Openhartig: Peter was 18 jaar lang getrouwd met een narcistische vrouw

Peter stuurde zelf een mail naar onze redactie. “Jullie maken wel artikels over narcistische mannen, maar ik zou graag vertellen over het leven met een narcistische vrouw.” En zo sprak redactrice Annelies met Peter af om zijn hallucinante verhaal te horen.

“Voorzie ongeveer een uurtje voor het interview”, laat ik Peter weten wanneer we per sms afspreken. “Maak er maar twee van, ik heb een lang verhaal”, antwoordt hij. En zo gebeurt het dat dat ik op een donderdagmiddag met Peter ga lunchen en pas naar huis rijd als het donker wordt. Bijna vier uur lang vertelt hij me het verhaal van zijn leven: jonge weduwnaar hertrouwt met de juf van zijn zoontje. Een vrouw met een narcistische persoonlijkheid, zo zal hij in de loop van zijn huwelijk te weten komen. Maar tegen dat Peter alle puzzelstukjes gelegd heeft, is het al te laat. Wat begint als een sprookje, eindigt achttien jaar later in een nachtmerrie.

“Narcisten zijn parasieten: ze voeden zich met datgene wat ze bij jou kunnen halen, zonder dat je dat beseft”

Aan het einde van ons gesprek zal ik hem vragen wat hij zijn ex-vrouw nog toewenst na jaren van emotionele en fysieke vernedering. “Dat ze sterft”, zegt hij stil maar kordaat. “Binnen een jaar of vier ga ik met pensioen. Als ze dan nog leeft, krijgt ze een deel van mijn pensioen omdat ze een tijd is thuisgebleven voor de kinderen. Ze heeft me al financieel geplunderd, het is zuur dat ik haar straks nóg eens moet betalen. Maar het ergste zijn toch de littekens die ze heeft achtergelaten in haar vernielzucht. Daar herstel ik nooit meer van. Weet je, een narcist is als een parasiet. Ze voeden zich met datgene wat ze bij jou kunnen halen, zonder dat je dat beseft. Ik was een jonge weduwnaar met een kind, een goed betaalde job, een mooi huis. Achteraf bekeken was ik een makkelijk slachtoffer.”

Kus van de juf

“‘Papa, we hebben zo’n leuke juf!’ riep mijn zoontje Tom op een dag toen hij thuiskwam van school. Hij was net vijf, zijn moeder – mijn eerste vrouw dus – was nog niet zo lang geleden gestorven aan huidkanker. ‘Ik ga vragen of ze met je wil trouwen’, zei hij. ‘Jongen, zo werkt dat niet’, antwoordde ik. Maar toch vroeg hij de volgende dag op school aan zijn juf of zij met zijn vader wilde trouwen. Ik was wat gegeneerd, dus toen ik hem die avond ging ophalen, stapte ik af op zijn juf. ‘Sorry, dat was niet de bedoeling’, zei ik. En hij had gelijk: ze was inderdaad leuk. (lacht) Het contact was gelegd, na een hele tijd durfde ik haar mee uit te vragen, en zo werden we dus een koppel. Ik vond Vera ronduit fantastisch: lief, mooi, sociaal en heel goed voor Tom. En dat bleef zo de eerste drie jaar, ook toen we samen nog twee kinderen kregen. Maar toen onze jongste dochter Charlotte geboren was, sloeg het om.

Vera werd steeds arroganter. Mijn vrienden van vroeger wilde ze niet meer uitnodigen, want die vond ze niet leuk, en hun vrouwen al helemaal niet. Hetzelfde met mijn familie. Op een keer zette ze een grote mond op en begon ze mijn moeder vanalles te verwijten. Mijn vader heeft haar toen aan de deur gezet. ‘Peter, we vinden het vreselijk voor jou, maar zo laten wij ons niet behandelen’, zei hij. Ik begreep dat, zei dat ook tegen Vera: ‘Je bent te ver gegaan, je had beter je tong afgebeten.’ Maar Vera vond dat ze recht in haar schoenen stond, zij mocht dat. Wat later heeft ze zelfs een brief geschreven naar mijn ouders, die ik op het werk moest printen. Daarin zei ze dat mijn familie te dom was voor woorden en nooit zou begrijpen welke klappen zíj moest incasseren. Ik heb haar gevraagd die brief niet te versturen. Maar mevrouw had haar zegje gedaan, en dat luchtte op, klaar. En weet je wie die brieven uiteindelijk op de post moest gaan doen? Ik.”

