Maaike zat jaren in schuldbemiddeling: “Elke dag kiezen tussen eten kopen of een rekening betalen, daar ga je aan kapot”

Het begon met één onbetaalde rekening. En toen nog één. En nog één. Tot de schuldenberg zo hoog was dat ze er zelf niet meer uit geraakte. Maaike kreeg schuldbemiddeling en is na jaren helemaal schuldenvrij.

Maaike (38): “Ik kom uit een warm, goed nest, heb fijne ouders en had een degelijke opvoeding. En toch liep het bij mij – in tegenstelling tot bij mijn zussen – al op jonge leeftijd uit de hand. Ik was amper veertien toen ik begon te experimenteren met drugs en tegen mijn zeventiende was ik zwaar verslaafd.

En toen bleek ik zwanger… Ik zat in mijn laatste jaar van het middelbaar, de eindmeet was in zicht, maar die heb ik nooit gehaald. De relatie met mijn toenmalige vriend liep stuk, en ik herinner me nog dat ik – zeker na mijn bevalling – heel erg zoekende was. Ik had geen flauw benul wat ik met mijn leven wilde aanvangen, hoe ik de toekomst zag, wat voor werk ik wilde doen. Alles leek een groot zwart gat.

Ik nam de meest uiteenlopende jobs aan, maar was nergens echt gelukkig. Nu besef ik dat ik na de geboorte van mijn zoon in een depressie ben beland, maar ik was jong en wist niet beter. Ik dacht dat het normaal was dat ik me zo verschrikkelijk voelde en me door de dag sleepte.”

De ene maand gas, de andere maand water

“Uiteindelijk leerde ik een nieuwe vriend kennen, en kort erna gingen we samenwonen.
Dat liep goed in het begin, maar al snel raakte ik verstrikt in een totaal foute relatie. Mijn vriend bleek een narcist. Ik zakte alsmaar dieper weg, zocht opnieuw mijn toevlucht in drugs en drank.

“De auto stond op naam van mijn vriend, maar ik stond borg voor de afbetaling. En toen liep onze relatie stuk…”

Financieel hadden we het niet breed, en al snel schoven we geregeld een rekening aan de kant of betaalden we te laat. Toch besloten we samen een auto te kopen. De auto stond op naam van mijn vriend, ik stond borg voor de afbetaling. In het begin betaalden we elk netjes ons deel van de lening af, maar na een tijd was ik de enige die nog voor de auto betaalde en toen onze relatie op de klippen liep, zat ik opgescheept met een openstaande autolening van 7500 euro. Ook de onbetaalde rekeningen voor gas, huur, water en elektriciteit hadden zich intussen opgestapeld.

Om ervoor te zorgen dat de nutsvoorzieningen niet werden afgesloten, of ik niet uit huis werd gezet, betaalde ik de rekeningen beurtelings: de ene maand die rekening, dan de andere. Gelukkig zorgden mijn ouders ervoor dat mijn zoon niets tekortkwam. Maar een onbetaalde rekening, die dikt natuurlijk al snel aan. De financiële put werd al snel dieper en dieper. Ik voelde hoe ik steeds verder weggleed en zag nog maar één uitweg: bij het OCMW om hulp gaan vragen.

Dat was geen makkelijke stap, maar ik voelde me eindelijk een beetje opgelucht. Er zou een einde kunnen komen aan mijn financiële ellende. Ik belandde in budgetbeheer: elke maand gaf ik 800 euro aan het OCMW om ervoor te zorgen dat mijn schulden afgelost raakten. Van wat overbleef, betaalde ik de overige rekeningen. Elke maand opnieuw moest ik rekenen en tellen en was het uitkijken naar de volgende maand, een volgend loon. Ik werkte keihard: zes dagen op zeven, vaak tot twaalf uur per dag.

