Vervroegde menopauze: al jouw vragen (en antwoorden) op een rijtje
De menopauze: geen vrouw ontsnapt eraan. Maar als je de eerste symptomen al voor je 40ste ontdekt, dan is dat hard, zowel lichamelijk als mentaal. Wij zetten de belangrijkste vragen (en antwoorden) op een rijtje.
1. Wat is de vervroegde menopauze?
De meeste vrouwen komen tussen de leeftijd van 40 en 60 jaar in de overgang, de periode in aanloop naar de menopauze. In de overgang ga je geleidelijk over van vruchtbaar naar onvruchtbaar en nemen de voortplantingsfuncties en de hormoonaanmaak in de eierstokken op een natuurlijke manier af. Als je één jaar niet meer hebt gemenstrueerd, dan zit je in de menopauze. Gemiddeld is dit rond 51 à 52 jaar.
Toch kan het gebeuren dat de eerste symptomen al veel vroeger optreden. Als je menstruatie tussen je 40ste en 45ste stopt, zit je in de zogenaamde vervroegde menopauze. Gebeurt het nog vroeger, voor je 40ste, dan spreekt men in de medische wereld van Prematuur Ovarieel Falen (POF) of Prematuur Ovariële Insufficiëntie (POI).
2. Wat zijn de oorzaken?
De vervroegde menopauze kan verschillende oorzaken hebben. Zo kan het van nature voorkomen, maar ook sneller intreden door:
- Een medische behandeling, bv. chemotherapie, bestralingen.
- Een ziekte, bv. een chromosoomafwijking zoals de ziekte van Turner, bepaalde auto-immuunziekten, endometriose.
- Een operatie, bv. het wegnemen van de eierstokken en/of de baarmoeder.
- Een infectie, bv. malaria, tuberculose (al komt dit minder vaak voor).
Als de vervroegde menopauze van nature intreedt, is de oorzaak soms moeilijk te vinden. In dat geval kun je verder onderzoek laten uitvoeren, maar ook dat wijst niet altijd een oorzaak aan.
Goed om te weten: de leeftijd waarop je in de overgang komt, is voor een deel erfelijk bepaald. Kwam iemand in je naaste familie in de vervroegde overgang, dan is de kans groter dat dit ook bij jou gebeurt. Het is belangrijk om hiermee rekening te houden, zodat je op voorhand een hormonaal onderzoek kunt laten uitvoeren naar een eventueel beginnende overgang.
Vervroegde menopauze heeft ook erg veel mentale gevolgen
3. Wat zijn de symptomen?
De symptomen van de vervroegde menopauze lopen gelijk met typische overgangskwalen, zoals
- een verstoorde menstruatiecyclus,
- opvliegers en nachtelijk zweten,
- prikkelbaarheid,
- stemmingswisselingen en sombere gevoelens,
- gewichtstoename,
- een verminderd libido,
- haaruitval,
- slapeloosheid,
- droge huid en/of vaginale droogheid.
Een probleem dat regelmatig voorkomt, is dat je misschien niet altijd beseft dat je in de vervroegde overgang geraakt. Onder invloed van anticonceptiemiddelen, zoals de pil en het spiraaltje, dienen de symptomen zich niet zo duidelijk aan. Dikwijls worden ze pas duidelijk wanneer je ermee stopt.
4. Hoe wordt de diagnose gesteld?
Een arts kan de vervroegde menopauze vaststellen met een eenvoudige test, dikwijls via een bloedonderzoek.
In je bloed kunnen de hoeveelheid hormonen, waaronder het follikelstimulerend hormoon (FSH), worden gecontroleerd. FSH zorgt voor de productie van oestrogeen, verantwoordelijk voor de rijping van de eicellen. Wanneer voldoende oestrogeen is aangemaakt, daalt in een normale cyclus de hoeveelheid FSH weer. Omdat in de overgang niet veel eicellen overblijven, daalt de productie van oestrogeen, maar blijft het lichaam wel FSH aanmaken. Een te hoge FSH-waarde in je lichaam kan dus op de menopauze wijzen.
Een bloedtest biedt veel zekerheid, maar je kunt ook een zelftest via urine doen. Die kun je bij de apotheker kopen. Het is wel belangrijk om ‘m meerdere keren uit te voeren, omdat de hormonen in je lichaam kunnen schommelen. Om zeker te zijn, ga je hierna best nog eens naar de dokter.
