Grote weegbree: onkruid of nuttige tuinplant?

De grote weegbree (Plantago major) is een plant die de meeste mensen niet direct in hun tuin zullen uitzaaien, maar eens hij in je tuin staat, is hij misschien wel nuttig?

De weg van weegbree

Weegbree wordt doorgaans als onkruid beschouwd. Hij heeft ook veel bijnamen: geneesblad, platvoet, straatblad, varkensoor of weverblad. Dat bewijst niet alleen dat de plant doodgewoon is, het zegt ook veel over de vorm, de groeiplek of de toepassingen.

Een paar duizend jaar geleden groeide weegbree alleen in Zuid-Europa. Onderzoek op pollen in oude begraafplaatsen in het Deense Jutland bewijst dat de weegbree daar pas arriveerde met de Romeinen. De Spanjaarden hebben nadien de plant verder verspreid.

Taai plantje

Weegbree heeft zaadjes op een lange aar. Bij vochtig weer krijgen ze een kleverige buitenkant en ze hechten zich dan gemakkelijk vast aan kledij of de vacht van dieren. De plant groeit het liefst op stikstofvrije, vochtige plekken. Bijzonder is dat het taaie, vlezige blad heel goed tegen vertrappelen kan. Daarom vind je weegbree het vaakst op wandelpaden, wegen en parkeerplaatsen, waar andere planten onder autobanden of schoenzolen zouden bezwijken.

Weegbree is een meerjarige plant die tot 50 centimeter lang kan worden en bloeit van mei-juni tot november. In ons land groeien vijf variëteiten, waaronder de brede, de small en de ruige weegbree. Omdat de bevruchting door de wind gebeurt, heeft de plant geen mooie bloemkroon nodig.

Van netelprikken tot hoest

Weegbree is voor de meeste mensen misschien een onkruid, maar het is ook een nuttige plant. Zo is het jonge blad van de smalle weegbree lekker in slaatjes en bevat het erg veel vitamine C en bètacaroteen. Maar er bestaat ook een hele waaier geneeskrachtige toepassingen:

• Het eenvoudigst is het gebruik tegen netelprikken en insectenbeten. Je wrijft het blad van de grote weegbree fijn zodat het sap vrijkomt, en je houdt het mengsel op de zwelling: de pijn zal snel verdwijnen.
• Je kunt er zelfs een ‘trekpleister’ van maken die kleine splintertjes losmaakt.
• Een lotion van weegbree helpt tegen huidontstekingen, allergische uitslag en open wondjes.

Blaadjes van de smalle weegbree, geplukt vóór de plant bloeit en gedroogd bij 40°C, worden gebruikt in een geneeskrachtige thee. Die zou werkzaam zijn bij aandoeningen van de ademhalingswegen, ontstekingen van de urinewegen, diarree, gal- en leveraandoeningen. De zaden van de weegbree, opgelost in warm water, worden dan weer ingenomen tegen constipatie.

Een spoor van planten

De Latijnse naam ‘plantago‘ is afgeleid van ‘planta’, voetzool. Het lijkt immers alsof weegbree overtal groeit waar mensen hun voeten neerzetten. Toen de Spanjaarden in Zuid-Amerika kwamen, merkten de indianen dat feit meteen op. Zelf liepen ze niet over platgetreden paden maar verspreid door het landschap, omdat ze vonden dat ze geen sporen mochten achterlaten en de flora niet mochten beschadigen.

Maar de blanke kolonisten deden dat net wél en werden overal op de voet gevolgde door dezelfde malse groene plant, waarvan de zaden mee met de schepen waren gereisd. Daarom noemden de indianen weegbree dan ook ‘de voetstap van de blanke man’. De indianen gaven de plant nog een andere naam: slangenkruid. Ze ontdekten immers al snel naast de in Europa bekende helende eigenschappen een extra voordeel: het hielp tegen slangenbeten.

Zeg eens, verwelkom jij weegbree in je tuin?

Ontdek nog meer planten met een verhaal:

• Taxus in de tuin: een plant met een verhaal
• De maretak: alle weetjes, verhalen en mythes op een rijtje
• Bosanemoon: mystieke lentebloeier met een verhaal

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van de beste groentips en wooninspiratie!