“Op een bepaald moment had ik 16.000 euro schulden. Met een inkomen van 1300 euro was de situatie voor mij compleet uitzichtloos”

Maar toen ging het weer mis: terwijl ik aan het werk was, haalde mijn nieuwe lief – weer een foute man – mijn zuurverdiende spaarcenten van de rekening en joeg er in één weekend 1000 euro door… Ik stond weer bij af. Toch gaf ik hem een nieuwe kans: ik verhuisde naar de andere kant van het land, in de hoop onze relatie te redden. Mijn job zegde ik op. Ik hoopte zo hard dat alles zou veranderen, maar de relatie ging slecht, ik raakte zwanger, en de berg schulden werd groter en groter. Zo groot dat ik op een gegeven moment maar liefst 16.000 euro in het rood stond. Met een inkomen van 1300 euro voelde de situatie voor mij compleet uitzichtloos.

Ik begrijp dat mensen zich afvragen hoe je het in godsnaam zover kunt laten komen. 16.000 euro, dat is gigantisch. Maar zoiets gebeurt niet in één keer. Het begint bij een paar kleine, onbetaalde rekeningen die zo lang aanslepen dat ze verdubbeld of zelfs verdrievoudigd worden. En op den duur gebeurt dat met alle rekeningen: die van het ziekenhuis, autobelasting, water, elektriciteit, huur…”

Voor vijf euro gaan tanken

“Ik had geen flauw benul van hoe ik uit deze penibele situatie moest geraken. Drieëntwintig jaar en zulke schulden, hoe zou dat ooit goed komen? Toch deed ik mijn best. Drie maanden na mijn bevalling, verhuisde ik met mijn twee kindjes weer naar mijn geboortedorp waar ik eerst een huisje, en dan een appartementje vond. Ik beperkte mijn onkosten tot het absolute minimum: water, elektriciteit, gas, huur en het goedkoopste internet. Alle andere dingen beschouwde ik als luxe.

Kleren kocht ik amper, en als ik er al kocht, waren ze tweedehands of spotgoedkoop. Inkopen deed ik uitsluitend in de goedkoopste supermarkten, en dan nog stond er meer dan eens per week soep met een boterham, of diepvriesfrietjes van de Aldi op het menu. Of we gingen bij mijn ouders eten. Weet je dat ik geregeld ging tanken voor 5 euro om op mijn werk te geraken?

Als Sinterklaas voor de deur stond, dan liet ik een rekening liggen om toch iets kleins te kunnen kopen voor mijn jongens. Al moet ik ook toegeven dat mijn ouders en zussen met kerst of nieuwjaar de kinderen in de watten legden. Uitstapjes naar de zoo of een pretpark deed ik nooit, we gingen nooit eens een weekendje weg en vakanties waren voor mijn kinderen alleen weggelegd als ze met hun grootouders mee konden. Mijn ouders waren mijn grote geluk in die periode, ze sprongen geregeld bij als ik aan het einde van de maand weer maar eens geld tekortkwam.

Ik deed mijn uiterste best om alles af te betalen, maar de stress en spanningen bleven.
Elke dag opnieuw kiezen of je eten zult kopen of een rekening betalen, daar ga je aan kapot. De brievenbus openmaken, deed ik met een bang hartje. Altijd verwachtte ik een rekening of aanmaning om te betalen. Als de deurbel ging, dan hield ik mijn hart vast: het zou toch geen deurwaarder zijn? De situatie was eigenlijk onhoudbaar. Ik weende heel veel in die periode. Ik overleefde, maar leven kun je het niet noemen.”

De beste beslissing van mijn leven

“Uiteindelijk trok ik opnieuw naar het OCMW en ging ik voor een tweede keer in budgetbeheer. Elke week kreeg ik 90 euro leefgeld en daarvan moest ik eten kopen, elektriciteit, water en gas betalen en een gsm-abonnement financieren. Uiteraard lukte me dat niet, en al zeker niet met twee kinderen. Bovendien bleven, ondanks de tussenkomst van het OCMW, de interesten van onbetaalde rekeningen doorlopen en ook de deurwaarders bleven niet weg. De schuldenberg was nog altijd gigantisch, want ik betaalde interesten op interesten op interesten af, maar kwam nooit toe aan het verschuldigde bedrag.

