Hoe vier je Kerstmis als een dierbare er niet meer is?
Met Kerstmis breekt een warme familieperiode aan. Iedereen gezellig aan tafel, maar net dan wordt het gemis van een geliefde nog groter. Vrolijkheid maakt plaats voor leegte en verdriet voor die ene persoon die er niet meer is.
Psychotherapeute bij De Weg Wijzer Lies Scaut (38) geeft raad: “Rouwen is geen standaard proces. Je neemt afscheid van de overledene en leert om verder te gaan met je leven. Gemis in de kerstperiode is extra voelbaar en ik merk wel dat velen blij zijn als die dagen voorbij zijn. Wanneer mensen geen feestdagen meer willen vieren, vraag ik hen hoe ze die dagen vroeger doorbrachten en hoe de overledene tegenover de kerstdagen stond. Het gaat erom om die persoon toch aanwezig te houden in je leven, op een manier zoals die persoon het zelf zou willen.”
Hoe kom je de feestperiode door zonder je geliefde(n)?
Leren omgaan met verlieservaring
Iedereen uit verdriet anders. Sommigen vluchten in hun werk, anderen in alcohol of drugs en nog anderen geraken helemaal verstrikt in hun verdriet. “Een verlieservaring hoort helaas bij het leven”, vertelt Lies. “Wanneer mensen in therapie komen, ga ik altijd op zoek naar wat het verlies teweeggebracht heeft.”
Respect voor ieders verdriet
“Rouwen is een voortdurende slingerbeweging tussen reacties die gericht zijn op verlies en reacties die gericht zijn op herstel. Partners wisselen elkaar bijvoorbeeld vaak af in deze beweging na het verlies van een kind. Waar de ene gericht is op het gemis, ongeloof of verdriet, is de andere bezig met een kamer leeg te maken. Partners hoeven niet dezelfde weg te volgen, zolang ze elkaar maar respecteren in het eigen rouwproces en elkaar nog vinden op andere momenten.”
Aanwezig houden
“Het kan helpen als je de persoon die je verloor aanwezig houdt. Dat is ook een onderdeel van het verwerkingsproces en dit kan op verschillende manieren:
- Tijdens de kerstperiode knutsel ik bijvoorbeeld kerstballen met de kinderen waarin we een foto steken van de overledene,
- maken we kleiwerkjes om op het graf te gaan zetten,
- wordt de nieuwjaarsbrief nog steeds voorgelezen voor de overledene,
- bekijken we foto’s,
- hallen we herinneringen op,
- maken we zelfs een herinneringenboek,…
Er zijn zoveel mogelijkheden om de dierbare te herdenken. Ieder gezin moet dit voor zichzelf uitmaken wat het beste bij hen past. En het is belangrijk om dit te doen, anders blijft het verlies voortdurend als een donkere wolk boven het hoofd hangen en wordt het zwaarder om dragen.”
Sabine Hagedoren
“Zo schenkt Sabine Hagedoren nog altijd een glas wijn uit voor haar overleden man als zij een glas drinkt in gezelschap. Bij haar thuis wordt de urne zelfs op tafel gezet en wordt er bovenop de urne een beetje wijn geschonken.”
Lies begeleidde ook ouders wiens baby kort na de geboorte stierf. “Het koppel plantte op de eerste jaarherdenking een boom in de tuin. Deze boom zien ze nu elk jaar verdergroeien en ze kunnen er eindeloos veel mee doen. Zo hangt hun ander kindje er tekeningen in voor haar overleden zusje en versieren ze de boom bij Kerstmis. Dit zorgt ervoor dat hun kindje altijd aanwezig blijft in hun gezin en daar putten zij ontzettend veel kracht uit.”
Gastredacteur en beeld: Laura Liebens
lees ook: