Zelfvertrouwen: tips om meer in jezelf te geloven

Iedereen twijfelt weleens aan zichzelf, ook de grootste podiumbeesten of succesvolle zakenmensen. Maar wat als je zelfvertrouwen echt (heel ver) zoek is? Daan Gielen, expert mentaal welbevinden bij Vlaams Instituut Gezond Leven vzw, vertelt over zelfvertrouwen en geeft tips en tricks om het op te krikken.

Zelfvertrouwen, wat is dat eigenlijk?

“Het woord zegt het zelf: zelfvertrouwen gaat in de eerste plaats over vertrouwen en geloof hebben in jezelf”, zegt Daan Gielen. “Het hangt nauw samen met zelfbeeld, alweer letterlijk ‘het beeld dat je van jezelf hebt’. Ben je trots op jezelf? Ben je tevreden met de dingen die je doet en wie je bent? Een tweede belangrijk onderdeel van zelfvertrouwen is de waardering die je voor jezelf hebt, jezelf de moeite waard vinden.”

Wanneer je meer zelfvertrouwen hebt, heb je vertrouwen in je eigen mogelijkheden en probeer je nieuwe dingen uit. “Je aanvaardt zowel je sterkere als je zwakkere kanten en bent tevreden met wie je bent. Je laat je niet zo snel van de wijs brengen door wat anderen doen of zeggen, omdat je weet waarvoor je staat”, gaat Daan verder. “Wanneer je meer zelfvertrouwen hebt, geloof je dat het wel in orde komt.”

Betekent het dat mensen met voldoende zelfvertrouwen nooit onzeker zijn? Toch niet. Daan Gielen: “Het wil niet zeggen dat er nooit iets misgaat of dat je nooit iets vervelends meemaakt. Zelfvertrouwen sluit stress, angst, onzekerheid … niet uit! Maar ook al gaan dingen niet zoals verwacht, je blijft wel proberen of vertrouwt op een goede afloop.”

Word je ermee geboren of kun je leren om meer zelfvertrouwen te hebben? Is het erfelijk?

“Je wordt geboren met een bepaald vermogen om zelfvertrouwen te hebben. Maar de omgeving waarin je opgroeit, speelt natuurlijk ook een grote rol. Als je als kind weinig of geen aanmoedigende feedback krijgt, loop je het risico om later minder zelfvertrouwen te hebben. Onvoorwaardelijke steun van ouders of leeftijdsgenoten, da’s de basis voor een positief zelfbeeld”, aldus Daan Gielen. “Gelukkig zijn er meerdere personen die een positieve rol kunnen spelen in de ontwikkeling van je zelfvertrouwen, want niet iedereen kan daarvoor rekenen op zijn ouders. Denk bijvoorbeeld aan een ander familielid, een leerkracht of sportcoach.”

Is het leeftijdsgebonden? Het lijkt wel dat we als kind én als oudere soms meer zelfvertrouwen hebben. Hoe komt dat?

“Jonge kinderen vergelijken zich nog niet zo sterk met anderen. Zichzelf negatief vergelijken met anderen is namelijk een denkfout die mensen met weinig zelfvertrouwen maken. Maar dat doen we pas na de kindertijd. In de puberteit vergelijken we juist wel veel, en dan zorgt het voor een daling in ons zelfvertrouwen. Zeker nu met sociale media”, licht Daan toe.

“Daarnaast overschatten kinderen zichzelf ook vaak, waardoor ze snel tot leren komen en uitdagingen niet uit de weg gaan. Net door te doen, te experimenteren en stapje voor stapje meer onafhankelijk te worden, bouwen ze hun zelfvertrouwen op.”

Ook oudere mensen lijken zelfverzekerder in het leven te staan: “We weten dat zelfvertrouwen toeneemt met de leeftijd (met een dipje in de pubertijd – deze periode wordt dan ook gekenmerkt door heel wat onzekerheid, zelftwijfel …)”, legt Daan Gielen uit. “Hoogstwaarschijnlijk heeft het zowel met zelfkennis als zelfaanvaarding te maken: oudere mensen zijn doorgaans meer tevreden met wie ze zijn en kunnen ook een mildere houding aannemen tegenover zichzelf.”

Waarom is een goed zelfbeeld zo belangrijk?