5. Wat zijn de gevolgen?
Op lichamelijk vlak ondervind je tijdens de vervroegde overgang typische menopauzekwaaltjes, maar je wordt ook vatbaarder voor hart- en vaatziekten en osteoporose, omdat je lichaam minder oestrogeen aanmaakt.
Maar zo’n vervroegde menopauze heeft natuurlijk ook sterke mentale gevolgen: je kunt je geraakt voelen in je vrouwelijkheid, bent misschien bang om sneller oud te worden en minder aantrekkelijk gevonden te worden door je partner, kunt intens verdriet ervaren als je nog een kinderwens hebt en vaak weet je niet goed wat je te wachten staat. En wist je dat de vervroegde menopauze in verband staat met een verhoogde kans op dementie?
Je goed informeren, erover praten en ervaringen uitwisselen is de boodschap. Weet dat je er niet alleen voor staat, maar dat je te allen tijde terechtkunt bij je huisarts of gynaecoloog. Bovendien kan een menopauzeconsulente je goed begeleiden en bijstaan met aangepast advies voor je situatie.
6. Kun je vervroegde menopauze behandelen?
Als je in de vroegtijdige overgang belandt, dan kan hormoontherapie (hormonale substitutietherapie, HST) de ongemakken verzachten. Kunstmatige, bio-identieke hormonen vervangen dan de vrouwelijke hormonen die de eierstokken niet meer produceren.
Let op, want deze behandeling is niet geschikt als je kanker of een trombose hebt (gehad). En als je geen kinderwens hebt, moet je bovendien nog steeds aan anticonceptie denken. Je kunt namelijk nog steeds zwanger worden, al is de kans klein.
Naast HST zijn er ook een aantal manieren om de klachten op een meer natuurlijke manier te verzachten.
Wat als je nog een kinderwens hebt?
Tijdens de (vervroegde) menopauze voeren je eierstokken hun voorplantingsfuncties niet meer uit. Er is geen eisprong meer, waardoor de kans op een natuurlijke zwangerschap zeer klein is.
Als je nog een kinderwens hebt, zijn er gelukkig wel verschillende behandelingen mogelijk om toch zwanger te worden. In dat geval zijn extra hormonen nodig om je baarmoeder voor te bereiden op een zwangerschap, en/of de eicellen die er nog zijn te stimuleren om te rijpen. De hormonen bootsen de natuurlijke menstruatiecyclus na.
De bevruchting gebeurt via ivf (in-vitrofertilisatie), waarbij een eicel in een laboratorium wordt bevrucht met een spermacel. Belangrijk om weten:
- Die eicel kan van jezelf zijn, ‘geoogst’ of ingevroren. Als de vervroegde menopauze de oorzaak is van bv. een chemobehandeling of het wegnemen van de eierstokken, dan kun je op voorhand eicellen laten invriezen om achteraf te gebruiken.
- Je kunt ook voor een eiceldonor kiezen. Dat eitje kan worden bevrucht met het sperma van je partner, of van een donor.
- De bevruchte eicel wordt vervolgens in je baarmoeder geplaatst. Nestelt het embryo zich in en gaat alles goed, dan ben je zwanger. Zo’n risicozwangerschappen worden altijd zeer nauwlettend opgevolgd.
Lezeres Lieve (33) deelt haar ervaring over de vervroegde menopauze
“Heel mijn toekomstbeeld stortte in. Ik wilde zo graag moeder worden, maar mijn lichaam liet me in de steek”
Lieve was pas 28 jaar toen ze in de vervroegde overgang kwam. “Van het ene moment op het andere kreeg ik het zo ongelooflijk warm. Helemaal buiten adem ging ik wat lucht happen. Maar na een tijdje leek alles weer normaal.
Pas toen ik ’s nachts doorweekt van het zweet wakker werd, en steeds meer kwaaltjes opmerkte, begon ik me echt zorgen te maken. Dus maakte ik een afspraak met mijn huisarts die me meteen naar de gynaecoloog doorverwees. Op een echo was duidelijk te zien dat mijn eierstokken erg klein waren en ik nauwelijks baarmoederslijmvlies had. Het verdict viel al snel: ik zat in de vervroegde overgang of menopauze.”
Lees hoe Lieve omging met vervroegde menopauze in haar getuigenis
Bron: UZLeuven.be, Gyn&co – Met dank aan Leen Steyaert, menopauzeconsulente en auteur van ‘Jouw menopauzeplan‘ en ‘Stralend door de menopauze‘, Uitgeverij Van Halewyck – Beelden: Getty Images
Meer weten over de menopauze?
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!