Paddenstoelen spotten en plukken: do’s en don’ts
Het Antigifcentrum krijgt regelmatig meldingen van mensen die zich niet goed voelen na het eten van paddenstoelen. Wie geen kenner is van paddenstoelen, blijft er daarom maar beter van af!
Laat ze maar staan
Wist je dat er nauwelijks eetbare, lekkere paddenstoelen in onze contreien te vinden zijn? En wist je dat er vermoedelijk zo’n vijf miljoen soorten paddenstoelen in de wereld bestaan, waarvan er slechts vijf procent bekend zijn?
Elk jaar krijgt het Antigifcentrum tussen 300 en 500 oproepen voor ongevallen met paddenstoelen. Natuurpunt wijst dan ook op de risico’s van paddenstoelen. Maar hoe gevaarlijk zijn ze nu eigenlijk? Wij vroegen het aan Roosmarijn Steeman, paddenstoelenexpert bij Natuurpunt.
Hoe herken je een giftige paddenstoel?
“Een giftige paddenstoel kun je met het blote oog niet onderscheiden van een eetbare. Sommige soorten kleuren bijvoorbeeld blauw als je ze aanraakt, zoals de kastanjeboleten. Dat ziet er natuurlijk niet zo smakelijk uit, maar toch kun je ze zonder problemen opeten. Ook op geur kun je niet afgaan. Zo zijn paddenstoelen die naar anijs ruiken, soms giftig, soms niet.”
Wat zijn de symptomen van een vergiftiging door paddenstoelen?
“In het beste geval ben je misselijk, heb je last van diarree, moet je overgeven en begin je overmatig te zweten. Maar na één dag voel je je stukken beter.
In het slechtste geval begin je te hyperventileren, heb je moeite met ademen, vertraagt je hartslag en daalt je bloeddruk, waardoor je bewusteloos kunt vallen. In dat geval moet je zo snel mogelijk naar het ziekenhuis.
Als je een grotere hoeveelheid van een giftige paddenstoel eet, en je pas na enkele dagen merkt dat je iets fouts hebt gegeten, kan het al te laat zijn. De Groene Knolamaniet kan bijvoorbeeld de lever en de nieren zo erg aantasten dat ze niet meer functioneren.”
Wat als je kind een giftig exemplaar plukt?
“Als je kind een paddenstoel heeft aangeraakt, kun je het beste zijn handen wassen. Als het zijn vingertje in de mond steekt, moet je zeker niet panikeren. Een kleine hap van een giftige paddenstoel kan geen kwaad. Je moet al een grote hoeveelheid binnenkrijgen om écht ziek te worden.
Waar je wel op moet letten, is dat je kind geen andere ziektes oploopt, zoals vossenlintworm of andere onaangename wormpjes. Handen wassen is dus écht de boodschap.”
Wat moet je doen als je huisdier er een eet?
“Ook voor een dier kan een giftige paddenstoel fatale gevolgen hebben. Heeft je hond of kat eentje opgegeten? Bel dan zeker naar het antigifcentrum. Zij hebben netwerken van kenners die je ongetwijfeld verder kunnen helpen.”
Mag je zomaar paddenstoelen plukken in het bos?
“In principe mag je geen paddenstoelen plukken in bos- en natuurgebieden. Eigenlijk mag je ook geen braambessen plukken. Maar als het voor eigen gebruik is, wordt het door de vingers gezien. Het liefste willen we natuurlijk dat niemand ze plukt, want we hebben al zo weinig bos en natuur in ons land. En zo kan iedereen genieten van een paddenstoelrijk herfstbos.”
Voor dringende vragen over vergiftigingen: 070-245 245 (gratis, 24/24), of indien onbereikbaar 02-264 96 30 (normaal tarief).
Ga eens op paddenstoelenwandeling
Wat heb je nodig om ze te spotten?
Veel heb je eigenlijk niet nodig om paddenstoelen te spotten: een loepje, een spiegeltje en een goede paddenstoelengids.
- Een loepje – vergrotingsfactor 10 of 20 – vind je in de (web)winkel van natuurkijkers.be
- Daarnaast heb je een spiegeltje nodig dat niet vertekent; daarmee kun je de onderkant van de paddenstoel bekijken zonder ’m te plukken of beschadigen.
- Een goede paddenstoelengids is wel een must.
- De Grote Paddenstoelengids (Kosmos Uitgevers) geldt al jaren als een vaste waarde. Dit handige boek vol foto’s van in totaal duizend soorten wordt ‘den baksteen’ genoemd, naar het formaat ervan.
- Een andere sterkhouder is de ANWB Paddenstoelengids. In deze veldgids vind je de meest voorkomende soorten. Met groot formaat foto’s en tekeningen worden alle kenmerken in beeld gebracht, waardoor je ze gemakkelijk kunt herkennen. Er is bijzondere aandacht voor de boomsoorten waarmee sommige paddenstoelen samenleven.
- Tot slot kan ook de Compact Gids Paddenstoelen (Kosmos Uitgevers) een handig hulpmiddel zijn. Dit natuurgidsje bevat mooie, natuurgetrouwe tekeningen en nuttige informatie over kenmerken, verspreiding en leefomgeving.
Paddenstoelen: tien om te zien
Wil je jezelf of je kids motiveren voor een stevige paddenstoelenwandeling, probeer dan onderweg deze tien soorten of families te vinden!