Koud lijf

“Het was niet dat we veel ruzie maakten in die jaren. Maar de sfeer werd wel steeds killer tussen ons. Vera kon het bijvoorbeeld niet verdragen dat ik iets leuks deed. Ik reed met de motor, en twee weekends per jaar trokken we eropuit met de club. Wel, iedere keer als ik gepakt en gezakt stond op de oprit, kon ze het niet laten om te zeggen: ‘Peter, wanneer ga je nu eindelijk dat of dat eens repareren?’. ‘Niet nu’, zei ik, en ik vertrok. Maar altijd slaagde ze erin om me een schuldgevoel aan te praten en mijn weekends met de motorvrienden te verpesten. En als ik voor het werk werd uitgenodigd voor een drink en zei dat ik later thuis zou zijn, kreeg ik ervan langs: ‘Zeg, daar ga je toch niet naartoe zeker?’. Ze kon het niet hebben.

Ook in bed was er nog maar weinig plezier. De eerste jaren hadden we een redelijk seksleven, maar gaandeweg had ze altijd een excuus. Ik weet nog dat ik eens witte sokken onder een jeans droeg. Je kunt discussiëren over smaak, maar ik vond dat wel oké. ‘Ik heb geen zin in je, je liep vandaag op witte sokken’, zei ze ’s avonds. Het ging zelfs zover dat, als ik wilde vrijen, er eerst klusjes moesten gedaan worden. In het begin denk je nog: ach, zo is het overal wel wat, maar het hakt er wel in als je zo als man behandeld wordt. Op den duur was ze gewoon ijskoud, zoals een opblaaspop. Een lijf zonder geluid of emotie. Dan vergaat de zin je ook wel. De laatste jaren van ons huwelijk hebben we niet meer gevreeën.”

Niet vragen, maar eisen

“Ik vertelde weleens wat over ons huwelijk aan een vriendin van me, een psychologe. Hoe Vera altijd haar zin moest krijgen. Ze vroeg niks, ze éíste. Praten met haar was als koorddansen op een héél dunne lijn, en het moest altijd precies gaan zoals zij het wilde. Het ging altijd over háár, ze vroeg ook overdreven bewondering voor wat ze deed. En ze draaide altijd alles om: dat ons huwelijk kabbelde, was míjn schuld. Ik gunde haar niks, ik waardeerde haar niet, ik zonderde me af terwijl zij me overal bij probeerde te betrekken. Ik moest maar hulp zoeken voor mezelf, ík was immers de slechterik.

Na een van onze gesprekken belde die vriendin me ’s avonds op. ‘Ik heb een boek voor je, lees dat eens’. Het was een boek over narcisme, iets wat ik eigenlijk nog niet kende. Ik heb de gewoonte uit mijn studietijd om altijd te lezen met een markeerstift om interessante passages aan te duiden. Wel, ik ben vanaf de eerste tot de laatste regel beginnen markeren. Het klopte állemaal wat er geschreven stond, misselijk werd ik ervan. Vera speelde toneel in haar eigen leven, met zichzelf in een glansrol. Ze zag zichzelf heel graag bezig. Tientallen keren per dag ging ze naar de spiegel op onze slaapkamer om zichzelf te bewonderen. Eén keer heb ik haar in de badkamer horen zeggen: ‘O, o, o, wat heb ik een mooi gezicht, wat ben ik een mooie vrouw’. Net zoals Narcissus, die z’n spiegelbeeld in het water zag en zichzelf helemaal geweldig vond.

