Openhartig: Odette werd geboren als kind van de ‘Belgische Strijdkrachten in Duitsland’
Na WOII verbleven 40.000 Belgische militairen jarenlang met hun gezin in Duitsland. Hun kinderen die er geboren werden, beleefden er dan ook een bijzondere jeugd. Hoe bijzonder, dat vertelt Odette hier.
‘BSD’, wat is dat precies?
BSD is de afkorting van de ‘Belgische strijdkrachten in Duitsland’, de Belgische bezettingsmacht ná de Tweede Wereldoorlog. De Belgische militairen moesten de oostgrens van het vrije Westen bewaken tegen de dreiging van de communistische Sovjet-Unie.
Daarnaast is BSD ook de naam van het gebied waar de strijdkrachten gestationeerd waren: de hele streek tussen Aken, Keulen, Soest, Siegen en Kassel, dat grotendeels in de deelstaat Noordrijn-Westfalen ligt. Begin jaren vijftig woonden er 40.000 Belgische militairen met hun gezin in Duitsland, begin jaren negentig waren dat er nog ‘maar’ 25.000. In juni 2004 verlieten de laatste militairen de kazerne in Troisdorf-Spich.
Kind van een militair
‘Aha, jij moet de dochter van een militair zijn.’ Wanneer ik vertel dat ik in het Duitse Lüdenscheid geboren ben en werd grootgebracht in de garnizoensstad Leopoldsburg, hebben de meeste mensen het meteen door. Het klopt dat ik de dochter ben van een militair. En niet zomaar één: ik was ooit een BSD-kind, een kind van de Belgische Strijdkrachten in Duitsland.
Net als mijn vader, die geboren werd in het militair hospitaal in Soest (Duitse deelstaat in Noordrijn-Westfalen, red.) nadat zíjn vader, mijn grootvader dus, er in de jaren vijftig als militair gestationeerd werd. In zijn tienerjaren strandde mijn vader met het gezin in Lüdenscheid, waar hij mama ontmoette. De dochter van nog een militair, die in de jaren zestig naar Duitsland uitgezonden werd.
Ik werd geboren in Arolsen, toen mijn papa in die eenheid terecht kwam
Elke zaterdagavond werden ze door de militaire bus opgehaald om naar de jeugdclub in de kazerne te gaan. Tot een uur of elf ’s avonds werd er gekeuveld, gedronken en gedanst. Maar de vonk tussen hen twee, die zou pas jaren later overslaan, wanneer papa inmiddels afgestudeerd was als officier en terechtkwam in een eenheid in Arolsen. Het was ook daar dat ik geboren werd en de eerste twee jaren van mijn leven woonde.
Tot de Belgische Strijdkrachten en hun families begin jaren negentig terug naar huis mochten. Mijn grootouders langs mama’s kant keerden terug naar hun geboorteplek in Muizen, opa en oma langs papa’s zijde trokken naar Tienen. Een tante en nonkel strandden in Brugge, terwijl anderen in Duitsland bleven voor de liefde.
En wij, wij kwamen in Leopoldsburg terecht. Het begin van een ‘nieuw’ leven, het begin van mijn herinneringen. Maar zo nieuwsgierig als ik ben, wilde ik weten hoe het was om als Belg jarenlang in Duitsland te vertoeven. En daarvoor sprak ik met Odette, een echt BSD-kinderen.
Odette (73) woonde meer dan de helft van haar leven in Duitsland
“Zestien maanden oud was ik, toen de troepen van mijn vader naar Keulen moesten. Dat was in het jaar 1952, vlak na de oorlog. Als ik dat vertel aan de mensen rondom me, dan denken ze meteen dat ik destijds op een slagveld gewoond heb, maar niets was minder waar. Wij kwamen terecht in een stad die in volle opbouw was. De straten werden opgeknapt, winkels werden opnieuw ingericht en er werden wijken opgericht voor de buitenlandse militairen en hun gezinnen.
In die tijd zijn er vriendschappen tussen Belgen en Duitsers ontstaan die een leven lang zijn meegegaan
Van die eerste jaren herinner ik me natuurlijk weinig, ik was nog te jong, maar als ik de verhalen van mijn ouders mag geloven, was het een bijzondere tijd. Weinig mensen hadden een auto, waardoor we ons hele hebben en houden verhuisden met… de trein. Een ellenlange rit, om uiteindelijk toe te komen in een groot en gezellig appartement. In ons blok was er plaats voor zes Belgische gezinnen. Al waren er ook families die een tijdje werden ondergebracht bij de Duitsers zelf, omdat er nog niet genoeg plaats was voor alle Belgen die toekwamen.
Het mooie is dat er in die tijd vriendschappen tussen Belgen en Duitsers zijn ontstaan die een leven lang zijn meegegaan. Zo kwam ook Erna in mijn leven, een Duitse jongedame die haar intrek nam op de zolderkamer van ons appartementsblok. Ze hielp in de huishoudens en ontfermde zich over alle kinderen. We hebben altijd contact gehouden met haar, zelfs nadat we teruggekeerd waren naar België.
Opgroeien tussen de wapens en tanks
Ik moet zeggen: het Belgische leger heeft er alles aan gedaan om de militairen en hun families een thuisgevoel te bezorgen. Er waren winkels met Belgische lekkernijen, een apotheek waar je gewoon Nederlands kon praten, Vlaamse dokters… De scholen lagen doorgaans in de kazerne, wat verder buiten de stad.
Soms reageren mensen weleens verrast als ik dat vertel, want: was het niet confronterend om groot te worden tussen de wapens en de tanks? Maar eerlijk gezegd ben ik nooit bang geweest, heb ik nooit het gevoel gehad dat er een nieuwe oorlog zou uitbreken.
Een busje van het leger zette me telkens netjes af aan de schoolpoort
Het enige waar het leger niet op voorzien was, waren de jongeren die op hun achttiende wilden verder studeren. Wilde je naar de hogeschool of universiteit, dan moest je of naar een Duitse school of terug naar België. Ik koos voor dat laatste. Ik wilde graag leerkracht worden en de dichtstbijzijnde Nederlandstalige school lag in Tongeren, de Normaalschool, zoals dat toen heette.
Naar Tongeren vertrok er vanuit Keulen elke ochtend een trein naar Brussel, die een tussenstop maakte in Luik. Daar werd ik dan opgepikt door een busje van het leger, dat me netjes aan de schoolpoort afzette. Gelukkig was het maar voor een jaar – voor een lerarendiploma moest je toen nog geen drie jaar studeren. Eenmaal afgestudeerd kon ik als onderwijzeres aan de slag in Bensberg, de lagere school waar haast alle BSD-kinderen naartoe gingen.
Er worden nog regelmatig heerlijke anekdotes uitgewisseld onder de BSD-kinderen. Eens een BSD-kind, altijd een BSD-kind!
Sommigen zaten er op internaat, anderen kwamen toe in busjes van het leger. Maar één ding is zeker: het is een plek waar iedereen mooie herinneringen aan heeft. Op Facebook worden onder de BSD-kinderen nog altijd heerlijke anekdotes en prachtige foto’s uitgewisseld. Van vroeger, maar ook van nu. Zo weet ik dat Bensberg inmiddels een poepchic hotel is, en dat er geregeld BSD-kinderen verblijven.
Zo zie je maar: eens een BSD-kind, altijd een BSD-kind.”