Op bezoek bij een van ’s werelds beroemdste hoveniers: Piet Oudolf

Hummelo, Nederland. Hier begon het allemaal voor Piet Oudolf en zijn vrouw Anja. Hun eigen privétuin werd dé plek om te experimenteren, en vormde het begin van een wereldwijde carrière van Piet als ontwerper. Onze groenexpert Laurence Machiels sprak met de plantenmeester!

Wie is Piet Oudolf?

De Nederlandse tuinontwerper Piet Oudolf (76) introduceerde een totaal nieuwe tuinstijl, met grote groepen vaste planten en siergrassen in ongedwongen slingerende combinaties.

Met zijn boek ‘Droomplanten’ (uitg.Hl Books, 1990) introduceerde hij zijn nieuwe stijl bij het grote publiek. Zijn publieke creaties zijn over de hele wereld te bewonderen:

• De Vlinderhof in Utrecht,
• de Lurie Garden in het Millennium Park in Chicago
• en Hauser & Wirth in Somerset.
• Belle Isle in Detroit…

De hoogtepunten uit zijn carrière zijn:

• The High Line in New York,
• en de Gardens of Remembrance, ter nagedachtenis aan 9/11.
• Hij ontwierp ook de tuin voor restaurant Noma, in Kopenhagen.

In 2018 kwam er een film uit over hem ‘Five Seasons – De tuinen van Piet Oudolf’. Er is een boek over zijn leven: ‘Oudolf Hummelo’ (Uitg. Noordboek/Hl Books) en een documentaire op YouTube ‘Paradijs binnen handbereik’ van Barbara den Uyl. 

Pelgrimsplek voor tuiniers en tuinontwerpers

De tuinontwerpen van Piet Oudolf vind je over de hele wereld terug, maar zijn eigen tuin, tientallen jaren lang een pelgrimsplek voor tuiniers en tuinontwerpers, is sinds drie jaar op slot.

Eindelijk hebben Piet (77)  en zijn vrouw Anja de 12.000 m ruime plek weer helemaal voor zich alleen. Ze genieten van die vrijheid, van de extra tijd om te reizen, en van thuis te komen in een tuin zonder bezoekers.

Een evidente keuze was het niet. “Voor mij was het moeilijker om afscheid te nemen dan voor Piet”, onthult Anja. “Uiteindelijk heb ik jarenlang de kwekerij en PR op mij genomen. Dat heb ik met alle plezier gedaan, maar nu is het goed geweest.”

Wilde planten

Tot tien jaar terug telde de tuin ook een kwekerij van vaste planten en siergrassen.

“Zo is het eigenlijk allemaal begonnen”, vertelt Piet. “Als twintiger wist ik niet echt wat ik wilde worden. Ik hielp mee in het café-restaurant van mijn ouders, en werd in een tuincentrum aangenomen om kerstbomen te verkopen. Uiteindelijk mocht ik er in de kwekerij werken, en daar prikkelden de planten mijn nieuwsgierigheid. Ik begon namen te leren, en in de tuin van mijn ouders met planten te experimenteren.

Na een avondopleiding van hovenier (wat wij ‘tuinaannemer’ noemen), ben ik met een ontwerpbureau begonnen. Toen Anja en ik de boerderij in Hummelo kochten, in 1982, kwam daar ook een kwekerij bij.”

Samen legden ze een eigenzinnige collectie vaste planten en siergrassen aan, en experimenteerden ze met wilde planten.

“Daar heb ik ontzettend veel van geleerd; hoe wilde planten zich gedragen, en hoe je ze in de tuin kunt inpassen.” Om de bezoekers te tonen welk effect hun plantenassortiment in de tuin kon hebben, plantten Anja en Piet ze op bedden bij de kwekerij uit.

“Ons assortiment en onze stijl waren toen helemaal anders dan de toen populaire strakke  plantenkamers en onnatuurlijke, grote, opvallende cultivars. Wij kozen voor losse, natuurlijk en spontaan ogende planten die zwier en beweging in de tuin mochten brengen.”

“Planten roepen emoties op, ze doen wat met je. Ik krijg gewoon niet genoeg van hun schoonheid, hun karakter, hun vorm”

Kleur à volonté

Typisch voor Oudolfs stijl zijn de grote groepen planten die zich in een natuurlijke, levendige beweging door de tuin slingeren, alsof ze spontaan deel uitmaken van het landschap. Zijn eigen tuin is daar een prachtig voorbeeld van, vol kleuren en texturen.

“Ik hou van sterke kleuren: purper, blauw, rood, oranje… Maar een lievelingskleur of -plant heb ik niet. Het gaat hem om de combinaties, en het effect van zo’n groep tussen andere groepen planten. Neem nu Echinacea – die vind ik het mooist als ze al wat over haar hoogtepunt heen is en omringd wordt door grassen. Ik zie m’n favoriete planten ook per thema, per sfeer: bij een omsloten gevoel denk ik bijvoorbeeld meteen aan een hoge Eupatorium.”

