Openhartig: wat als je kind gaat scheiden?

Bij een echtscheiding gaat alle aandacht vaak naar het gebroken gezin zelf. Maar hoe voelen hún ouders zich bij zo’n breuk? Waar kunnen zij terecht met hún scheidingsverdriet?

Karin zag zowel haar zoon als haar dochter kort na elkaar scheiden

Karin (70): “Ik heb twee kinderen, Wouter en Tinne. Allebei zijn ze zeven jaar geleden, kort na elkaar, gescheiden. Ondertussen zijn ze allebei weer gelukkig met hun nieuwe partner, maar die periode rond 2013 heeft er hard bij me ingehakt. Ik draag er nog altijd de littekens van, die volgens mij nooit helemaal zullen verdwijnen…

Bij Wouter en zijn ex-vrouw Marie had ik de breuk totaal niet zien aankomen. Marie was voor mij de ideale schoondochter. Bovendien hadden ze net een pracht van een dochtertje, Delphine, gekregen. Tot bleek dat Marie er stiekem een relatie met een andere man op nahield. Toen mijn man en ik dat schokkende nieuws vernamen, zijn we meteen naar daar gereden. We hebben nog geprobeerd om te bemiddelen, maar Marie was vastbesloten om Wouter te verlaten voor haar nieuwe vlam. Dat ze zo plots van mijn zoon wilde scheiden, daar had ik het heel moeilijk mee. Vooral omdat ik door de scheiding ook afscheid van haar moest nemen. Ik had Marie altijd heel graag gezien, ze was bijna als een tweede dochter voor me. We gingen elke week samen zwemmen, zagen elkaar elke zondag voor de koffieklets… Na de scheiding was dat plots in één klap gedaan. In het begin miste ik Marie zo hard, dat ik er zelfs maagproblemen van kreeg. 

“Ineens was ik ook mijn schoondochter kwijt. Ik miste haar zo hard dat ik er maagproblemen van kreeg”

Hoe pijnlijk de breuk voor Wouter ook was, zijn scheiding is al bij al nog netjes verlopen, zonder veel gebekvecht of geruzie. Dat was bij mijn dochter wel anders… Tinne was getrouwd met Glenn, een pientere jongen, maar helaas ook een alcoholist. Als moeder had ik al vanaf het begin een slecht gevoel bij hun relatie. Maar hoe meer ik Tinne dat probeerde duidelijk te maken, hoe meer ze de kant van Glenn koos. Toen ze ook nog eens zwanger van hem werd, zakte de moed me helemaal in de schoenen. Zou Glenn het vaderschap wel serieus nemen met zijn drankprobleem? Het antwoord liet helaas niet lang op zich wachten: toen hun zoontje Robin nog geen zes maanden oud was, liet hij hem eens in een dronken bui uit zijn armen glippen. Op dat moment was voor ons de maat vol. Mijn man is toen met Glenn gaan praten: ‘Ofwel zoek je professionele hulp ofwel pak je nu je valiezen.’ Kort daarna heeft Glenn de scheiding aangevraagd.”

Vechten voor je kind

“Bij zowel Wouter als Tinne bracht de scheiding een gigantische financiële rompslomp met zich mee, omdat ze allebei een huis hadden gebouwd met hun ex. Vooral Wouter wilde graag in dat huis blijven wonen, maar hij had simpelweg niet het geld om Marie uit te kopen. Omdat ik het idee dat hij zou moeten verhuizen niet kon verdragen, hebben we meteen voorgesteld om hem financieel een handje te helpen. Ook Tinne hebben we regelmatig wat geld toegestopt toen ze er alleen voor kwam te staan. Anders had die scheiding haar misschien wel de das omgedaan, als single mama. Op dat moment was het natuurlijk pijnlijk dat we onze zuurverdiende spaarcentjes voor zoiets moesten aanspreken. Maar achteraf gezien was ik vooral blij dat we onze kinderen in die woelige periode konden helpen. Wie weet zaten ze nu anders nog op een piepklein appartementje te verpieteren.

