Nelly: “Toen ik ‘narcisme’ googelde, leek het wel alsof mijn levensverhaal daar beschreven stond”

Nelly De Keye (70) groeide op met een narcistische moeder en helpt nu anderen als narcismecoach. “Toen ik ‘narcisme’ opzocht op Google, leek het wel alsof mijn levensverhaal daar beschreven stond. Mijn verwerkingsproces kon beginnen”

Nelly: “Liefde moet je verdienen, leerde mijn moeder mij. Ik móest de beste zijn in alles, zodat ze kon uitpakken met haar fantastische dochter. Maar wat ik ook deed, het was nooit goed genoeg. Was ik de tweede van de klas, dan werd ze razend. Ook mijn vader zag ze als een mislukking. Toen ik een jaar of veertien was, gingen mijn ouders uit elkaar. Mama wilde dat ik definitief brak met mijn vader, maar toen mijn broer en ik zeiden dat we hem niet wilden verliezen, wilde ze niets meer met ons te maken hebben. 

Intense maanden

Daarna heb ik bijna 40 jaar geen contact gehad met mijn moeder. Natuurlijk heb ik haar in al die jaren meerdere keren de hand gereikt, want wat er in het verleden ook gebeurd was, ze was nog steeds mijn mama. Bij de geboorte van mijn kinderen stuurde ik haar een kaartje én een berichtje, om er zeker van te zijn dat ze wist dat ze grootmoeder was geworden. Maar langs haar kant bleef het stil.

Toen ik haar terugzag in 2007, was ze al terminaal en ze wilde niet alleen sterven. Ik herinner me nog goed dat ik aan haar sterfbed zei dat ik, zelf een mama, maar niet kon begrijpen hoe een moeder zo onverschillig kon zijn. ‘Waarom?’, vroeg ik haar. Het enige wat ze antwoordde, was: ‘Je bent een De Keye’. De dochter van haar ex-man. De dochter die haar niet steunde en haar papa altijd graag is blijven zien. Het was pijnlijk om te horen, maar tegelijk kreeg ik voor het eerst een inkijk in wat er allemaal in haar hoofd omging. Ze heeft nog drie maanden geleefd, drie intense maanden die we samen beleefden, tot ze overleed in mijn armen.

Nieuw hoofdstuk

Kort na haar dood kreeg ik te horen dat ik kanker had. De kanker was de weerbots van al die stressvolle jaren, zoals je na een zware tijd vakantie neemt en de eerste dagen ziek in bed ligt. Ik heb veel pijn geleden gedurende de behandeling, maar toch heb ik mooie herinneringen aan dat jaar. Het mededogen, de liefde en de bemoedigende woorden van iedereen die ik lief had, deden me zo’n deugd. Eens ik de kanker overwonnen had, was ik klaar om aan een nieuw hoofdstuk te beginnen. Ik had al een hele weg afgelegd om te verwerken wat er in mijn jeugd was gebeurd.

Voor mijn moeder stierf, volgde ik een opleiding NLP (neurolinguïstisch programmeren, red.) om trainer en coach te worden. Het was tijdens die opleiding dat iemand me vroeg: ‘Nelly, kan het zijn dat jij met narcisme te maken kreeg?’ Narcisme? Ik had er nog nooit van gehoord, maar toen ik dokter Google raadpleegde, leek het wel alsof mijn levensverhaal daar beschreven stond.

Op dat moment is mijn verwerkingsproces pas echt begonnen. Ik begreep plots dat mijn moeder wel alle menselijke emoties had zoals boosheid of verdriet, maar dat ze diepere gevoelens als iemand onvoorwaardelijk liefhebben, gewoon niet aankon. Gelukkig heb ik nog die eerlijke gesprekken met haar kunnen voeren aan haar sterfbed. Dat heeft me echt geholpen om mijn jeugd te verwerken en te accepteren. En eens dat gebeurd was, wist ik dat ik mijn verleden wilde gebruiken om anderen te helpen, als narcismecoach.

Charmant voor de buitenwereld

Sinds 2016 help ik mensen die ten prooi vallen aan een narcist te ontsnappen uit die destructieve relatie. De collega’s waar ik mee samenwerk zijn allemaal mensen die ooit zelf met narcisme geconfronteerd werden. Want je kunt pas écht begrijpen wat narcisme met je doet, als je het zelf hebt meegemaakt. De coaches die ik intussen heb opgeleid, herkennen de typische gedragingen van een narcist meteen: charmant voor de buitenwereld, minachtend achter gesloten deuren.

