Kidskwesties: “Hoe weet je: mijn kind heeft stress op school?”

Kinderpsychiater Lieve Swinnen beantwoordt voor Libelle vragen die elke moeder zich vroeg of laat weleens stelt. Deze week…

“1 kind op 4 heeft stress tijdens de lunchpauze. En dan hebben we het nog niet gehad over de lessen of ruzies op de speelplaats. Hoe pik je als ouder de signalen op? Hoe weet je: mijn kind heeft stress op school?”

Dit zegt Lieve Swinnen:

“Het is een opvallend, verontrustend resultaat uit Libelle’s lunchbox-enquête dat heel wat kinderen hun middagpauze als stresserend ervaren. Het ene kind zal dit misschien snel duidelijk maken, maar dat geldt zeker niet voor iedereen. Hoe weet je als ouder wat er speelt? Wanneer worden de signalen verontrustend? Kinderen hoeven tenslotte niet altíjd blij te zijn. Verdrietig of boos zijn hoort ook bij het leven, daarom ben je nog niet gestresseerd. Maar als zoveel kinderen ’s middags liever thuis komen eten en ook ouders én leerkrachten over te drukke/chaotische refters spreken, is er iets aan de hand. Ik herken die druk vooral bij kwetsbare kinderen.”

“Een voorbeeld uit mijn prakrijk: Jonas, uit de derde kleuterklas, is erg gevoelig voor prikkels, na een schooldag reageert hij thuis zijn frustraties af. In een overleg met ouders en school spreken we af dat hij voortaan ‘s middags thuis komt eten, dit in een poging de overprikkeling te beperken. Jonas is duidelijk niet de enige die hier last van heeft. En overprikkeling is niet de enige reden van stress tijdens de middagpauze. Pestgedrag van op de speelplaats gaat bijvoorbeeld ook in de refter verder. Denk maar aan het niet mogen plaats nemen aan de ‘populaire’ tafel, uitgelachen worden met je brooddoos… Ook de refterregels zijn niet voor iedereen even simpel: voor een kind dat moeilijk stilzit, kan dat extra halfuur aan tafel er echt te veel aan zijn. Bijgevolg: nog maar eens op je kop krijgen als je niet rustig genoeg je boterhammen op eet. Ten slotte is de prestatiedruk op school voor heel wat kinderen groot: zorgen om een toets ze hebben gemaakt of die gaat komen, faalangst voor de geplande spreekbeurt… Ook dat neemt een kind mee buiten de klas.”

“De vraag die ouders zich stellen, is natuurlijk of er dan specifieke signalen zijn bij kinderen die naar dit soort stress verwijzen? Helaas is het antwoord nee. De klachten bij kinderen zijn vaak vaag en algemeen. Lichaam en geest reageren bij stress, waardoor er ook zowel lichamelijke als psychische klachten kunnen optreden. Bij jonge kinderen is vooral buikpijn gekend: in een fase waarin ze moeilijker kunnen benoemen wat hen dwars zit, vertelt hun lichaam dat iets niet oké is. Of ze beginnen weer met duimzuigen of bedplassen, fases in de ontwikkeling waar ze eigenlijk al waren uitgegroeid. Kinderen met problemen qua zelfcontrole kunnen ‘ontregeld’ geraken: snel geïrriteerd zijn, drukker worden, meer tics vertonen, concentratieproblemen krijgen… Gevoelsmatige reacties zijn dan zeuren, sneller huilen of woede-uitbarstingen. Gedragsmatige uitingen zijn eerder tegenspreken, met zaken gooien, dwars liggen of zich terugtrekken, niet meer naar school of de sportclub willen. Zulke systematische veranderingen in gedrag en houding bij je kind moeten altijd een belletje doen rinkelen.”

“Natuurlijk hoeft het niet bij elk kind zo’n vaart te lopen en moeten we op school blijven eten niet toevoegen aan het lijstje ‘traumatische gebeurtenissen’ voor een kind. Wel is het belangrijk te beseffen dat naar school gaan de job is van onze kinderen, we mogen gerust ijveren voor een fijne ‘werksfeer’. Een kind leert ook maar als hij/zij zich goed voelt op school, en de middagpauze hoort daar voor de meesten bij. Een kleinere groep en een aangenaam muziekje kunnen wonderen doen.”

“Mijn advies? Praat erover! Informeer bij je kind hoe die het overblijven ervaart. Leuk? Houden zo. Niet zo tof? Misschien is het voldoende als je de inhoud van de boterhamdoos samen met je kind bekijkt en aanpast. Of hoeft blijven eten niet elke dag meer. Zorgwekkend? Dan onderneem je best actie: tracht prikkels te beperken, bespreek de aanpak tijdens de pauze, zoek naar alternatieven. Mogelijks bots je op een onderliggend probleem, zoek dan zeker hulp!”

LIEVE SWINNEN • getrouwd met Ignace en mama van drie volwassen zonen • houdt van zwemmen, wandelen, lezen en Candy Crush • grote fan van Justine Henin (nog steeds)
• karakter: druk en impulsief • heeft haar eigen praktijk, De Hoeksteen.