Kristel tekent levensverhalen van oudere mensen op. Als levensverhaalschrijver mag ze doen wat ze het liefste doet: luisteren naar mensen en schrijven.

Levensverhaalschrijvers

Kristel (55): “Toen ik een paar jaar geleden in de krant een artikel las over levensverhaalschrijvers, wist ik meteen: dát is iets voor mij. Ik heb ruim twintig jaar als psychotherapeute gewerkt en ben redacteur voor magazines en televisie. Als levensverhaalschrijver mag ik doen wat ik het liefste doe: luisteren naar mensen en schrijven. Want daar komt het op neer: mensen laten vertellen over hun leven en dat in een boek gieten.

Sommigen nemen zelf het initiatief, omdat ze iets willen nalaten aan hun kinderen en kleinkinderen. Anderen krijgen een ‘levensboek’ cadeau van hun familie. Veel mensen staan er eerst wat aarzelend tegenover. ‘Ik heb niets te vertellen, mijn leven was helemaal niet speciaal’, zeggen ze dan. Tot we ons rustig in de zetel zetten – meestal met koffie en koekjes erbij – en ze beginnen.

We kijken samen terug op hun kindertijd en praten over belangrijke vriendschappen, het ouderschap, het werk dat ze gedaan hebben… Als het kan, halen we er ook foto’s bij. Ik vraag naar feiten en jaartallen, maar een levensverhaal gaat over veel meer dan dat. Het is een eerbetoon aan wie iemand was én nog steeds is.

Veel ouderen zien zichzelf als een last voor hun omgeving. Ze sukkelen met kwalen, hebben extra zorg nodig… Onze maatschappij kijkt ook een beetje op die manier naar senioren: ze worden vaak herleid tot ‘beperkt’ en ‘zorgbehoevend’. Wat ze vroeger waren of konden, verdwijnt naar de achtergrond. Door hun verhaal neer te schrijven, geef ik hen erkenning voor wat ze betekend hebben voor anderen. En dat is soms meer dan ze zelf beseffen.

Ik herinner me Maria, een vrouw van 95 die heel haar leven keihard op het veld gewerkt had. Ze liep intussen met een looprekje, maar stond nog steeds in haar keuken wafels te bakken voor een hele bende kleinkinderen en achterkleinkinderen. Ze zag het zelf niet, maar ze was de spil van de familie. Toen ik haar daar op wees, deed dat iets met haar.

Daar word ik zelf ook gelukkig van, dat je nadien iemand kunt achterlaten met meer eigenwaarde en fierheid over het leven dat ze geleid hebben. Want door samen terug te blikken, hou je mensen een spiegel voor: kijk eens wat je allemaal gedaan hebt in je leven. Of je nu vier kinderen grootgebracht hebt of een goede vriend bent geweest voor iemand die het moeilijk had: het was allemaal de moeite waard. Jíj bent de moeite waard. Mensen leggen hun leven bloot, maar ook hun ziel. Ze vertellen over mooie en gelukkige momenten in hun leven, maar ook over gebeurtenissen waar ze zich schuldig over voelen of over schamen.

Ik interviewde ooit een man die zijn zoon na een ruzie bijna vijftien jaar lang niet had gesproken. Het was een banale ruzie, dat besefte hij achteraf ook. Uiteindelijk heeft hij in de laatste fase van zijn leven toch geprobeerd om het contact te herstellen, maar die verloren jaren komen nooit terug. Zoiets maakt me zelf ook nog altijd stil.

Het gebeurt ook dat het gesprek verder gaat wanneer mijn dictafoon al uit staat. Dan blijf ik zitten, ook al is de officiële interviewtijd om. Zo was er een vrouw die sprak over haar eerste grote liefde. Hij was een Duitse soldaat, ze hadden geen toekomst samen, dus ze hebben afscheid van elkaar moeten nemen. Ze had dit nooit aan iemand verteld, zelfs niet aan haar eigen man en kinderen.

Het is onvoorstelbaar waar sommige mensen al heel hun leven mee rondlopen. Folteringen die mensen gezien hebben tijdens de oorlog, zelfmoordgedachten die ze ooit hebben gehad… Op dat moment voel ik sterk hoeveel deugd het doet dat er iemand naar hen luistert zonder te oordelen. Precies daarom doe ik dit werk zo graag. Ik kan iets betekenen voor iemand, en zelf leer ik er ook veel uit. Ik blijf het ongelooflijk vinden hoe veerkrachtig een mens is. Het ís mogelijk om gelukkig te zijn, ook al draag je veel pijn en tegenslag mee.

Wanneer mensen uiteindelijk hun boek in handen krijgen, zijn ze dankbaar, trots en zelfs ontroerd. Ik hoor vaak dat het op de salontafel ligt, waar iedereen het kan zien, en dat mensen er regelmatig naar teruggrijpen. Kleinkinderen vinden het fantastisch om over de schooltijd van hun grootvader te lezen, of een foto van hun grootmoeder in badpak op het strand te zien. Niet zelden herkennen ze bepaalde karaktertrekken van hun grootouders in zichzelf, of normen en waarden waar ze zelf ook belang aan hechten.

Ook als iemand er niet meer is, is zo’n boek van onschatbare waarde. Onlangs ben ik mijn eigen man verloren. Het deed me nog maar eens beseffen hoe belangrijk het is dat we ons mensen herinneren om wie ze waren. En dat liefde werkelijk het enige is dat telt. Het is een gigantisch cliché, maar het is waar. We willen voortdurend dingen bereiken: een job die ons status en geld geeft, een eigen huis, verre reizen maken. Terwijl je ook graag kunt zien en graag gezien kunt worden, zonder daarnaast iets bijzonders te verwezenlijken. Die levensles heb ik intussen wel geleerd.”

Uit: Libelle 05/2023

Meer openhartige verhalen:

• Mijn verhaal: Lydia kreeg op haar 55ste voor het eerst een vaste relatie
• Mijn verhaal: Stephanie kreeg hiv na het overspel van haar ex-vriend
• Mijn verhaal: Angela verhuisde terug naar het dorp van haar jeugd

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!