Steeds meer mentale problemen bij jongeren: “Mijn dochter van 15 neemt sinds kort antidepressiva”

Dat jongeren het steeds moeilijker hebben, is helaas een feit. De laatste weken gingen de hulpkreten door merg en been. En experts trokken al langer aan de alarmbel: ze vrezen een tsunami aan mentale problemen bij jongeren door de coronacrisis. Ook de luisterlijn Awel merkt een significante stijging in het aantal oproepen.

Getuigenis van mama Monique: “Mijn dochter van 15 heeft donkere gedachten”

In de Libelle Vriendinnen-facebookgroep plaatste mama Monique een hartverscheurend bericht: “Mijn dochter van 15 voelt zich sinds enkele maanden mentaal zeer slecht. Het leek eerst vooral een probleem op school met enkele moeilijke vakken. Ze kloeg van hoofdpijn, nekpijn, had veel moeite om zich te concentreren … en haar punten werden steeds slechter. Ook in haar hobby’s had ze geen zin meer, en ze huilde steeds meer. Op een bepaald moment zei ze dat het niet meer ging, dat ze geen zin meer had in het leven. Het werd haar allemaal te veel. Toen hebben we meteen aan de alarmbel getrokken. Ze gaat sinds oktober naar een psychotherapeut en neemt ook antidepressiva, maar niets lijkt te helpen.

Sinds kort gaan we ook naar de psychiater, want ze heeft donkere gedachten en ze verwondt zichzelf. Tot een half jaar geleden was ze zo vrolijk en energiek, we begrijpen er niets van. Ze zegt dat ze ook niet weet hoe en waarom ze zich ineens zo slecht is beginnen voelen, maar deze depressie is echt erg. Ik voel mij zo machteloos en ben bang. Ik wou dat ik haar pijn kon wegnemen. Of corona de oorzaak is, weten we niet zeker. Maar het heeft er alleszins geen goed aan gedaan. Wat vooral zo ontmoedigend is, is de moeizame zoektocht naar professionele hulp. Het is zo complex, omdat er zoveel verschillende therapeuten zijn, en dan zijn er nog de lange wachtlijsten.”

Reacties van andere mama’s

Sara: “Hier hetzelfde met mijn tienerdochter. Ze neemt nog geen antidepressiva. Maar ze is altijd enorm moe, heeft eetbuien en weent veel. Het zijn ook voor de jongeren moeilijke tijden nu.”

Els: “Mijn zoon heeft dit ook gehad. Hij verwondde zich niet, maar bleef soms dagen in zijn bed. En hij zocht ook met niemand contact. De juiste studierichting maakte dat hij toch openbloeide en we vonden ook hulp bij de psychiater. Je mag de huidige coronacrisis zeker niet onderschatten, dat speelt ongetwijfeld mee.”

Hilde: “Het is zo moeilijk voor iedereen nu, vooral voor de jeugd. Op die leeftijd komen ze ook stilletjes los van de ouders, en proberen ze zichzelf te vinden, maar dat is nu onmogelijk als je constant aan huis gekluisterd bent.  Dus dan ontstaan er onvermijdelijk heel veel conflicten met zichzelf.”

Anna: “Dit is iets wat je als ouders niet alleen kunt, dus goed dat jullie professionele hulp hebben gevonden. Uit eigen ervaring kan ik je meegeven: zorg ook goed voor jezelf, deel je eigen verdriet en angst met iemand die je vertrouwt en zorg dat je er soms even tussenuit kunt.”

Kristien: ” Ik denk dat je niet ver moet gaan zoeken. Halftijds school, geen vrienden zien, geen hobby’s kunnen doen … Het is voor iedereen moeilijk, maar in deze tijden voor jongeren nog moeilijker.”

Twintig procent meer hulpvragen

Sibille Declercq en Hanne Jacobs van Awel: “Die hulpkreten zien we inderdaad ook bij ons, en nog meer sinds corona. Vandaag beantwoorden we twintig procent meer oproepen dan dezelfde periode vorig jaar. Tijdens de eerste lockdown noteerden we een eerste piek. Die gesprekken gingen toen heel vaak over intrafamiliaal geweld. Kinderen in moeilijke thuissituaties verloren met de school, de sportclub … een stukje veilige haven.