Ik ben er meer boeken over beginnen lezen, het was als een puzzel die in elkaar viel. Ik ben met mijn bevindingen naar de huisarts gestapt en naar een andere psycholoog. Maar als ik zei: ‘Mijn vrouw is een narcist’, kaatsten zij de bal terug: ‘Jij víndt dat zij een narcist is’. Dat begreep ik wel, het is moeilijk om te bewijzen. Want een narcist zal nooit een diagnose laten stellen. En het gaat om voorbeelden die allemaal op zich niks zeggen over narcisme, maar wel als je ze optelt.”

Fantastische jeugd

“Eén keer heb ik Vera geconfronteerd met mijn vermoeden, en gevraagd of ze hulp wilde zoeken bij de huisarts of bij een psycholoog. Haar antwoord was dat ík een probleem had en hulp nodig had. Ze was trouwens intussen met een avondcursus begonnen. Je mag drie keer raden in welke richting. Psychologie. Voor die cursus moest ze eens een scriptie maken over haar jeugd. Haar vader was een agressieve alcoholist, haar moeder compenseerde dat door Vera op een voetstuk te plaatsen. Maar dat vertelde ze niet. Nee, ze had een fantastische jeugd gehad, schreef ze, en een geweldige band met haar ouders. Haar leven was één grote show.

“Vera was als een bunker met schietgaten. Ik kon haar niet raken, maar als zij begon te schieten, kreeg ik de volle laag”

Een narcist probeert je écht pijn te doen. Vera was als een bunker met schietgaten. Ik kon haar niet raken, maar als zij begon te schieten met haar woorden kreeg ik de volle laag. Ook fysiek trouwens. Eén keer heeft ze me geslagen toen ik op het punt stond te vertrekken met Tom, ze was helemaal in paniek. En op een avond, toen we weer eens een discussie hadden, heb ik haar gezegd: ‘dit moet stoppen, ik zet je er vanavond uit.’ Het was een zaterdag voor kerst, en zij begon doodleuk de kerstboom te versieren. Ze vatte het niet, niemand zette haar eruit. Toen ze die avond geen aanstalten maakte om haar koffers te maken, wilde ik naar boven gaan om haar valiezen te pakken. Ze stapte op me af en greep me bij de keel, hier (wijst naar zijn adamsappel). Zoals een rat mensen aanvalt, recht in de adamsappel. Dan stik je meteen. (zwijgt)

Ik snapte niet wat er gaande was. Tot ik haar leerde kennen, heb ik alleen maar liefde gekend in mijn leven. Mijn ouders waren arme mensen, maar hadden er alles aan gedaan om ons een warme jeugd te geven. En mijn eerste vrouw was een engel. Haar dood kon ik ergens zelfs begrijpen. Ze werd ziek, ze stierf, dat gebeurt. Maar dat Vera mij zo zeer kon doen, dat begreep ik niet. Ik kon niet vatten wat er gebeurde. Ik heb geprobeerd om de boel te redden met liefde, want dat was het enige wat ik kende. Als ik zou weggaan, had dat gevolgen voor mijn kinderen. ‘Niet klagen, maar dragen’, zeiden mijn ouders altijd. En dus heb ik gevochten, ten koste van mezelf. Want op het einde van de rit was ik kapot.

‘De rekening is leeg’

Dat einde van de rit komt pas in zicht na achttien jaar. De aanleiding is banaal: het dak lekt en Peter laat een loodgieter komen om het te herstellen. “Hij vroeg om cash betaald te worden. Ik dus naar de bank om 1700 euro af te halen. De bankbediende zei: ‘Dat staat niet op de rekening’. ‘Ik weet wat ik verdien, dat kan niet’, antwoordde ik. Maar ze draaide haar computerscherm naar me toe, en ik zag dat onze rekeningen quasi leeg waren. Toen ik thuis Vera ermee confronteerde zei ze: ‘Ah ja, dat is logisch, jij maakt alles op’. Maar ik werkte hard, had geen hobby’s behalve af en toe met de motor gaan rijden. Ik ontkende, maar ze bleef volhouden: het was míjn schuld.