Door zijn interesse voor vaste planten en grassen uit het Noord-Amerikaanse landschap, wordt Piet Oudolf ook wel eens met prairietuinen geassocieerd.

“Strikt genomen ontwerp ik geen prairies, maar vaste plantenweides. Daar zitten ook planten in uit Noord-Amerika, maar net zo goed planten van bij ons. Ik spreek liever van de ‘new perennial movement’, tegenwoordig noemt men het ‘The Dutch Wave’.”

Piet was een van de eersten die internationaal met deze vernieuwende plantenbeweging uitpakte, en zo een nieuwe tuinstijl op gang trok.

Strak plan

“Ik blijf bovenal een plantenman”, vertelt Piet. “Planten roepen emoties op, ze doen wat met je. Ik krijg gewoon niet genoeg van hun schoonheid, hun vorm, hun karakter…. In mijn werk concentreer ik me bij grotere projecten bijna uitsluitend op de beplanting, voor de structuur werk ik dan samen met tuin- en landschapsarchitecten.”

Want hoe nonchalant en natuurlijk, bijna ‘los-uit-de-pols’ het ook allemaal lijkt, met vloeiende plantenovergangen en nonchalante paadjes, zit er achter zijn tuin en zijn ontwerpen een sterke structuur.

“In mijn creaties schep ik een soort ideaalbeeld van de natuur: wild, maar beheersbaar”

“Een verzameling planten, hoe mooi en hoe sterk die ook zijn, vormt niet per definitie een geslaagde tuin. Ze krijgen pas echt betekenis in een ontwerp, in de combinaties, in het samenspel van planten die elkaar niet verdrukken, en die elk op hun manier iets bijdragen tot het geheel. Daarvoor heb je veel plantenkennis nodig. Je moet de sterke en zwakke punten van de verschillende soorten kennen, wanneer en hoe lang ze bloeien, en wat hun levenscyclus is.

Een hooiland, een bloemenweide of een landschap kan prachtig zijn en buitengewoon inspireren, maar het is niet beheersbaar. Dat moet een tuin natuurlijk wel zijn. Ik probeer de twee bij elkaar te brengen: de poëzie, de emotie van de natuur in het keurslijf van een border.

Daarom zul je in al mijn creaties ook grassen vinden – ik wil dat je de natuur pertinent aanwezig voelt. Uiteindelijk schep ik een soort ideaalbeeld van de natuur: wild maar beheersbaar.”

De schoonheid van verval

De herfst is Piets favoriete seizoen. “Ik hou van het verval, van de intense activiteit van bijen, hommels en vlinders tussen de herfstbloemen, alsof ook zij voelen dat het einde nadert.  Voor mij zijn veel uitgebloeide planten net zo mooi als bloeiende.

Toen we onze tuin in het begin openstelden, kwam het publiek het liefst in juni, wanneer er veel bloemen te zien waren. Het heeft jaren geduurd voor ik duidelijk kon maken dat verval, het langzaam  uitdoven van de planten in de herfst, nog mooier kan zijn. Dan leeft dat natuurlijke, wilde karakter van mijn ontwerpen het sterkst op, vind ik.”

Piet Oudolf was een van de eersten die uitdovende planten, zaaddozen en bruine en zwarte silhouetten in de kijker begon te plaatsen. Wie zijn boek ‘Droomplanten’ leest, ontdekt er de absolute schoonheid van verval, tot diep in de winter toe.

“Mijn favoriete seizoen is de herfst. Voor mij zijn uitgebloeide planten net zo mooi als bloeiende”

In zijn eigen tuin blijft alles de hele winter staan; pas in februari, voor de meeste bloembollen de grond uit komen, komt de grote schoonmaak. Maar alles zomaar loslaten, is dan weer geen goed idee.

“Soms zie ik ontwerpen van mij na jaren terug, die niet of slecht onderhouden zijn, dat doet mij pijn aan het hart. Als je een tuin niet kunt onderhouden, begin er dan niet aan. En nee, een onderhoudsvrije tuin bestaat gewoon niet. Ook al zien mijn tuinen er voor sommigen als een stukje wilde natuur uit, het is en blijft een tuin die continu moet worden bijgestuurd. Ook al is onze tuin niet meer open voor het publiek, hij wordt nog altijd heel secuur onderhouden.’

Wat er later met hun tuin gaat gebeuren, daar liggen Anja en Piet niet wakker van. “Misschien verdwijnt hij gewoon, onze kinderen leiden een ander, eigen leven. Maar dat maakt ook niet uit, zelfs als dat op een dag gebeurt, is het niet erg, mijn werk is nog overal ter wereld te bewonderen. En mensen met liefde voor planten en tuinen zullen mij ook niet snel vergeten, denk ik.”

Lees ook:

• Tuintrend: zo leg je een prairietuin aan
• Dit zijn de mooiste en makkelijkste siergrassen voor de tuin
• Herfstgrassen in je interieur: 3x creatief aan de slag

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van de beste groentips en wooninspiratie!