“Al onze spaarcentjes hebben we aangesproken om te vermijden dat ze hun huis zouden kwijtraken”

Ik schrok er zelf ook wel van hoe ver ik wilde gaan om mijn kinderen te beschermen na hun scheiding. Op zulke momenten merk je toch weer dat je als ouder vecht voor je kind als dat moet. Toen Glenn bijvoorbeeld de helft van het kindergeld opeiste, zijn wij daar samen met onze dochter tegen gaan protesteren in de rechtbank. Tinne had dat geld broodnodig, want zij kocht alle spullen voor hun zoon: zijn boekentas, zijn kleren, zijn speelgoed… Dat zouden we haar dus echt niet laten afpakken. Ik kon soms ook zo vreselijk hard meevoelen met haar. In de grote vakantie bleef Robin altijd veertien dagen aan een stuk bij zijn papa. Tijdens die twee weken zag Tinne enorm af, omdat ze bang was dat Glenn niet goed voor Robin zou zorgen. Haar ongerustheid werd in die weken ook mijn ongerustheid, zo hevig voelde ik met haar mee. Na haar scheiding werd mijn band met Tinne plots ook veel inniger dan daarvoor. Toen ze nog getrouwd was met Glenn, zag ik mijn dochter alleen maar op zondagmiddag, maar na de scheiding kwam ze veel vaker over de vloer, voor een kopje koffie en een babbeltje. Onze gesprekken werden plots ook veel intiemer en eerlijker, alsof haar scheiding ons als moeder en dochter weer dichter bij elkaar bracht. Ook over Wouter begon ik na zijn scheiding weer meer ‘te moederen’. Het eerste jaar kookte ik bijvoorbeeld altijd een extra potje voor hem, omdat ik het zo zielig vond dat hij als man alleen moest koken.

Ondertussen hebben zowel Tinne als Wouter al even een nieuwe relatie en daar ben ik wel blij om. Allebei lijken ze eindelijk iemand gevonden te hebben die hen begrijpt en hen echt graag ziet. Al vind ik het ook wel moeilijk om hen nu weer los te laten. Stiekem vond ik dat intensere contact met mijn kinderen na hun scheiding wel fijn… Ik merk ook dat ik nu veel meer op mijn hoede ben tegenover hun nieuwe partners. Hebben ze het wel goed voor met mijn kinderen? Ik heb Wouter en Tinne ook al op het hart gedrukt om hun huis niet meteen te verkopen, want je weet nooit wat de toekomst zal brengen. Ergens is het natuurlijk jammer dat ik zoveel voorzichtiger ben geworden. Ik probeer Wouter en Tinne niet te ‘besmetten’ met mijn geremdheid, maar dat blijft moeilijk. Omdat ik gezien heb hoe hard zo’n scheiding er kan inhakken, ook op financieel vlak. Dat vergeet je als moeder niet zomaar.”

Steun bij zielsgenoten

“Met andere mensen praat ik eigenlijk niet zo vaak over de scheiding van mijn kinderen. Het blijft toch een onderwerp dat je niet zo makkelijk aansnijdt. Zelfs met mijn schoonzus, die ook een gescheiden dochter heeft, kan ik het er niet over hebben. Gelukkig hebben mijn man en ik altijd ons hart bij elkaar kunnen luchten, als de situatie met Wouter of Tinne ons te veel werd. Ik denk soms dat dat onze redding is geweest, want ook als ouders moet je die breuk van je kind verwerken. Als je dan je verhaal nergens kwijt kunt, ga je er zelf misschien aan onderdoor. Heel af en toe kwamen we wel een zielsgenoot tegen, iemand die ook een gescheiden kind had. Dat soort contacten deed altijd veel deugd, omdat we dan beseften dat we niet alleen waren. En dat het normaal is dat zo’n breuk ook bij jou, als ouder, veel pijn doet.

“Ik ben vooral bang dat onze kleinkinderen later psychologische problemen zullen krijgen”

Vandaag voel ik die pijn vooral nog als ik naar mijn twee kleinkinderen kijk. Mijn twee volwassen kinderen hebben zich ondertussen wel herpakt. Maar over Robin en Delphine blijf ik me zorgen maken. Bij een ‘normale’ gezinssituatie ga je ervan uit dat de ouders wel voor hun kinderen zorgen, maar nu heb ik vaak het gevoel dat we als grootouders een extra oogje in het zeil moeten houden: ‘Gaat het wel goed met onze kleinkinderen?’ Ik ben ook bang dat Robin en Delphine later, als ze ouder zijn, psychologische problemen zullen krijgen. Want zo’n scheiding blijft lang nazinderen, dat merk ik hier ook in mijn omgeving. Bij onze overbuur zie ik elke week twee pubers met hun valies vertrekken, om bij hun mama te gaan logeren. Elke keer als ze afscheidnemen van hun vader, breekt mijn hart een beetje. Is dat het lot dat ook mijn kleinkinderen te wachten staat?

