Een nieuwe relatie na een scheiding of overlijden: wanneer ben je er klaar voor?

Kristel, Hannah en Annie verloren alle drie hun partner. En of het nu door een scheiding of een overlijden is: je openstellen voor een nieuwe relatie, dat gaat niet altijd vanzelf…

Kristels eerste man overleed enkele jaren geleden

“Ik werd continu heen en weer geslingerd tussen intens verdriet om Geert en intens geluk, met Freddy”

Kristel (46): “Geert was mijn allereerste liefde. We waren al twintig jaar samen en ik was er heilig van overtuigd dat ik met hem oud zou worden. Tot hij zes jaar geleden ernstig ziek werd. Leukemie. Een donderslag bij heldere hemel, maar we gingen samen vechten tegen die rotziekte. Zeven maanden later verloor hij z’n strijd. Mijn wereld stortte in. Hoe kon ik verder zonder Geert, de man met wie ik twintig jaar lang álles had gedeeld? Ik was ervan overtuigd dat ik de rest van mijn leven alleen zou blijven, want Geert was mijn enige grote liefde. Geen enkele man zou ooit die plek kunnen innemen.

Ik weet nog goed hoe mijn buurman een jaar na het overlijden van Geert me opnieuw het geluk toewenste, met een nieuwe liefde. ‘Nooit’, zei ik hem. Wat ik samen had met Geert, dat was perfect. Tot Freddy, de overbuur van mijn ouders, kwam aankloppen. Hij wist hoe zwaar ik het had en vroeg of ik een koffie wilde gaan drinken. Urenlang hebben we gepraat, over mijn verdriet om Geert. Op geen enkel moment onderbrak hij me, of gaf hij me het gevoel dat ik maar eens verder moest met mijn leven. Niet dat mijn familie en vrienden me dat gevoel wél gaven, maar toch. Iedereen ging verder met z’n leven, terwijl ik leek stil te staan. Vast in mijn verdriet. Freddy leek de enige te zijn die begreep hoe moeilijk het was om élke avond opnieuw alleen thuis te komen. Misschien omdat hij midden in een echtscheiding zat waar hij zelf niet voor gekozen had. Ook hij moest afscheid nemen van zijn vrouw, én zijn leven. Allebei een gebroken hart, dat was wat ons verbond. En daardoor zochten we elkaar steeds vaker op. Na een tijdje merkte ik dat ik me opnieuw gelukkig voelde, vooral wanneer ik Freddy zag. Maar kon dat wel, gelukkig zijn zonder Geert? Mocht dat wel, zo snel? Geert was nog maar anderhalf jaar geleden gestorven.

Ik werd continu heen en weer geslingerd tussen intens verdriet en intens geluk. Tot het nichtje van Geert zei: ‘Je hart is groot genoeg om meerdere mensen graag te zien.’ Die woorden namen mijn twijfels voor een groot stuk weg, en ik besloot er volop voor te gaan. Freddy bracht weer een sprankeltje hoop in mijn leven, en deed me inzien dat ik het recht had om terug gelukkig te zijn. Ondanks de grote leegte die Geert had achtergelaten.

Ik heb er nog geen seconde spijt van gehad dat ik Freddy heb toegelaten in mijn leven, want nu, vijf jaar later zijn we nog steeds heel gelukkig samen. Maar ik moet toegeven, het is niet altijd even makkelijk. Er zijn nog altijd dagen dat ik diep ongelukkig ben, dagen waarop ik alleen maar aan Geert kan denken. Dan voel ik me ontzettend schuldig tegenover Freddy, want het laatste wat ik wil is hem het gevoel geven dat hij me niet gelukkig maakt. Want dat doet hij wél. Geert zal gewoon altijd een grote rol in mijn leven spelen, ik zal hem nooit vergeten. Zijn foto hangt aan de muur, zijn urne heeft een mooi plekje in de woonkamer. Gelukkig respecteert Freddy dat. Onlangs kochten we een appartement aan zee, en het eerste wat hij zei, was dat Geert daar ook zijn plaats moet krijgen. En toen hij mij een gegraveerde ring gaf, stond er: Kristel, Freddy én Geert. Hij ziet Geert niet als concurrentie, als een bedreiging, maar als een deel van mij, van ons. En dat vind ik zo bijzonder. Zes jaar geleden had ik nooit gedacht dat mijn leven er nu zo zou uitzien. Dat ik opnieuw gelukkig zou kunnen zijn, mét een nieuwe liefde. Ik ben er zo dankbaar voor. Of ik denk dat Geert het oké vindt dat ik nu opnieuw het geluk heb gevonden bij Freddy? Ja. Toen Freddy en ik besloten onze relatie een kans te geven, viel een foto van Geert uit mijn handtas. Ik sta nuchter in het leven en ben helemaal niet bijgelovig, maar ik wéét gewoon dat het geen toeval was. En dat hij met een lach op ons neerkijkt.”

