Waarom we wél in de zetel in slaap vallen, maar niet in bed

Indommelen in de zetel na een drukke werkdag, het is soms sterker dan jezelf. Maar minder leuk is het natuurlijk als je daarna in bed de slaap niet meer kunt vatten. Hoe komt dat precies?

We gingen op zoek naar antwoorden bij slaapexperte Annelies Smolders, oprichtster van Start to Sleep én Inge Declercq, neuroloog en slaapexperte in het UZA.

Waarom vallen we in slaap in de zetel?

Inge Declercq: “Dat heeft allemaal te maken met hoe je slaap-waakcyclus geregeld wordt. Een eerste ‘piloot’ van de slaap-waakcyclus is de slaapdruk: hoe langer je wakker bent, hoe hoger je slaapdruk wordt. Dat is de nood aan slaap die je hebt om daarna aan een nieuwe dag te kunnen beginnen. De tweede belangrijke factor is de neurobiologische klok van je hersenen: hoe later het wordt, hoe meer je brein switcht naar slaapmodus en jouw lichaam klaarmaakt om aan je nachtslaap te kunnen beginnen.”

“Wanneer je ’s avonds rustig in de zetel tv kijkt, is je slaapdruk hoog, omdat je bijvoorbeeld een drukke dag achter de rug hebt. Maar je ligt niet in bed en je móét niet echt in slaap vallen, dus je laat het los. Maar aangezien je slaapdruk toch hoog is, dommel je in. Dat is ook de reden waarom je voelt dat je in slaap gaat vallen en dat niet kunt tegenhouden.”

Annelies Smolders: “In de avond maak je het slaaphormoon melatonine aan, zodat je in slaap kunt vallen. Als je dan nog eens ontspannen voor de tv in de zetel zit, is het logisch dat je slaperig wordt. En aan het einde van een drukke werkdag heeft je lichaam sowieso nood aan rust.”

Waarom is het daarna moeilijker om in te slapen in bed?

Inge Declercq: “Als je het toelaat om in de zetel in te dommelen, dan neem je een deel van je slaapdruk weg. Maar die slaapdruk is net enorm belangrijk om ’s nachts te kunnen slapen. Je stuurt zo een verwarrend signaal naar je brein, omdat je niet meer zo slaperig bent als voordien. Als je na je dutje in de zetel naar je bed gaat, geeft dat vaak ook een bepaalde stress. Je beseft dan dat je móét slapen en door die stress maak je jezelf terug wakker. Vooral wanneer je last heb van slapeloosheid is dat het geval.”

Annelies Smolders: “Als je al slaapproblemen hebt, heb je jezelf eigenlijk getraind om in bed altijd wakker te liggen, alert te zijn en vooral bang te zijn dat het niet gaat lukken om in slaap te vallen. Zo heb je een reflex ontwikkeld, waardoor je brein denkt dat je wakker moet zijn in je bed, omdat dat altijd zo is. Het is belangrijk om die reflex te doorbreken.“

“Natuurlijk wil dat niet zeggen dat wanneer je eens in slaap valt in de zetel, je ook last hebt van slapeloosheid. Het is normaal dat je na een slechte nacht de dag erna in de zetel vlugger zult indommelen. Wanneer je daarna in bed kruipt, heb je al een deel van je slaap gehad. Het is dan ook logisch dat je een grotere kans hebt om wakker te liggen, want je bent niet meer zo moe als voordien. En zodra je ligt te wachten op je slaap, begin je na te denken en hou je jezelf wakker door eraan te denken of er zelfs over te piekeren.”

Wat kun je eraan doen?

In slaap vallen in de zetel en daarna niet meer slaperig zijn in bed kan behoorlijk vervelend zijn, en er zijn gelukkig wel een aantal dingen die je kunt doen om het te vermijden. Enkele tips van slaapexperten Inge en Annelies:

• Kruip niet meteen je bed in wanneer je voelt dat je slaperig wordt in de zetel. Als je om 9 uur ’s avonds begint in te dommelen, is je brein nog niet klaar om écht te gaan slapen. Sta op uit de zetel, doe iets ontspannends en ga daarna pas naar je bed.
• Zorg voor een goede nachtrust, want slaaptekort zorgt ervoor dat je sneller zult indommelen voor tv.
• Doe een dutje van 10 à 15 minuten overdag als dat echt nodig is. Zorg er dan wel voor dat er zeker 8 uur zit tussen je dutje en het moment dat je effectief gaat slapen ’s avonds.
• Laat iemand je wekken als je toch in slaap bent gevallen in de zetel en ga iets anders rustigs doen, zoals ademhalingsoefeningen.
• Blijf niet de hele nacht in de zetel slapen.
• Vraag je af waarom je zo snel in slaap valt in de zetel. Heb je de vorige nachten wel genoeg slaap gehad?
• Bouw je dag af: werk ’s avonds niet meer, maar doe iets ontspannends en laat vooral de slaperigheid toe.

Meer tips om praktisch en gezond om te gaan met slapen in de zetel? Inge Declercq schreef de boeken ‘De kracht van slapen’ en ‘Slaapwijzer’ (Beide € 24,50 – Uitgeverij Pelckmans).

Meer over slapen:

• 10 tips om beter te slapen
• Uitslapen in het weekend: hoe (on)gezond is het?
• Ademhalingsoefeningen om beter te slapen: dit is het effect op je lichaam

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!