Af en toe kwel ik mezelf ook met die ene vreselijke vraag: ‘Heb ik als moeder misschien iets verkeerds gedaan, dat mijn twéé kinderen gescheiden zijn?’ Zowel mijn man als ik hadden een drukke job, waardoor er niet altijd veel tijd overbleef voor gezinsmomenten. Heeft dat misschien zijn sporen nagelaten bij onze kinderen? Dat soort gedachten kunnen me echt benauwen. Al roep ik mezelf dan ook snel weer tot de orde. Uiteindelijk zijn onze kinderen lang niet de enigen, tegenwoordig gaan er zoveel koppels uit elkaar. En gelukkig komen ze vandaag allebei goed overeen met hun ex. Dat is vast meer dan je van veel gescheiden koppels kunt zeggen.”

als zijn nieuwe relatie ook strandt en de miserie weer helemaal opnieuw begint? Ik weet niet of ik die hele strijd nog een keer aankan.”

Sociologe Maaike Jappens over de partij die vaak vergeten wordt

Sociologe Maaike Jappens (Vrije Universiteit Brussel) onderzocht voor haar doctoraatsverhandeling hoe grootouders de echtscheiding van hun kinderen beleven.

Klopt het dat grootouders gevoelsmatig vaak in de kou blijven staan na een scheiding?

“Ja, en dat terwijl de emotionele impact ook bij hen heel groot kan zijn. Maar omdat zo’n scheiding in de eerste plaats om het uiteengevallen gezin draait, zit er voor de grootouders niets anders op dan zich sterk te houden. Ook hun directe omgeving zendt die boodschap uit: ‘Deze scheiding draait niet om jullie, maar om de kinderen en kleinkinderen.’ Komt daar nog bij dat veel grootouders zich schuldig voelen: ‘Heb ik mijn kind misschien verkeerd opgevoed dat hij of zij nu gescheiden is?’”

Heeft zo’n scheiding ook een impact op de band met de kinderen en kleinkinderen?

“Vaak wel, want veel grootouders springen tijdens zo’n scheiding plots veel meer bij dan daarvoor. Maar dat kan de band met hun kinderen ook ernstig verstoren, want waar trek je precies de grens tussen helpen en bemoeien? Wat de kleinkinderen betreft, ook die bezorgen de grootouders vaak veel kopzorgen: ga ik hen nog vaak genoeg kunnen zien? En zullen ze niet ongelukkig worden door de breuk? Die bezorgdheid om de kleinkinderen kan lang blijven nazinderen.”

Hoe kun je als grootouder je eigen scheidingsverdriet verwerken?

“Praat erover met je partner, als dat gaat. En als je lotgenoten kent die hetzelfde hebben meegemaakt met hun kind, praat dan zeker ook eens met hen. Op die manier zul je merken dat je niet de enige bent die zoiets doormaakt. Blijft de scheiding van je kind je toch nog achtervolgen, twijfel dan zeker niet om een psycholoog te raadplegen.”

Kun je als grootouder ook een positieve rol kan spelen bij zo’n scheidingsproces?

“Ja, en dan vooral voor je kleinkinderen. Die gaan vaak door een heel moeilijke periode, maar een goede band met de grootouders kan de negatieve impact van zo’n breuk wel gevoelig verkleinen. Dat is ook een belangrijke boodschap aan de ex-partners: vergeet bij de ouderschapsregeling ook de grootouders niet. Voor de grootouders zelf is het dan weer belangrijk om niet mee te gaan in het conflict van je kind en je ex-schoonkind, hoe moeilijk dat ook is. Probeer nooit kwaad te spreken over de andere partij als je kleinkind bij jou is. Zorg liever voor een veilige haven, waar je kleinkind even niet bezig hoeft te zijn met de scheiding en de rust en stabiliteit kan vinden die ze thuis misschien even kwijt zijn.”

Uit: Libelle 39/2020 – Tekst: Margot Kennis

MEER OPENHARTIGE VERHALEN:

• De kracht van familie: “Hoe diep hij ook viel, ik zag nooit alleen die drugsverslaafde, maar altijd ook mijn kind”
• SOS familie: “Al twee jaar zien we onze kleinkinderen niet meer. Wij gaan kapot van verdriet”
• Openhartig: 3 lezeressen over de moeilijke jaren na hun scheiding

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!