Daan Gielen: “De manier waarop je naar jezelf kijkt, bepaalt voor een groot stuk de mate waarin je jezelf kunt zijn. En dus ook je geluk. Als je minder of weinig zelfvertrouwen hebt, wil je anders zijn dan de persoon die je nu bent (of je denkt anders te móéten zijn). Je vindt het moeilijk om in je eigen kunnen te geloven. Je denkt ook vaak negatief over jezelf en je zult soms minder inspanningen doen om bepaalde doelen te bereiken, omdat je denkt niet te zullen slagen. Verder zul je minder risico ́s durven te nemen. Daardoor krijg je weinig succeservaringen, waardoor je zelfvertrouwen nóg kan dalen.”

Over het algemeen raak je eerder van slag door kritiek of als iets een keer niet lukt dan mensen met veel zelfvertrouwen. Zij gaan op een ‘betere ́ manier met moeilijkheden om: ze doen er iets mee, in plaats van ze te ontwijken. “Mensen die meer tevreden zijn met zichzelf blijken ook met meer tevredenheid te kijken naar de relaties die ze met anderen hebben”, besluit Daan.

Hoe kun je jezelf meer waarderen?

“Je kunt jezelf meer (leren) waarderen door een warme, liefdevolle houding aan te nemen tegenover jezelf. In de literatuur noemen ze dat zelfcompassie”, zegt Daan Gielen. Dat is een vaardigheid die bestaat uit drie delen:

1. Als je een liefdevolle houding aanneemt tegenover jezelf, ben je lief voor jezelf en veroordeel je jezelf niet wanneer je in een moeilijke situatie zit of fouten hebt gemaakt. Zo ervaar je minder gevoelens van schuld en schaamte.
2. Het gaat ook om het erkennen dat je niet perfect bent en dat je, net zoals iedereen, fouten maakt. Dat is helemaal normaal en oké!
3. Ten slotte is het belangrijk om vervelende en lastige emoties niet weg te duwen of te negeren. Angst, boosheid, verdriet … mogen er zijn. Maar laat jezelf er niet helemaal door meeslepen (zoals bij piekeren). Hoewel je meeleeft met jezelf, betekent dat niet dat je medelijden met jezelf moet hebben.

6x tips om je zelfvertrouwen te vergroten

• Oefening baart kunst: al doende bouw je meer vertrouwen op. Wil je meer zelfvertrouwen kweken voor een bepaalde vaardigheid (gitaar spelen, spreken voor een groep, ‘nee’ zeggen …)? Oefenen is de boodschap!

• Zet in op je kwaliteiten en sta stil bij zaken waar je trots op bent. Dat kan bv. door elke avond drie dingen te noteren die je die dag hebt gedaan en waar je fier op bent. Of leer je sterktes kennen met deze oefening.

• Weet waar je voor staat en wat je belangrijk vindt. Zo kun je daar beter op inzetten, waardoor je meer tevreden bent met jezelf en de mening van anderen minder telt. Beslissingen maak je dan op basis van jouw eigen waarden.

• Leer mild te zijn tegenover jezelf. Hoe? Door niet te streng en kritisch te zijn voor jezelf, eerlijk te zijn, je fouten toe te geven en jezelf te vergeven. Bedenk steeds: wat zou je tegen een goede vriend(in) zeggen als die in dezelfde situatie zou zitten?

• Aanvaard complimenten. Daar kun je hier op oefenen.

• Leer positieve taal gebruiken. Want de manier waarop je over jezelf spreekt, bepaalt voor een groot stuk hoe je naar jezelf kijkt. Ook jij kunt optimisme leren.

8x zelfvertrouwen bij kinderen stimuleren

Hoe kun je zelfvertrouwen specifiek bij kinderen vergroten?

• Leer ze zelfstandig te zijn. Dat doe je door hen kansen te geven en hun enthousiasme niet meteen te fnuiken.
• Fouten maken mag en hoort erbij, dat is geen falen.
• Moedig hen aan om op ontdekking te gaan.
• Laat ze hun sterktes ontdekken en zet die in de verf.
• Geef hen onvoorwaardelijke steun (los van prestaties).
• Gebruik groeitaal: “Nu kun je het misschien nog niet, maar straks misschien wél.”
• Geef realistische complimenten: niet per se over het resultaat, maar wel over het proces erachter.
• Geef opbouwende feedback.
  
  Meer info en tips? Die vind je op geluksdriehoek.be/themas/zelfvertrouwen

Meer lezen:

• Zelfzorg: DIY-tips en -oefeningen om beter voor jezelf te zorgen
• Zingen en dansen: 5x daarom is het goed voor je gezondheid
• Hoe verhoog je je mentale veerkracht? Tien tips van onze expert

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!