Al is het soms moeilijk om vast te stellen of het echt om de narcistische stoornis gaat, of om narcistisch gedrag. Want er zijn gradaties. Sommigen beseffen niet dat ze je kwetsen, terwijl anderen heel bewust alles kapot maken. En dan zijn er ook nog de verborgen narcisten, dat zijn misschien wel de gevaarlijkste. Er zijn mensen die jaren samenleven met een narcist zonder het zelf te beseffen, juist omdat ze zo innemend kúnnen zijn en bijna niemand hun ware aard te zien krijgt.

Prooien

Wat me de voorbije jaren wel is opgevallen, is dat de slachtoffers – ik noem ze eigenlijk liever ‘prooien’ omdat ze in tegenstelling tot een narcist wel nog een uitweg hebben – sterk op elkaar lijken. Het zijn stuk voor stuk hoogsensitieve mensen met een sterk karakter en een te lage eigenwaarde. Het is dat laatste wat narcisten trouwens zo aantrekt, omdat ze diep vanbinnen zelf onzeker zijn.

Als ik terugkijk naar mijn jeugd, herken ik mezelf in alles. Ik had wel een sterk karakter, dat zag je in het feit dat ik niet wilde breken met papa, maar ik heb wel altijd het gevoel gehad dat ik niet goed genoeg was. Maar het is dankzij dat sterke karakter en door mijn eigenwaarde op te krikken, dat ik het verleden achter me heb kunnen laten. En dat ik nu voor anderen de gesprekspartner kán zijn die ik zelf jaren geleden, toen niemand me begreep, zo nodig had.”

HOE HERKEN JE EEN NARCIST?

“Veel mensen in mijn praktijk ontdekken pas na vele jaren dat ze te maken hebben met een narcist. Dat is omdat die persoon net ook heel charmant en lief kan zijn. Er is een verschil tussen openlijke narcisten en verborgen narcisten.

Een openlijke narcist is bijvoorbeeld Trump, iemand die niet kan verbergen hoe geweldig hij zichzelf vindt. Een verborgen narcist is veel gevaarlijker: dat is iemand die zijn of haar imago naar de buitenwereld in stand houdt, maar privé de ware aard laat bovenkomen. Die persoon zal het gedrag aanpassen naargelang de omstandigheden, als een kameleon. Als je ziet dat er ander gedrag gesteld wordt als je alleen bent, moet de alarmbel afgaan.”

VIJF ALARMSIGNALEN

Nelly onderscheidt vijf signalen waaraan je kunt merken dat er sprake is van narcisme:

1. Energielek. “Of je nu een professionele of een persoonlijke relatie hebt met een narcist, het is een energielek. De andere heeft continu bevestiging nodig en jij moet die geven, zonder dat je er iets voor terugkrijgt.”
2. De onvoorspelbaarheid en de onberekenbaarheid. “Je weet nooit welke persoonlijkheid je zult te zien krijgen. Het ene moment is hij of zij lief, het andere moment word je uitgescholden. Heel typisch zijn de onverklaarbare woedeaanvallen die volgen na een kleinigheid. Dat komt omdat ze gefrustreerd zijn omdat ze beseffen dat ze iets missen. Gevolg: je wordt gekleineerd zodat de andere zich groter kan voelen, je wordt onzeker gemaakt en begint te twijfelen aan jezelf.”
3. Geen jaloezie, maar afgunst. “De narcistische persoon is afgunstig, wat nog een stap verder gaat dan jaloezie. Als je jaloers bent op een jurk van een vriendin, gun je haar dat geluk. Als je afgunstig bent, probeer je dat geluk kapot te maken door bijvoorbeeld te zeggen dat je de jurk niet mooi vindt.”
4. De slachtofferrol als wapen. “Als iemand met narcisme niet krijgt wat hij of zij wil, dan neemt die een slachtofferrol aan. Daar zijn ze heel goed in: ze doen niets om uit die slachtofferrol te geraken, maar krijgen wel weer de aandacht die ze willen.”
5. De ene leugen na de andere. “Een narcist is een pathologische leugenaar. Ook als het niet nodig is. Er worden leugens verteld om verwarring te zaaien, om een imago hoog te houden of gewoon om controle te houden.”

In het boek ‘Narcisme’ legt narcismecoach Nelly De Keye je uit hoe je een narcist ontmaskert als je er een ontmoet (Uitg. Manteau, € 22,50).

MEER INTERESSANTE ARTIKELS:

• Narcisme: wat is het en hoe ga je ermee om?
• Als angststoornissen je leven overnemen
• Openhartig: Peter was 18 jaar lang getrouwd met een narcistische vrouw

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!