Ik heb vervolgens bij de bank alle afschriften opgevraagd van de voorbije jaren. En al heel snel zag ik dat er meerdere keren per week cash opnames gebeurden van 150 of 250 euro. Mijn oudste zoon zat toen al op kot en was nogal handig met Excel, we hebben samen alle uitgaven erin gezet. Tussen januari 2011 en mei 2016 is er heel veel geld cash afgehaald, zo’n 55.000 euro; tijdens onze achttien jaren huwelijk gaat het om een totaal van 150.000 euro. En dan heb ik het nog niet over al die keren dat ze 250, 300 euro met de kaart betaalde bij het boodschappen doen. Ik vermoed dat ze daar ook nog cash geld opvroeg.”

Voor meer dan 150.000 euro bestolen worden door je eigen vrouw, ik word er stil van. Maar tegelijk begrijp ik het niet. Hoe kan er zoveel geld verdwijnen zonder dat je dat doorhebt, vraag ik Peter. “Ik heb er gewoonweg nooit naar gekeken. Als ik ging tanken, kwam er benzine uit de pomp. En als ik naar de winkel ging, kon ik betalen. Overschrijvingen deed ik bij de bank, maar ik scrolde nooit naar boven om het saldo te controleren. Waarom zou ik? Ik wist dat ik een mooi loon had, dat ging gewoon op onze gemeenschappelijke rekening. We waren getrouwd, ik had geen reden om haar te controleren.

Nu, sinds dat moment ging het niet meer alleen over dat narcisme, maar vooral over de vraag: waar was ons geld naartoe? Omdat Vera bij hoog en laag bleef zwijgen, heb ik haar op een dag voor de keuze gezet. Mijn oudste zoon was klaar met studeren in Madrid, ik ging ’m mee helpen verhuizen. ‘Als ik terugkom, ben jij weg of je zegt me waar dat geld is. En er is geen middenweg.’ Toen ik terugkwam, was mijn hele huis leeg, letterlijk álles was weg. Ook de kinderen, die bijna zestien en achttien waren. Ik zat moederziel alleen op een campingsetje in mijn living, zover was het gekomen.

Ik heb de beste advocaat onder de arm genomen die er was. ‘Peter, dat geld zie je nooit meer terug’, zei die. En hij heeft gelijk gekregen, want ik had geen poot om op te staan. Vera heeft er alles aan gedaan om zoveel mogelijk financiële middelen uit de scheiding te halen, om me kapot te maken. En dat is haar goed gelukt. Want toen we eindelijk gescheiden waren, ging het licht uit.”

Buiten met een pintje

“De eerste jaren met een narcist zijn fantastisch, daarna vernietigen ze je, maken ze je helemaal kapot”

“Al die jaren was ik overeind gebleven, maar het ging niet meer. Ik lag de hele dag in de zetel, kwam er alleen uit om naar de therapeut te gaan en tv te kijken. Ik had nergens meer zin in, was helemaal weg van de wereld. Pas na een maand of zeven kreeg ik het voor mekaar om weer naar buiten te gaan, wat te wandelen en onder de mensen te komen. Ik ben weer beginnen werken en zo langzaamaan uit mijn dal gekropen, ook omdat ik lieve mensen en een goeie therapeut om me heen had. Ik zat intussen in een zelfhulpgroep voor partners van narcisten, als enige man tussen allemaal vrouwen. Onze verhalen waren akelig gelijklopend: de eerste jaren met een narcist zijn fantastisch, daarna vernietigen ze je.

Als ik vertel aan mijn omgeving dat Vera een narcist was, geloven mensen me vaak niet. Zelfs mijn eigen broer zegt: ‘Nou, zo erg zal het wel niet geweest zijn.’ Ik ben ervan overtuigd dat, als Vera dit verhaal leest, ze zichzelf niet zal herkennen, nee. Dit gaat niet over haar. De vernederingen kan ik niet bewijzen. Maar ik heb wél de bewijzen van de bank, en de e-mails waarin ze me de huid vol schold. Als iemand me niet gelooft, dan mag ie door mijn berg boeken en aantekeningen gaan. Het plaatje klopt helemaal.