Tijdens de zomer ging het weer heel snel naar ‘normaal’. De gewoonlijke thema’s, zoals vakantieliefjes of ruzie met de ouders, kwamen weer aan bod. Dat vonden we op zich goed en geruststellend nieuws, want het bewijst dat de veerkracht van kinderen en jongeren groot is als de context zich min of meer herstelt.

Mentale problemen groter sinds tweede lockdown

Maar vanaf september steeg het aantal oproepen evenredig met de maatregelen. Hoe meer de richtlijnen in stijgende lijn gingen, hoe meer gesprekken we hadden. En dat bevestigt ons in de gedachte dat de secundaire gevolgen van de coronamaatregelen nog groter zijn – en zullen zijn – dan corona als ziekte.

Ook psychiaters Geert Everaert en Gunter Heylens beamen dit. Ze voorspellen een tsunami aan vragen en opnames van jongeren met mentale problemen. “Het gemis aan perspectief en de verlieservaringen in de tweede golf hebben een immense impact. We zien steeds meer eetproblemen, angstproblemen, alcohol- en drugsverslavingen, maar ook gameverslavingen”, aldus Geert Everaert. “Het gaat dan vooral om jongeren die voorheen nog geen problemen hadden.”*

Bij Awel merken ze ook een verschuiving in de onderwerpen waarvoor jongeren bij hen aankloppen. “Dat zijn steeds meer mentale problemen. Maar ook (faal)angst, spanningen, eenzaamheid …”, zegt Sibille Declercq. “Een lichtpuntje: we merken ook veel hartverwarmende solidariteit op onder jongeren, want het gebeurt regelmatig dat iemand belt voor een vriendin of vriend over wie hij zich zorgen over maakt.”

Aangewakkerd in de media

“Het spel dat in de media gespeeld wordt, is ook een niet te onderschatten factor”, aldus Sibille Declercq van Awel. “In tegenstelling tot de eerste lockdown, die ingrijpender, maar veel duidelijker was over wat mocht en wat niet, verloopt de tweede veel grilliger op vlak van maatregelen en berichtgevingen. De ene keer wordt er hoop gegeven, dan weer afgenomen, ontelbaar veel experts worden opgevoerd die soms de meest uiteenlopende meningen hebben … Er is dus veel onduidelijkheid en last but not least: het perspectief is weg. Niemand weet precies wanneer dit eindigt. Die grilligheid zorgt ervoor dat het mentaal almaar moeilijker wordt, zeker voor onze jongeren.

We denken te vaak dat die jonge gasten wel weerbaar en sterk genoeg zijn, maar het tegendeel is waar. Een puber heeft nú contacten nodig. Dat is een basis om zich mentaal op een gezonde manier te ontwikkelen. Ze móéten daarvoor kunnen loskomen van hun ouders op die leeftijd, maar daar is nu geen ruimte voor. Iedereen moet in hun kot blijven, op elkaars lip. En dan mag je nog van geluk spreken als je een warme thuissituatie hebt. Voor een aanzienlijk aantal jongeren is dat jammer genoeg niet het geval.”

Meer meisjes en meer 18+

“Het zijn nog steeds meer meisjes die contact met ons opnemen”, aldus Hanne Jacobs van Awel. “In slechts twintig procent van de gevallen gaat het om jongens. Meisjes uiten hun emoties meer en praten er liever over, terwijl jongens zich eerder zullen gaan uitleven met vrienden, bijvoorbeeld door te gamen met elkaar. Op zich is dat goed, zolang ze maar een uitlaatklep hebben en op die manier hun gevoelens kunnen kanaliseren.

Daarnaast merken we in onze oproepen ook een behoorlijke stijging onder de 18-plussers. Waar we normaal vooral de 13- tot 16-jarigen bereiken, vindt ook die groep de weg naar ons. Dat ze al meermaals om hulp riepen, is niet verwonderlijk in deze tijden. Voor velen is het hun eerste academiejaar en dat beleven ze quasi zonder face-to-face contacten. Er werd door de overheid ook geen gehoor gegeven aan de zogenaamde ‘kotbubbel’. Erg jammer, want ook zij hebben contacten nodig, en een luisterend oor.”

