De maretak: alle weetjes, verhalen en mythes op een rijtje

Geen enkele plant die meer gelinkt is aan mysterieuze verhalen en sprookjesachtige mythes dan de maretak. Wat weet jij over deze bijzondere plant? 

Kom hier dat ik je kus

De maretak, alleen al de Nederlandse naam is ongewoon. ‘Mare’ betekent bericht, soms in de negatieve zin, zoals in het Engelse ‘nightmare‘. De (giftige) maretak zou dus boze geesten op een afstand houden. Maar er is een veel eenvoudigere uitleg: ‘mare’ houdt via het Indogermaanse ‘mari’ (jonge echtgenoot) en later het Latijnse ‘maritare’ verband met ‘marry’ of ‘(se) marier’.

De maretak was meer dan tweeduizend jaar geleden de plant waaronder een huwelijk werd bezegeld. Later werd er ook vrede onder gesloten. Daar ligt ook het verband met de traditie dat je met Kerstmis (of in Frankrijk met Nieuwjaar) een meisje mag kussen als ze onder een maretak staat.

Zonder wortel

De maretak is ook wel een ietwat vreemde snuiter in de plantenwereld. Zijn bladeren keren zich niet naar de zon zoals bij de meeste planten, maar ze vormen een ronde bol, om de stengel niet te zwaar te belasten. Het is bovendien een halfparasiet: water en mineralen haalt hij van de gastheer, maar hij vormt zelf bladgroen.

Je vindt hem in alle werelddelen terug. Bij ons groeit hij het liefst op populieren, fruitbomen en linden. Op eiken vind je hem zelden, waarschijnlijk beschouwden de druïden daarom net deze maretakken als heilig. Ze geloofden dat ze in de boom werden geplant door de bliksem.

In werkelijkheid bevatten de witte schijnbessen van de maretak kleverige zaden die vogels achterlaten op takken via hun poten. Vaak werd foutief gedacht dat ze dat via hun mest deden. In het Duits is mest ‘Mist’, en dat zou dan weer de namen ‘Mistel’ en ‘mistletoe’ verklaren.

Langzaam, maar zeker

Slechts een kleine minderheid van de zaden nestelt zich in de schors van de tak en begint aan een uiterst langzaam groeiproces. Dat is trouwens ook de reden waarom je hem zelden in een siertuin vindt: er is wat geluk en veel geduld voor nodig.

Zaaien doe je in december, het liefst met uiterst verse bessen die je in de oksels van jonge horizontale takken smeert. De zaden moeten het een half jaar uitzingen met hun eigen reserves en wat ze uit de regen halen. Intussen vormen ze een worteltje dat door de schors dringt en aansluit op de sapstroom van de gastheer.

Na een jaar heeft de plant twee blaadjes gevormd, het tweede jaar vier, daarna acht, enzovoort. Het duurt dus wel even voor de plant enige omvang heeft. Een maretak brengt een gezonde gastheer geen schade toe, je kunt hem dus rustig als sierplant kweken. De lichtgroene bladeren geven je tuin een mooie pastelkleur mee, net op het ogenblik dat de bomen zelf hun bladeren verloren zijn.

Maretak trekt geen insecten aan en heeft geen last van de vorst. Hij wordt zeventig jaar oud (als de boom niet sterft) en vormt dan een bol van een meter doorsnee. Maar er zijn ook maretakken op ceders gevonden die vermoedelijk al vier eeuwen in harmonie met hun waardplant leven.

Brand, goud en vruchtbaarheid

Wat met al die mythes en verhalen? Het Asterix-cliché van de druïde die in een boom klimt, is afkomstig van een beschrijving van de Romein Plinius de Oudere. Hij vertelt hoe de plant bij de Germanen op de zesde dag van de maan met een gouden sikkel uit een eik wordt weggesneden en in een wit laken wordt opgevangen. Daarna volgt onder de boom een offer en een feest voor de god van de vruchtbaarheid.

In de Noorse mythologie is er het verhaal van de godin Freya, die haar zoon Balder wilde beschermen door alle planten op of onder de aarde te doen zweren dat ze hem geen kwaad zouden doen. Maar de maretak groeit in de lucht. Dus Balders aartsvijand Loki liet er een giftige pijl van maken die hem doodde.

Een fascinerend, maar moeilijk te controleren verhaal is dat van het brandend braambos dat Mozes op zijn weg vond in de woestijn. Er is een theorie die beweert dat het zou gaan om een variant van de maretak met vuurrode bladeren, die een bijzondere gloed verleende aan een gewone braamstruik. Als het niet waar is, is het in elk geval goed gevonden.

Ook interessant

• Taxus in de tuin: een plant met een verhaal
• Kerstboom kiezen? De kerstboomkweker geeft je z’n beste tips
• Kerstkrans met rozenbottels en veenbessen

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van de beste groentips en wooninspiratie!