Hannah zette een punt achter haar huwelijk

“Ik zet nu mezelf op de eerste plaats en kies heel bewust voor een leven zónder partner”

Hannah (59): “Na 35 jaar huwelijk werd ik vier jaar geleden opnieuw single. Een bewuste keuze, waar ik jaren over gedaan heb. Ik was negentien toen ik trouwde met mijn beste vriend. Maar of ik écht verliefd was? Als ik er nu op terugkijk dan denk ik het niet. De eerste jaren waren we wel écht gelukkig en zag ik zeker een toekomst samen. Maar dat veranderde toen ik voor de tweede keer zwanger werd. De lieve man met wie ik trouwde, begon me meer en meer als een hulpje dan zijn gelijke te zien. Zijn wil was wet. Als ik iets zei, dan lachte hij het weg. Als ik iets deed, was het nooit goed genoeg. En als ik niet luisterde, dan schold hij me uit. Ik moest me telkens weer aanpassen. Stilzwijgend, om de lieve vrede te bewaren, heb ik zijn tirannie getolereerd.

Tot ik ontdekte dat hij een ander had. Het feit dat hij vreemdging, deed me bitter weinig, wel dat hij dacht dat ik het gewoon zou accepteren… Ik voelde me vernederd, maar tegelijk gaf zijn onrespectvolle gedrag me de kracht om eindelijk aan mezelf te denken. Een paar dagen later heb ik de scheiding aangevraagd. En eens ik die bladzijde had omgedraaid, was er geen weg terug meer. De eerste maanden overheerste vooral een gevoel van euforie. Ik werd stilaan weer de Hannah die ik voor mijn huwelijk was, en dat voelde zo bevrijdend. Vol energie ging ik op zoek naar een huis, nieuwe meubels, een nieuw doel in mijn leven. Toch was het natuurlijk niet allemaal rozengeur en maneschijn. Ik voelde me vaak eenzaam, en miste vooral de kleine dingen enorm: een knuffel, iemand die vraagt hoe je dag was, een kus voor het slapengaan.

Een jaar na de scheiding schreef ik me in op een datingsite, maar elke keer als een man me op date vroeg, werd ik angstig. Ik wilde mijn leven niet opnieuw laten bepalen door een ander. Eindelijk durfde ik mezelf op de eerste plaats zetten, ik kon en wilde die vrijheid niet opnieuw opgeven. Ik schreef me uit op de datingsite en koos heel bewust voor een leven zónder partner. Ik geniet van het leven: gaan wandelen met mijn hondje, een koffietje gaan drinken met mijn beste vriendin. Een nieuwe partner past gewoon voorlopig niet in dat plaatje. Liefde is geven en nemen, en ik heb al genoeg gegeven.”

Annie begon na haar scheiding te daten, maar kwam de ware nog niet tegen

“Ik ben klaar om verliefd te worden, maar ik ga niet meer op zoek. Het moet me overvallen”

Annie (70): “Vijftien jaar geleden zette ik een punt achter mijn huwelijk, en dat is achteraf bekeken de beste beslissing van mijn leven. Niet dat ik mijn ex-man niet graag zag, of dat onze relatie slecht was. Maar ergens onderweg waren we elkaar verloren. Hij had een superdrukke job waardoor hij meer in het buitenland was dan thuis. Alles bespraken we over de telefoon: de hobby’s van de kinderen, herstellingen in huis, grote aankopen. Ik had het gevoel dat ik er alleen voor stond, ik was ook gewoon altijd alleen. We hadden geen leven samen meer, maar apart, los van elkaar. Dus zag ik geen andere uitweg dan bij hem weg te gaan. En dat was niet makkelijk. Toen ik hem het jawoord gaf, was dat in de overtuiging dat ik samen met hem oud ging worden. En plots lag dat ideaalbeeld dat ik van de liefde had aan diggelen. In het begin gaf ik vooral mezelf de schuld. Ik had gefaald als vrouw, als echtgenote, als mama. Tien jaar heb ik nodig gehad om te beseffen dat ik de juiste keuze had gemaakt. Dat het niet mijn schuld was, dat ik hard genoeg gevochten had om ons huwelijk wél te doen slagen en dat ik nog iets moois van mijn leven kon maken.