Ik neem het mezelf wel kwalijk dat ik het zover heb laten komen. Nadat ik dat van dat geld had ontdekt, ging ik ’s avonds, als iedereen naar bed was, buiten zitten met een pintje en een sigaret. Avond na avond, in de kou, regen… En ik heb eigenlijk nooit gerookt (glimlacht). Als ik daar nu aan terugdenk, hoe je als volwassen man zo de weg kwijt kunt zijn… Dat was een verschrikkelijke periode. Maar ik ben gelukkig weer overeind gekomen. Het is nog niet zo heel lang dat ik het leven weer zie zitten, ook omdat ik iemand nieuw heb leren kennen. Mijn zonen hebben hun pa op Tinder gezet. (lacht) En als je dan een nieuwe relatie krijgt, komt je leven weer in een stroomversnelling hè. Onlangs sprak mijn nieuwe vriendin over samenwonen, maar dat durf ik nog niet aan. Ik heb littekens, ik ben zo vreselijk kapot gemaakt en uitgebuit. Daar kom je zomaar niet vanaf. Ik ben te beschadigd.”

“Ik heb littekens, ik ben zo vreselijk kapot gemaakt en uitgebuit. Daar kom je zomaar niet vanaf. Ik ben te beschadigd”

Uit het leven gewist

En de kinderen? Hoe hebben zij hun moeder als narcist beleefd? Zijn zij ook beschadigd? Peter wikt zijn woorden. “Op aanraden van mijn advocaat hebben we hen verteld over het geld. Het gaat tenslotte om hun erfenis. Over dat narcisme zelf heb ik niet zoveel verteld. Ik denk niet dat ze eronder geleden hebben, dat ze getraumatiseerd zijn. Maar dat zeg ik waarschijnlijk uit onwetendheid. Als ik verstand had gehad van narcisme, waren me waarschijnlijk wel dingen opgevallen. In ieder geval had ze niet dezelfde vernietigingsdrang tegenover de kinderen als tegenover mij, al heeft ze de middelste zoon slecht behandeld na de scheiding en ziet hij zijn moeder niet meer. Hij en mijn oudste zoon hebben al jaren geen contact meer met haar, mijn dochter zit op kot en ziet haar nog vrij regelmatig.

Weet je, uiteindelijk sterft een narcist alleen. Eens mensen in hun omgeving hen doorhebben, haken ze af. Sinds die dag dat ze vertrok, heb ik haar nooit meer gehoord of gezien. Ik weet officieel niet waar ze woont en ik heb haar telefoonnummer verwijderd. We hebben kinderen samen en straks trekt ze een deel van mijn pensioen, dus helemaal kappen zal ik nooit kunnen. Maar in zoverre het kon, heb ik haar gewist uit mijn leven. En als ze straks sterft, dan trek ik een fles champagne open. Ook als ik dan zelf al ‘hierboven’ ben.” (lacht)

5 vragen over narcisme

1 Wat is narcisme?

Narcisme-coach Nelly De Keye: “Narcisme is een persoonlijkheidsstoornis waarbij alles draait om hunkering naar liefde. De narcist zal een ideaalbeeld van zichzelf ophangen – mooi, sociaal, slim. Hij palmt de ander in door een toneelstukje op te voeren, en die partner valt daarvoor. De narcist wordt bewonderd en krijgt liefde, dus je zou denken: missie geslaagd. Maar daar begint net het drama. Want je kunt als mens liefde alleen herkennen als je wéét wat het is. En een narcist kent in z’n kern geen liefde, dus kan die niet ontvangen.”

2 Is er een verschil tussen mannen en vrouwen?

“Er zijn meer gevallen van narcisme bekend bij mannen – bij hen is het beter zichtbaar omdat het vaak samengaat met ego en machogedrag – maar ik denk dat het aantal vrouwen met een narcistische persoonlijkheid zwaar onderschat wordt. Narcistische vrouwen zijn doorgaans achterbakser, geniepiger en manipulatiever dan mannen. Een narcistische vrouw kan in het begin makkelijk de rol spelen van lieve, meegaande partner waardoor ze langer onder de radar blijft. Wat ook typisch is voor vrouwelijke narcisten: ondanks het feit dat ze niet echt diepgaand kunnen liefhebben, zijn ze toch vaak erg zorgzaam voor hun kinderen. Dat is niet onlogisch, want niemand geeft zo onvoorwaardelijk bevestiging en liefde als een kind. Daarom zien we vaak dat ze, na een scheiding, de kinderen opstoken tegen hun vader met ouderverstoting tot gevolg.”