Na een halfjaar werd ik dan ook doorverwezen naar de rechtbank. Ik kwam terecht in collectieve schuldenregeling en kreeg een advocaat toegewezen die als bemiddelaar zou optreden. Dankzij die schuldbemiddeling stopten de interesten en zouden er ook geen deurwaarders meer langskomen. Het bleek de start van een nieuw hoofdstuk in mijn leven…

Mijn advocate was een lieve, zachte en begripvolle vrouw die tegelijk streng en rechtvaardig was. Ze was de eerste in jaren die ik durfde te vertrouwen: ze wist alles van mij, zelfs zaken die mijn ouders niet eens wisten. Niet dat onze samenwerking altijd van een leien dakje liep. Ik ben zo vaak boos op haar geweest, dacht dat ze geld achterhield. Maar telkens opnieuw luisterde ze geduldig naar wat ik te zeggen had en legde ze uit hoe de vork in de steel zat. Ik denk dat ze meer dan eens grijze haren van mij heeft gekregen. (lacht) Maar ik kon niet anders dan haar te geloven: zij ontving mijn loon en zorgde ervoor dat alle schulden werden afbetaald.

“Ik was 28, en wilde zo niet langer leven. Ik wilde iets opbouwen, hogerop geraken, en dus besloot ik opnieuw voltijds naar school te gaan”

In die periode begon ik steeds meer na te denken over mijn toekomst en zo kwam ik tot de belangrijkste én beste beslissing van mijn leven. Ik was achtentwintig, en besefte dat ik zo niet langer wilde leven. Ik wilde niet de rest van mijn dagen een job doen die ik haatte, en in schuldbemiddeling zitten. Ik wilde iets opbouwen, hogerop geraken, iets maken van mijn leven. Dus besloot ik opnieuw voltijds naar school te gaan en een HBO5- opleiding Verpleegkunde te volgen. De hele dag zat ik op de schoolbanken, in het weekend klopte ik lange dagen om wat extra geld te hebben. Zo kon ik me ook af en toe iets extra’s veroorloven en ook onverwachte rekeningen betalen.

Die opleiding heeft heel veel voor mij betekend. Ik leerde er niet alleen heel wat over het vak verpleegkunde, ik leerde ook enorm veel bij over mezelf. Ik zocht uit wie ik was, en wie ik wilde zijn, bouwde beetje bij beetje aan mijn zelfvertrouwen. En ik leerde door te zetten, want ik besefte steeds meer hoe graag ik dit wilde. Verpleegster was de job waar ik als puber al van had gedroomd, maar ze zou me ook veel meer financiële zekerheid bieden. Bovendien wist ik dat, als ik slaagde voor dat eerste jaar, ik al als zorgkundige aan de slag kon gaan. Die zekerheid hielp me.”

Nog geld over aan het einde van de maand

“Na drie jaar behaalde ik mijn HBO5-diploma. Ik was zo blij! Zo fier ook. Voor het eerst had ik iets succesvol afgerond, was ik ergens in geslaagd. Maar ik wilde meer. Na een sabbatjaar, waarin ik gewoon ging werken, besloot ik om nog een brugopleiding te volgen, waarna ik ook mijn bachelordiploma behaalde.

Twee jaar lang ging ik vier dagen per week werken en volgde ik één dag les. Dat het zwaar was, hoef ik je niet te vertellen, maar ik had geleerd dat ik een doorzetter was. En opnieuw slaagde ik in mijn opzet. Ik, die vroegtijdig afhaakte in het middelbaar, jarenlang een puinhoop van mijn leven had gemaakt, ik had een bachelordiploma.

Met mijn nieuwe job, verdwenen beetje bij beetje ook mijn geldzorgen. Waar eerst mijn volledige loon rechtstreeks aan mijn advocate werd gestort, mocht ik na een tijd opnieuw zelf mijn loon ontvangen en moest ik elke maand een bedrag doorstorten aan haar. Stilaan kwam de eindmeet in zicht…

Sinds januari 2016 ben ik eindelijk en voor het eerst helemaal schuldenvrij, negentien jaar nadat ik mijn eerste autolening afsloot, zeven jaar nadat ik in schuldbemiddeling stapte. Sindsdien ziet mijn leven er totaal anders uit. De jarenlange stress is verdwenen, ik kan alle rekeningen betalen én heb aan het einde van de maand zelfs nog geld over. Ik vond een fijne job als nachtverpleegster in een psychiatrische instelling en heb een goed loon.