Luisterend oor is belangrijk

En dat luisterend oor wil Awel bieden. Hanne Jacobs: “Tijdens onze gesprekken, die overigens door opgeleide vrijwilligers gevoerd worden, gaan we eerst en vooral erkennen waar de jongeren mee zit en er geen waarde-oordeel over vellen. We luisteren en proberen de situatie in kaart te brengen, waarbij we ook polsen naar steunfiguren in hun eigen omgeving. Als een jongere dat wenst – we pushen nooit – zoeken we samen naar eventuele oplossingen. Vaak willen ze ook geen oplossing, maar gewoon iemand die naar hen luistert en hen geruststelt. Dat klankbord is zo enorm belangrijk.

We merken ook dat ze soms makkelijker de stap zetten naar een anonieme dienstverlener dan naar iemand die dicht bij hen staat.”

Wat kun je als ouder doen?

Een aantal tips van Awel:

• Erken als ouder waar je kind mee zit en vel er geen waarde-oordeel over: het is belangrijk om het niet te minimaliseren en het vooral niet te veroordelen. Bijvoorbeeld bij kinderen die zichzelf verwonden, is het geen goed idee om te zeggen dat ze dat niet mogen doen. Beter zou zijn om bijvoorbeeld samen de wonden te verzorgen, en voorzichtig te polsen wat er aan de basis ligt van dat gedrag. Dat vraagt voor een ouder een enorme switch in mindset, maar het is belangrijk, want zo erken je je kind in zijn gevoel.
• Aanvaard dat jij niet altijd het klankbord bent van je kind: ook dit is voor ouders een moeilijke stap, want je wilt er in alle omstandigheden zijn voor je kind. Maar als je kind weinig vertelt of zelfs dichtklapt, zoek dan samen naar steunfiguren in zijn of haar omgeving. Dat kan een familielid zijn of een goede vriend of vriendin, of misschien de sportcoach … Maakt niet uit wie het is, zolang je kind er zich maar goed bij voelt.
• Normaliseer het ‘slechte gevoel’: zeg tegen je kind dat het oké is, en ook heel normaal, om je slecht te voelen. Zeker in deze coronatijden. Je slecht voelen is geen uitzondering.
• Besef dat pubers als zwart-wit zien: uitspraken als ‘Niemand houdt van mij!’ en ‘Ik heb geen vrienden meer door corona meer!’ zijn schering en inslag bij pubers. Voeg dus als ouder soms een beetje grijs toe en nuanceer de uitspraken van je kind.
• Volg de professionele begeleiding van je kind goed op: als je kind naar een professionele hulpverlener gaat, volg dan kort op en vraag je kind regelmatig of hij of zij er zich goed bij voelt. Die klik is immers belangrijk om vooruitgang te kunnen boeken.

Extra tips/tools:

• Jongeren die niet graag de stap zetten naar een klankbord, of er nog niet klaar voor zijn om over hun problemen te praten, kunnen terecht op het interactieve forum van Awel. Ze vinden er vaak gelijkaardige verhalen van leeftijdsgenoten, en die herkenbaarheid kan soms al wonderen doen om bespreekbaar te maken waar ze mee worstelen.
• Voor ouders nam Awel een aantal podcasts op om hen te helpen in gesprek te gaan met hun kind. Het kan een hulp zijn voor kinderen die niet de stap durven zetten naar de chat of telefoon met Awel, want in die podcasts legt Awel je alle stappen uit die hun hulpverleners ook in het gesprek met jongeren doorlopen.

Heeft je kind nood aan een luisterend oor?

• Bellen naar Awel kan dagelijks tussen 16 en 22 uur, behalve op zon- en feestdagen. Op woensdag en zaterdag kan het al vanaf 14 uur. Bellen kan ook helemaal anoniem. Meer info vind je hier.
• Mailen naar Awel kan ook. Klik hier.
• Liever chatten? Dat kan elke dag, tussen 17 uur en 22 uur, behalve op zon- en feestdagen. Op woensdag en zaterdag kan het al vanaf 16 uur. Klik hier voor meer info.

Met dank aan Sibille Declercq en Hanne Jacobs van Awel.

*Bron: nieuwsblad.be

VERDER LEZEN:

• Coronagelukjes: deze lezeressen vonden kleine gelukjes in lastige tijden
• Huidhonger: hoe ga je ermee om in coronatijden?
• Rouwen in tijden van corona: 6 emotionele getuigenissen

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!