In de watten gelegd: 4 vriendinnen met een visuele beperking

“We zoeken gewoon onze weg in het leven, zoals elke vrouw”

Even kennismaken (in de fauteuil van links naar rechts):

Monique (40) is single mama van Robin (14), auteur van het boek ‘Graag zien’ en werd geboren met de oogziekte congenitaal glaucoom, waardoor ze geleidelijk aan blind is geworden.

Severine (37) werkt in de immosector en werd slechtziend geboren.

Georgia (35) werkt in de human-resourcessector en werd als baby, door de gevolgen van te veel zuurstof in de couveuse, blind.

Machteld (44) is single mama van Lieselot (5), werkzoekend en werd op haar 14de, door een auto-immuunziekte, op korte tijd volledig blind.

‘En óf ik enthousiast ben!’, ‘Het is al jaren mijn droom om door een stylist gekleed te worden’, ‘Ik heb er zoveel zin in. Mag mijn geleidehond meekomen?’. De mailtjes die Monique, Severine, Georgia en Machteld sturen in aanloop naar deze verwendag, zetten de toon. De vrouwen weten wat ze mogen verwachten: ze krijgen make-upadvies van professional Ad, stylist Harald meet hen een mooie outfit aan en geeft tips. En dan is er de fotoshoot met Libelle-fotograaf Karel.

De dames voelen zich die zaterdagochtend in hun nopjes. Terwijl de eerste twee vriendinnen naar de styling en de make-up gaan, steekt Monique bij een potje koffie en kommetje granola met yoghurt meteen van wal. Ze wil het over vrouwelijkheid hebben als je blind bent. “Het is niet omdat we blind zijn dat we niet bezig zijn met ons uiterlijk. Dat is een misvatting die bij veel mensen speelt. We beseffen dat we in een visuele wereld leven, waarin je looks belangrijk zijn. Ik ben zeker bezig met kleding. Anderzijds ben ik wie ik ben. Ik heb één kleiner oogje, en ik zou dat kunnen verbergen achter een bril of met een prothese. Maar dat doe ik niet, mooi zijn heeft grenzen. Weet je, mensen zien op die manier dat ik blind ben en zo hoef ik mijn handicap niet altijd uit te leggen.” Severine heeft het gesprek gevolgd: “Ik heb lang geleden nog meegedaan aan Miss Vlaanderen en kreeg toen veel aandacht van de pers. Ik vond dat erg fijn, ook al stelden journalisten me telkens dezelfde vraag: ze vonden het gek dat ik, als slechtziende, met mijn uiterlijk bezig was. Maar hé, iedereen, ook mensen die slechtziend of blind zijn, wil er goed uitzien. Nu, aan mijn ogen zie je niet meteen dat ik blind ben, en dat levert soms grappige situaties op. Zo heb ik nog een hele poos als hotelreceptioniste gewerkt. Een job die ik ontzettend graag deed. Toen een Nederlandse toerist zag dat ik een brailleleesregel (wordt door blinden en slechtzienden gebruikt om digitale informatie zoals websites te kunnen lezen, red.) nodig had, zei ze heel verrast en spontaan: ‘Oh, maar je bent blind! Wat leu-euk!’ (hilariteit)

De Hollandse vrouw maakte misschien een wat onhandig compliment. Maar toch, hoe gaan jullie om met complimentjes? Severine: “Ik heb het gevoel dat ik meer heb aan complimentjes over wat ik presteer of over mijn karakter, dan over mijn uiterlijk. Mensen zeggen ook vaak dat wij sterke vrouwen zijn omdat we als blinde onze plan kunnen trekken. We zoeken gewoon onze weg in het leven, net zoals elke andere vrouw.” Ook al relativeren ze het zelf, sterke en inspirerende vrouwen zijn het zeker. Stuk voor stuk hebben ze zich niet laten belemmeren door hun beperking. Dat zullen de anekdotes die ze vertellen doorheen de dag nog vaak bevestigen.

Binnen de lijntjes

Aan de make-up zit ondertussen Machteld te blinken: “Als ik mijn make-up thuis aanbreng, is dat vaak met wat hulp van mijn persoonlijke assistente. Of zelfs van mijn dochtertje van vijf: ‘Is alles een beetje binnen de lijntjes?’, vraag ik haar dan. (lacht) Visagiste Ad geeft me vandaag tips hoe ik het zelf kan doen: met borsteltjes werken is als blinde onhandig, dus leer ik oogschaduw en lipgloss aan te brengen met mijn vingers. Zo voel ik beter waar de make-up moet komen. Ik ben graag bezig met mijn uiterlijk en mijn lichaam. Net als Monique en co ga ik af en toe naar de sauna en de hammam. Dat is 100% genieten. En als ik Argentijnse tango dans voel ik evengoed die sensatie. Heerlijk, hoe mijn danspartner me meeneemt op het ritme van de muziek! Ja, je kunt dansen als blinde. Ik dans met veel emotie en gevoel voor ritme: ik heb in een ver verleden zelfs nog getoerd met het dansgezelschap van Wim Vandekeybus en Ultima Vez. Het bracht me tot in Japan. Geweldige herinneringen!”

