“Wij vierden als kind al een soort oer-Halloween, daar op dat sombere kerkhof. Maar dan zonder snoepgoed”

Koen Strobbe keerde na twintig jaar in het zuiden van Frankrijk met zijn vrouw Ilse en zoon Kwinten terug naar ons land.

Over griezelen met Allerheiligen en Halloween

Elk jaar rond deze tijd valt het leven voor heel veel mensen een beetje stil. Omdat hun gedachten bij de dierbaren zijn die ze verloren hebben. Voor Kwinten, Ilse en mij zijn dat Ilses papa en mijn vake. Niet dat we een bezoekje aan het graf van onze vaders enkel beperken tot Allerheiligen, maar dan is er toch dat extra moment van herinnering, van liefdevol terugdenken en van dankbaarheid om wat onze vaders voor ons betekend hebben.

Als een mens ouder wordt, leert hij beter omgaan met de dood, denk ik. Als kind had ik een afschuw van alles wat met verlies en vergankelijkheid te maken had, en dus ook van Allerheiligen. Ik herinner me nog hoe wij elk jaar naar mijn tante, de zus van mijn vader, in een West-Vlaams dorp trokken, om daar de graven van mijn grootvader en andere familieleden die wij kinderen nooit gekend hadden, te bezoeken.

Het kerkhof in dat dorp vond ik bijzonder sinister. Het lag achter grote buxushagen verscholen, in een vochtige kom in het landschap. Het rook er schimmelig, muf en nat. De scheefgezakte zerken stonden vol mos, en op de graven waar we langsliepen, plakten vergane emaillen foto’s en leek ongeveer iedereen in de jaren achttienhonderd geboren. Ik gruwel nog altijd als ik aan dat kerkhof terugdenk.

Begraafplaatsen zijn sowieso niets voor kinderen, maar daar werd vroeger niet bij stilgestaan. Kinderen van vandaag zijn er dan beter aan toe, denk ik. Die hebben een heel andere band met de eind-oktober- en begin-novemberdagen dan wij. Want zij verbinden deze tijd niet met verlies en droefheid, maar met de fun van Halloween. Wat ooit de maand was van ingetogen herdenking werd voor hen geleidelijk aan overgenomen door schreeuwende pompoenen, griezelige kostuums en bergen snoepgoed.

De bloemenverkoper waar ik een pot voor bij het graf ga halen, is niet echt een fan van Halloween: voor hem is de commerciële kracht van die Amerikaanse import de oorspronkelijke betekenis van Allerheiligen gaan overschaduwen. En het begon misschien met de jeugd, maar ondertussen wordt zowat iedereen meegesleurd in de draaikolk van dit ‘horrorcarnaval’, zoals hij het noemt.

Hij zegt erbij dat de chrysanten- en andere bloemenverkoop elk jaar achteruitgaat, waarmee hij natuurlijk min of meer toegeeft dat niet alleen Halloween, maar ook Allerheiligen een mercantiel kantje heeft voor een deel van onze middenstand. En hoewel ik zelf ook wel een zekere weerstand heb tegen al die ‘platte commerce’, of ze nu uit Amerika komt of niet, ben ik toch vooral blij dat de kinderen van vandaag plezier kunnen beleven aan een moment dat, toen wij klein waren, enkel voor een griezelig en onbehaaglijk gevoel zorgde.

Ik weet nog dat het enige wat ik dacht, toen ik daar als zeven-, achtjarig jongetje rondliep tussen die zerken, was: hoe verschrikkelijk is het om hier te moeten liggen. Ik stelde me ook levendig voor dat daar op dat ‘veld’ waar we liepen, honderden dode mensen nauwelijks een metertje onder ons in de grond lagen. Ik dacht aan zwart-witte gruwelfilms waarin mensen per ongeluk levend begraven werden en waar, als de kist om een of andere reden terug uit de grond werd gehaald, de doodsgravers op de binnenkant van het kistdeksel de nagelkrassen zagen van de mensen die per ongeluk in de grond waren gestopt.

Het huis van mijn tante was vochtig, koud en oud en ’s nachts waren er overal piepende en krakende geluiden. Als wij dan boven in bed lagen terwijl de novemberregen op het tochtige dakvenstertje roffelde, vertelden we elkaar het ene horrorverhaal na het andere, waardoor het vervolgens niet snel genoeg weer ochtend kon zijn.

Als op het einde van dat sombere familiebezoek onze auto de oprit van het huis afreed, op weg naar onze eigen thuis, slaakte ik een zucht van verlichting en hoopte dat we volgend jaar eens een keertje zouden overslaan. Het grappige is dat, als ik wat ik hierboven schreef, herlees, ik enkel kan vaststellen dat wij toen eigenlijk al een soort oer-Halloween vierden, zij het zonder verkleedpartijen en met een chronisch gebrek aan snoepgoed. Hadden we dat geweten!

Uit: Libelle 44/2023

Meer lezen:

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!