Russula’s
Russula’s komen voor in de meest uiteenlopende kleuren. De namen spreken boekdelen: regenboogrussula, zwartpurperen russula, geelwitte russula, smakelijke russula, braakrussula…
Boleten
Boleten hebben vaak een dikke steel en een grove hoed. Denk aan koeienboleet, eekhoorntjesbrood of fluweelboleet.
Parasolzwammen
Parasolzwammen hebben een parasolachtige hoed op een lange steel.
Tonderzwammen
Tonderzwammen zijn te vinden als bankjes op bomen en afgebroken takken. Ze kunnen veel kleuren en vormen aannemen. Denk aan een elfenbankje, berkenzwam of echte tonderzwam.
Stuifzwammen
Stuifzwammen zien eruit als bolletjes zonder steel. Ze barsten open als de sporen klaar zijn om verspreid te worden. Voorbeelden zijn reuzenbovist, gele aardappelbovist en parelstuifzwam.
Vliegzwammen
De vliegenzwam is ongetwijfeld één van de meest bekende paddenstoelen. De witte stippen op de donkerrode of oranje hoed zijn restanten van het omhulsel waarin de paddenstoel opgesloten zat voordat hij uit de grond omhoog kwam. De soort is giftig, maar niet extreem giftig.
Koraalzwammen
Met zijn kleine oranjerode geweiachtige vorm is het kleverig koraalzwammetje een wat exotische verschijning. Het is een bijzondere maar algemeen voorkomende paddenstoel.
Inktzwammen
In de Lage Landen komen ruim honderd soorten inktzwammen voor. De 5 tot 15 centimeter hoge hoed van de geschubde inktzwam is ei- tot klokvormig, wit met een lichtbruin centrum en bedekt met grote, omgekrulde schubben. De hoed scheurt later vanaf de rand in en vervloeit tot zwart.
Stinkzwammen
Wie kent niet de Phallus impudicus uit het Vrolijk Lentelied van Jan De Wilde? De grote stinkzwam komt uit een duivelsei tevoorschijn. Daaruit strekt zich in enkele uren de 10 tot 20 centimeter lange holle steel. De hoed van de paddenstoel is dan met een slijmerige sporenlaag bedekt. De penetrante aasgeur trekt vliegen en kevers aan die voor de verspreiding van de sporen zorgen.
Slijmzwammen
Slijmzwammen zoals heksenboter bewegen zich langzaam voort over een stam. Je vindt ze dus elke dag op een andere plaats.
Waar vind je paddenstoelen?
In deze bossen spot je in het najaar vaak talrijke soorten paddenstoelen. Zolang je ze maar niet plukt, kun je hier vrij speuren naar unieke exemplaren! Het najaar is de beste periode om op paddenstoelenjacht te gaan omdat dan de grond nog warm is en er veel regen valt.
Provinciedomein Bulskampveld
Provinciedomein Bulskampveld is een prachtig bos- en heidegebied in Beernem. Je kunt er flaneren in een oud kasteelpark met statige dreven, maar ook avontuurlijke vlonderpaden ontdekken. De paddenstoelen zijn overal.
Parking Driekoningen, Urbancafé en bezoekerscentrum: Bulskampveld 10,8730 Beernem.
Drongengoed
Drongengoed in Maldegem en Knesselare is het grootste boscomplex van Oost-Vlaanderen. Eeuwen geleden baatte de abdij van Drongen er een bloeiend bosbouwbedrijf uit. Na een flinke paddenstoelenwandeling kun je uitblazen in de horeca van de Drongengoedhoeve uit 1746 of in Brasserie Het Jagershof.
Parkeren doe je op de Krakeelparking of bij Het Jagershof, Drongengoedweg 11, 9910 Ursel-Knesselare.
Meerdaalwoud-Heverleebos
Meerdaalwoud-Heverleebos ten zuiden van Leuven is misschien wel het rijkste paddenstoelengebied van Vlaanderen. Het enorme boscomplex, 2000 hectare groot, is een restant van het roemruchte Kolenwoud. Naast onnoemelijk veel paddenstoelen vind je er duizenden jaren oude grafheuvels, Romeinse heerbanen en diep uitgesleten holle wegen uit de tijd dat de Arenbergs hier nog de scepter zwaaiden. Het woud heeft vijf toegangspoorten met grote parkeerplaatsen en een arsenaal aan horecazaken.
Parking met horeca: Het Zoet Water, Maurits Noëstraat 15, 3050 Oud-Heverlee.
Provinciaal Groendomein Prinsenpark
Provinciaal Groendomein Prinsenpark in Retie is met zijn veelheid aan biotopen en verschillende soorten bosbestanden al jaren een hotspot voor paddenstoelenspotters.
Parking: Kastelsedijk 5, 2470 Retie. Horeca in de buurt: taverne ’t Meulezicht, Watermolen 10, 2470 Retie.
Domeinbos Pijnven
In Domeinbos Pijnven in Hechtel-Eksel kun je nog veel meer dan ‘Fietsen door de bomen’. De bodem is er bezaaid met paddenstoelen en je bent hier bovendien in hartje wolvengebied.
Parkeren en achteraf uitblazen bij een Naya-biertje aan huisbrouwerij De Locht, Lochtstraat 48, 3941 Eksel (het terras is enkel open in de weekends).
Mis ook dit niet:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van de beste groentips en wooninspiratie!