En dan neemt Georgia plaats in de make-upstoel; zij komt net van de styling. Ze heeft verschillende outfits gepast, maar deze voelt absoluut het best. Ze houdt van de stofjes, de ceintuur en de overbloes. En de hakken zitten goed. Het juiste paar schoenen is voor slechtzienden belangrijk, evenwicht vinden met de ogen dicht is net iets lastiger. Georgia: “Ik sta liever niet stil bij mijn handicap, want ik voel me in eerste instantie nog altijd vrouw. Jammer dat de maatschappij mensen met een beperking nog steeds als ‘aparte gevalletjes’ behandelt. Ik ben misschien blind, ik voel me niet beperkt: toen ik in Ghana in mijn eentje vrijwilligerswerk voor blinden wilde gaan doen, heb ik geen moment geaarzeld. Mijn tijd in Afrika werd een onvergetelijke ervaring: andere slechtzienden leren stappen met een blindenstok gaf me zoveel voldoening, zoveel zelfvertrouwen.” De straffe verhalen komen naar boven, zo ook bij Severine: zij belandde na haar miss-ervaring zelfs in de finale van Eurosong in 2002. En ze deed in die periode ook een gewaagde fotoshoot met chocolade voor het mannenblad Menzo. Ze combineerde haar zangcarrière met haar job, en bleef altijd met beide voeten op de grond. Nu werkt ze in de immosector en heeft ze haar handen vol met haar twee blindengeleidehonden. En ook Monique stort zich in boeiende projecten: ze publiceerde net haar eerste boek over hoe het is om blind én moeder te zijn.

Pretparkhond

Machteld en Georgia zijn intussen helemaal klaar voor de fotoshoot met Karel: ze stralen voor de camera, omdat ze blij zijn met hun outfit en omdat fotograaf Karel hen doet lachen. De dames krijgen gerichte aanwijzingen: ‘Leg je hand even zo’, en ‘Lach maar breeduit!’ Ze doen het goed. Machteld: “Dat komt ook door dat broekpak. Ik droomde er al langer van, maar durfde het nooit goed aan. Deze koop ik meteen. En wat het jasje betreft: blijkbaar staat knaloranje me supergoed! Dat wist ik nog niet.”

Nadat Georgia en Machteld op de foto zijn gegaan is het tijd om te lunchen. Er wordt gebabbeld over de dingen die hun leven gemakkelijker maken. Severine is bijvoorbeeld fan van het foodboxsysteem: je hebt geen assistente nodig die met je gaat shoppen, het eten wordt in een doos aan huis geleverd. En ken je dan het autodeelsysteem van Blabla-car?, zegt iemand anders. Voor iedereen beschikbaar, maar extra handig voor blinden. De babbel wordt alsmaar geanimeerder en gaat over autoritten naar Griekenland – Georgia’s roots, over concealers en dat je moet opletten met krultangen. En het gaat ook even over blindengeleidehonden: Koban, de Zwitserse herdershond van Severine loopt al de hele dag rustig rond op de set, en vleit zich naast zijn baasje neer. Machteld wil weten of zo’n hond je leven gemakkelijker maakt? Severine heeft ervaring met blindengeleidehonden en is positief, maar nuanceert ook: ‘Je ziet die beestjes doodgraag, en we kenden al mooie momenten. Mijn vorige hond Branco, een labrador, ging al met me mee in sommige attracties in Disneyland Parijs. Maar je stopt er ook veel tijd en energie in – het uitlaten en zo. Zwitserse herders zijn bovendien stressgevoeliger dan bijvoorbeeld labradors. Visagiste Ad luistert mee en weet dat haar dochter dol is op Zwitserse herders en bovendien wonen Severine en Ad nog eens bij elkaar om de hoek. Misschien kan Ads dochter Koban af en toe wel eens uitlaten? Er worden gsm-nummers uitgewisseld. En verder gaat het aan tafel ook nog over reizen. Georgia en Machteld vertellen over hun voorkeur voor Azië en Afrika, ‘Waar je veel geuren kunt waarnemen en uiteenlopende smaken kunt proeven.’

Eerlijke vriendinnen

En dan volgt het tweede deel van de dag: Monique en Severine worden door het stylingteam onder handen genomen. Monique vertelt in haar boek ‘Graag zien’ hoe ze als puber en jonge vrouw worstelde met haar kledingstijl, kapsel en make-up. Monique: ‘Mijn omgeving heeft lange tijd als spiegel gediend. Het was wel grappig om te merken hoe meningen over je uiterlijk kunnen verschillen. Ondertussen heb ik wel een paar fijne vriendinnen die me helpen bij het shoppen, en die me eerlijk zeggen wat me staat en wat niet. Eén ervan is Annick, mijn persoonlijke assistente die er vandaag ook bij is. Ik heb dertien jaar op haar moeten wachten, zo lang duurde het voor ik recht had op assistentiebudget. Maar wat ben ik blij. Ze is een schat en helpt me met grote en kleine dingen.”