Eens ik alles op een rijtje had, ben ik beginnen daten in de overtuiging dat ik opnieuw verliefd zou kunnen worden. Ik wist heel goed wat ik zocht in een man, en wat niet. Maar niemand voldeed aan mijn verwachtingen. Eerst dacht ik dat het kwam doordat ik te kieskeuriger was geworden, maar als ik er nu op terugkijk, besef ik dat geen enkele man een faire kans heb gegeven om mij opnieuw gelukkig te maken. Omdat ík niet zeker genoeg was van mezelf. Me op latere leeftijd terug op de markt gooien, was confronterender dan ik had kunnen vermoeden. Was ik wel mooi genoeg? Slim genoeg? Ik weet hoe snel ik zelf de mindere kantjes van iemand zie, en hoe moeilijk het is om die te accepteren. Maar ik geloof wél nog steeds in de liefde. En ik mis het ook enorm. Ik wil graag nog één keer écht verliefd worden, maar ik ga niet meer op zoek. Liefde moet je overvallen.”

Waarom gaat het bij de een sneller dan bij de ander?

Na een scheiding of de dood van je geliefde, volgt een rouwproces. Maar hoelang het proces duurt, dat is voor iedereen anders. Relatiedeskundige Rika Ponnet: “Sommige mensen kunnen een verlies heel snel rationaliseren. Dat zijn vaak de mensen die in actie schieten, de draad weer oppikken. Ze smijten zich in hun job en zijn bij wijze van spreken nooit thuis. Werken is voor hen verwerken. Dat zijn ook de mensen die heel snel opnieuw beginnen te daten. Maar er zijn ook mannen en vrouwen die helemaal stilvallen, en tekenen van een depressie vertonen. Ze komen niet meer buiten, hebben tijd voor zichzelf nodig. En dan heb je mensen die zich in een rebound-relatie smijten. Die nieuwe liefde brengt troost, verdooft de pijn en neemt de eenzaamheid weg. Vaak zijn die relaties van korte duur. Het zijn overgangsrelaties waarin je de vorige verwerkt. Maar pas op: ook dat is een vorm van rouwen.”

“Kan het wel,
mag het wel,
opnieuw liefde voelen?”

Hoe komt het dat het rouwproces bij de ene langer duurt dan bij de andere?

“Dat hangt af van je draagkracht en wat je tijdens je relatie hebt meegemaakt. Een goed huwelijk geeft je meer zelfvertrouwen, omdat je wéét hoe mooi het kan zijn. Als je alleen maar slechte herinneringen hebt aan je vorige partner is de kans groter dat je niet meer gelooft in de liefde en dat het meer tijd vraagt om dat geloof te herstellen.”

Hoe weet je wanneer klaar bent voor een nieuwe relatie?

“De ene heeft wat meer tijd nodig dan de andere, maar de meeste mensen voelen het zelf heel goed aan. Een eerste indicatie is opnieuw verliefd kunnen worden. Het is een teken van leven, een teken dat je niet meer met jezelf en je rouwproces bezig bent, maar er anderen wilt bij betrekken. Een tweede indicatie is dat je gedachten niet continu bij je vorige partner zijn.”

Storten mannen zich snellen in een nieuwe relatie dan vrouwen?

“Vrouwen blijven doorgaans langer single na een scheiding dan mannen. Vaak omdat ze vandaag de dag nog steeds het grootste deel van kinderzorg opnemen, wat een nieuwe relatie mogelijks wat bemoeilijkt. En ook omdat ze vaker ontgoocheld zijn in wat geweest is en daardoor wat meer tijd nodig hebben om zich opnieuw open te stellen. Het feit dat ze langer alleen zijn, hangt ook samen met het gegeven dat ze doorgaans beter omringd zijn, meer hebben geïnvesteerd in vriendschappen, familiebanden en daar dan ook meer op kunnen terugvallen na een scheiding. Onderschat ook niet de invulling die kinderen geven op emotioneel vlak: vrouwen zijn na een scheiding gewoon minder vaak alleen dan mannen. In oudere generaties zag je ook dat de zelfzorg van mannen eerder beperkt was en ze daardoor ook sneller aan een nieuwe relatie begonnen. Bij jongere generaties is dat niet meer of veel minder van toepassing.”

Hoe ga je om met reacties als: wordt het niet eens tijd dat je een nieuwe vriend zoekt?

