersenen schade oplopen door eiwitophopingen. Ook kunnen bepaalde vezels zich in de cellen ophopen. Deze ophopingen verstoren de onderlinge communicatie.
Er zijn ook enkele risicofactoren die de kans op dementie verhogen:
- Overgewicht
- Hoge bloeddruk
- Diabetes
- Roken
- Verhoogde cholesterol
- Ongezonde voeding
- Weinig beweging
- Hoog alcoholgebruik
- Weinig uitdaging voor je hersenen (zoals weinig nieuwe dingen leren, weinig sociale contacten)
Is dementie erfelijk?
Dementie is meestal niet erfelijk. Als je veel familieleden hebt die dementie kregen boven de 65 jaar, dan is dat waarschijnlijk toeval. Het risico op dementie is namelijk sowieso hoger naarmate je ouder wordt. Zo heeft bijvoorbeeld iemand tussen 75 en 79 jaar 7% kans op dementie.
Als het gaat om jongdementie (onder 65 jaar) dan is er vaker een erfelijke link.
Tips om de kans op dementie te verlagen
Dementie met zekerheid uitsluiten is onmogelijk. Maar een gezonde levensstijl zou de kans op dementie wel verlagen.
- Eet gezond: zet veel groenten op het menu, eet weinig suikers en drink weinig alcohol
- Heb je een verhoogd risico op diabetes? Lees hier wat je kunt doen.
- Stop met roken
- Beweeg voldoende: een dagelijkse wandeling is alvast voldoende
- Probeer regelmatig nieuwe dingen
- Zoek mensen en sociaal contact op.
Tijdig herkennen is cruciaal
Dementie is doorgaans chronisch en progressief van karakter, dat wil zeggen dat iemand met dementie steeds verder achteruitgaat. Het is belangrijk om de symptomen van Alzheimer en dementie tijdig te herkennen, zodat je maatregelen kunt treffen en hulp en ondersteuning kunt regelen.
Hoe moeilijk of confronterend ook, ga bij de huisarts als je symptomen herkent bij jezelf of je partner. Medicatie kan de ziekte beter opvangen.
Je staat niet alleen! Hoe zoek je hulp?
Is er dementie bij jou of een naaste geconstateerd, weet dan dat je niet alleen staat. In België lijden 165.000 mensen aan dementie. Genezing is niet mogelijk, al kunnen medicatie en begeleiding het leven van de patiënt en de familie een stuk draaglijker maken. De Alzheimer Liga Vlaanderen heeft verschillende manieren om patiënten en mantelzorgers te ondersteunen.
Vraag raad aan huisarts of contacteer het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen.
Bronnen: alzheimerliga.be, dementie.be, dementie.nl
Meer artikels over een gezonde geest:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!
bron: alzheimer-nederland.nl – dementie.be