Machteld komt er even bij staan zodat het gesprek met Monique al gauw over het moederschap gaat. Mama zijn is niet vanzelfsprekend als je blind bent, maar niet onoverkomelijk. Monique: “Ik werd onverwacht zwanger op mijn vierentwintigste. Mijn vriend liet me kiezen: hij of het kindje. Ik koos voor mijn baby, en het moederschap ging me heel goed af. Ik kon mijn baby’tje van bij het prille begin zelf uit- en aankleden, badjes geven en verzorgen. Ik praatte constant tegen Robin, vertelde hem wat ik zou gaan doen en wat er juist zou gebeuren: ‘Mama zal je kleertjes uitdoen, want Robin mag in bad. O, wat is het water lekker warm. Mama zal nu eerst je gezichtje wassen, je armpjes, nu je bolle buikje, rugje, beentjes en kriebelteentjes… Ik praatte met veel intonatie en lette ook op de non-verbale communicatie. Zo voelde ik even met mijn hand waar Robins neusje was en draaide ik mijn gezicht naar hem toe. Ik lette erg op mijn mimiek. Al mijn hele leven besteed ik aandacht aan mijn gelaatsuitdrukkingen, want we leven toch in een visuele wereld. Ook later toen Robin een kleuter was, en af en toe kattenkwaad uitstak had ik het onder controle. Als het nodig was, kon ik hem met mijn stem bijsturen. Mijn oren staan altijd op scherp, voor wat er in huis zoal gebeurt. Zelfs houdingen en uitdrukkingen en uitstralingen voel ik aan. Ondertussen is mijn zoon al veertien, zeg!”

Moederen op de tast

Machteld werd op haar negenendertigste een bewust alleenstaande moeder. Lieselot is intussen een flinke meid van vijf, maar hoe was het voor haar om blind te moederen over een baby’tje? ‘Ik heb veel hulp en begeleiding gekregen na de bevalling, die enorm veel van mijn lichaam had gevraagd. Thuis moest ik – omdat ik zelf nog moest herstellen én alleenstaand was – best wat hulp inschakelen. Wat ik zelf deed, deed ik supervoorzichtig en heel erg rustig met Lieselot in mijn armen. Mijn assistente was vaak in de buurt, en ze nam Lieselotje in het begin al eens mee voor de nacht zodat ik kon doorslapen. En als mijn dochtertje koorts maakte, had de kraamhulp me geleerd hoe ik die moest meten. ‘Als ík het met de ogen dicht kan, jij ook’, zei ze. Nu zegt Lieselot dat niemand beter haar koorts kan nemen of een suppo kan opsteken, net omdat ik het erg voorzichtig en rustig doe. Sommigen zeggen dat ze op me lijkt, maar ik vind het net fascinerend als ik ze haar eigen ding zie doen. Wanneer ik haar bijvoorbeeld zie genieten als ze aan het knutselen is.

Als blinde moeder is de band met je kind veel lichamelijker; Lieselot en ik knuffelen veel. Voelen is erg belangrijk in onze relatie. Als Lieselot een tekening heeft gemaakt, dan neemt ze mijn vinger vast, en volgt ze met mij de vormen van haar tekening. Terwijl ze vertelt wat erop staat. Zo zie je maar, communiceren kan altijd, als je maar creatief bent.’

Monique en Severine gaan op de foto, en dan is het tijd voor een groepsportret. Vier vrouwen, vier vriendinnen in een fauteuil: dat zorgt voor hilariteit. En dan komt ook hond Koban er nog even bij. Na de shoot wil fotograaf Karel weten of de dames, als blinde vrouwen, eigenlijk iets aan deze foto hebben? ‘Veel!’, beweert Georgia. ‘Thuis komt de foto op de kast, en zal mijn moeder of een van mijn ziende vrienden hem tot in het kleinste detail omschrijven. En zo geniet ik ook mee van het beeld.’

De avond begint te vallen, de dag zit erop. Iedereen is happy, en Georgia – als enige nog niet omgekleed – wil maar geen afscheid nemen van haar outfit. ‘Ik wil hem houden’, lacht ze. Tijd voor champagne! We klinken op een geslaagde verwendag en op de nakende verjaardag van Monique. En natuurlijk op de vriendschap!

Het boek van Monique Van den Abbeel, Graag zien. Blinde mama, sterke vrouw is sinds kort te koop. € 19, 95 bij Uitgeverij Van Halewyck.