“Het zegt vooral veel over de angsten van de persoon die zo’n uitspraak doet. Sommige mensen vinden het confronterend als iemand alleen leeft, en kunnen zich niet voorstellen om zo lang alleen te zijn. Het boezemt angst in. Kinderen daarentegen willen hun ouders alleen maar gelukkig zien, en stellen de vraag uit een bepaalde bezorgdheid. Ze voelen zich verantwoordelijk. Als mama of papa alleen is, vinden zij dat ze er moeten zijn voor hen. Maar tegelijk verlangen ze ook om die verantwoordelijkheid te delen, met een nieuwe liefde bijvoorbeeld.”

Sommigen blijven wél alleen. Is dat omdat ze er niet voor openstaan, of omdat ze niet de juiste tegenkomen?

“Zeker op latere leeftijd is het niet makkelijk om iemand tegen te komen met wie het klikt. Je hebt al heel wat bagage, je bent gevormd, je past je niet altijd even makkelijk meer aan. Maar de kans dat je écht niemand meer tegenkomt, is eerder klein. Tenzij de angst om opnieuw iemand te verliezen de bovenhand neemt. Daardoor ben je niet in staat je open te stellen voor anderen en zijn de contacten die je maakt veel oppervlakkiger. Daar kun je zelf niets aan veranderen. Die mensen zoeken dan vaak een andere invulling voor het gemis van hun geliefde: goede vriendinnen, een huisdier, de kleinkinderen. Daar is niks mis mee. De behoeftes die we hebben, moeten niet altijd door een liefdespartner ingevuld worden. Weet wel: er bewust voor kiezen om alleen te blijven, is een keuze die je nú maakt. Over vijf jaar kun je daar heel anders over denken.”

Nieuwe liefde na de dood: een apart verhaal

Manu Keirse is als klinisch psycholoog gespecialiseerd in rouw en verlies. Hij schreef verschillende boeken over afscheid nemen, waaronder ‘Helpen bij verlies en verdriet’ en ‘Als ik er niet meer ben’.

Bepaalt de manier waarop je afscheid hebt genomen van je geliefde een rol in hoe en hoe snel je verder kunt met je leven?

“Verdriet kun je niet wegen, dat is iets heel individueels. Maar de manier waarop je afscheid hebt moeten nemen van je geliefde, speelt inderdaad een belangrijke rol in het rouwproces. Als je weet dat je partner gaat sterven, door een levensbedreigende ziekte bijvoorbeeld, dan heb je de kans om je voor te bereiden, beslissingen te nemen voor de toekomst. Je hebt ook de kans om een hoofdstuk van je leven af te ronden, ook al doet het heel veel pijn. Die mensen kunnen zich vaak iets sneller openstellen voor een nieuwe liefde. Mensen die hun geliefde heel onverwachts verliezen daarentegen, blijven vaak met vragen achter die onbeantwoord blijven. En dat vraagt natuurlijk tijd om te verwerken.”

Een nieuwe relatie na de dood van een partner kan heel wat schuldgevoelens met zich meebrengen. Hoe ga je daarmee om?

“Schuldgevoelens mogen er zijn, want dat is een teken van liefde en verantwoordelijkheid. Besef wel: je hoeft niet schuldig te zijn om je schuldig te voelen. Belangrijk is om over eventuele schuldgevoelens te praten, en te blijven praten met je nieuwe partner. Door de dingen uit te spreken, ga je ze ook veel sneller kwijtraken.”

Is het een goed idee om je vorige partner te integreren in je nieuwe relatie, door bijvoorbeeld foto’s te laten staan?

“Absoluut. Als er in je nieuwe relatie geen plaats is voor de vorige partner, dan zit je relatie gewoon niet goed. Je kiest voor iemand in z’n totaliteit, en daar hoort het verleden ook bij. Als je het verleden verloochent, dan verloochen je in principe ook je geliefde. En dan is de relatie gedoemd om te mislukken. Heel veel mensen die opnieuw trouwen, laten in hun ringen naast de eigen namen, ook de naam van de overledene graveren. Want ze nemen die mee in hun nieuwe relatie.”

Uit: Libelle 47/2018 – Coverbeeld: Getty Images

Lees ook:

• Leeftijdsverschil in een relatie: doet dat ertoe?
• ‘Is dit het nu?’ Wat is het geheim van pure liefde en een goede relatie?
• Te druk voor elkaar? Met de tips van onze expert maak je toch tijd voor je relatie

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!