3 Wat gebeurt er als je aan relatie aangaat met een narcist?

“Het verhaal van Peter is een typisch ‘tekstboekverhaal’ over een relatie met een narcist. Liefde is energie, en zolang de partner blijft geven en de narcist op een voetstuk zet, werkt dat. Maar na een paar jaar houdt dat op, in elke relatie. De partner is op, leeggezogen. En zodra de narcist dat merkt, raakt hij teleurgesteld in de relatie en gaat hij zich wreken. Enerzijds door compensatie te zoeken in materiële zaken, seks, gokken, geld uitgeven… en anderzijds door de partner uit evenwicht te brengen via een subtiel spel van aantrekken en afstoten. Dat is iets waar de buitenwereld vaak geen zicht op heeft en wat het verhaal ook zo moeilijk te vatten maakt. Partners van narcisten kunnen doorgaans op niet veel begrip rekenen.”

4 Hoe wordt de diagnose van narcisme gesteld?

“Dat mag enkel een psychiater na diepgaand onderzoek. Maar als je het alleen uit de theorie kent, is het aartsmoeilijk om een narcist te ontmaskeren. Vaak winden narcisten ook hén om hun vinger.

Peter heeft Vera eens geconfronteerd met zijn diagnose, maar dat is het slechtste wat je kunt doen. Narcisten kúnnen niet naar zichzelf kijken. Ze kaatsen de bal onmiddellijk terug: ‘Als er hier iemand narcist is, ben jíj het.’ Het is trouwens niet vreemd dat Vera psychologie is gaan bijstuderen. Mensen in een kwetsbare positie manipuleren, dat is de natte droom van elke narcist. Door zo’n studie komen ze meer te weten over hoe mensen functioneren en vinden ze meer trucjes om te misleiden. Hoe intelligenter narcisten, hoe gevaarlijker.”

5 Hebben narcistische vrouwen een voorkeur voor bepaalde soorten mannen?

“Ja, en dat zijn geen zwakke mannen, integendeel. Narcisten hebben sterke mannen nodig om energie bij te halen. Maar het zijn wel mannen met een lage eigenwaarde of een zekere kwetsuur. Peter was net weduwnaar en dus erg kwetsbaar toen hij Vera leerde kennen. Ook hoogsensitieve mannen zijn een makkelijk slachtoffer, omdat zij zeer empathisch zijn en graag geven. Daarom hamer ik er als narcisme-coach zo op: werk na een relatie met een narcist eerst aan jezelf vooraleer je opnieuw in een relatie stapt. Anders is de kans reëel dat de geschiedenis zich herhaalt. En ondanks de littekens die Peter opliep, hoop ik dat hij het uiteindelijk zal kunnen opbrengen om Vera te vergeven. Zonder vergeving zal hij geen echte innerlijke rust vinden en dat is een noodzaak om opnieuw gelukkig te worden. Zijn ex heeft geen last van zijn al dan niet vergeven, maar hij wel.”

Nelly De Keye had zelf met narcisme te maken in zowel familiale als professionele context, vandaag begeleidt zij als narcisme-coach anderen om opnieuw op een positieve manier in het leven te staan, meer info op narcismecoach.be.

Uit: Libelle 14/2020 – Tekst: Annelies Dyck

Lees ook zeker deze artikels:

• Narcisme: wat is het en hoe ga je ermee om?
• Münchhausen by Proxy: Nina’s moeder maakte haar dochter opzettelijk ziek
• Mijn verhaal: ‘Ik zie mijn ex in mijn kind en vind dat vreselijk’

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!