Voor het eerst hoef ik me geen zorgen te maken over geld, moet ik niet altijd en overal het goedkoopste product uitzoeken in de supermarkt en kan ik bijna alles kopen wat ik wil. Twee jaar geleden kocht ik zelfs een mooie, nieuwe wagen. Al heb ik daar lang over getwijfeld, heel lang.

“Er zijn momenten geweest dat ik goed kon begrijpen dat er familiedrama’s gebeuren.
Maar ik heb me erdoor geknokt. Ik ben gelukkig en schuldenvrij”

Pas nu besef ik wat een traject ik heb afgelegd, hoe diep ik bij momenten zat. Ik ben door een heel diep dal gegaan, niet alleen financieel, maar ook mentaal. Er zijn momenten geweest dat ik heel goed kon begrijpen dat er zich familiedrama’s afspelen. Er waren dagen dat ik amper uit mijn bed raakte, de moed niet vond om op te staan. En toch, toch ben ik altijd doorgegaan, hoe moeilijk en zwaar ik het ook had.

Mijn kinderen hebben heel wat gezien – te veel, daar heb ik me lang schuldig over gevoeld. Maar intussen zijn ze oud genoeg om te begrijpen wat er allemaal is gebeurd. Ze weten dat ik fouten heb gemaakt, daarover ben ik heel open. Maar onze band is goed. Ze kunnen altijd bij me terecht, mogen me alles zeggen, en ik probeer hen te behoeden voor financiële katers. Eindelijk heb ik rust gevonden, stabiliteit. Ik ben op een punt in mijn leven waarvan ik dacht dat ik er nooit zou staan: ik ben gelukkig én schuldenvrij. Maar daar heb ik heel lang voor moeten knokken.”

Wat adviseert de experte?

Maaike zat eerst in budgetbeheer en daarna in schuldbemiddeling, wat is het verschil?

Kristine Jacobs, advocate gespecialiseerd in schuldbemiddeling: “Er zijn een aantal grote verschillen tussen de twee.

Wie in budgetbeheer zit, kiest daar vrijwillig voor, zet dus zélf de stap naar het OCMW. De maatschappelijk assistent van het OCMW neemt dan contact op met alle schuldeisers, stelt een afbetalingsplan op en helpt je om je budget op een gezonde manier te beheren. Het voordeel is dat deze service gratis is, het nadeel is dat de interesten niet (automatisch) stoppen met lopen.

Bij collectieve schuldenregeling, schuldbemiddeling in de volksmond, gaat het om een gerechtelijke procedure: de schulden hebben zich zo erg opgestapeld dat de rechtbank toelaat dat een schuldbemiddelaar voor jou bemiddelt. Dat kan een advocaat zijn, maar soms ook een gerechtsdeurwaarder of een OCMW – al is dat eerder uitzonderlijk. Die persoon ontvangt al jouw inkomsten op een aparte bankrekening en stelt een afbetalingsplan op voor alle schulden. Jij krijgt dan elke maand of elke week leefgeld.

Het grote voordeel van een collectieve schuldenregeling is dat alle interesten die elke maand bovenop het bedrag dat je oorspronkelijk moest betalen komen, stoppen en dat er ook geen uitvoeringsmaatregelen meer mogen komen. Met andere woorden: gerechtsdeurwaarders mogen je niet meer lastigvallen.”

Loopt zo’n schuldbemiddeling door tot alle schulden zijn afgelost?

“Nee. Je kunt maximaal zeven jaar in schuldbemiddeling zitten. De bedragen die na die zeven jaar nog openstaan, worden kwijtgescholden, behalve als het gaat om penale boetes – zoals voor foutparkeren of dronken rijden – of onderhoudsbijdragen van een ouder voor zijn of haar kind. Die schulden worden nooit kwijtgescholden. Bovendien moet je altijd je medewerking verlenen, werkwillig zijn en geen inkomen ontvangen op je eigen bankrekening.”

Wie komt er zoal in schuldbemiddeling terecht?

“Hoewel dat wel een beetje het imago is dat rond schuldbemiddeling hangt, zie ik als bemiddelaar zeker niet alleen mensen die uit een kansarme situatie komen, of in kansarmoede opgroeiden.

Steeds vaker zie ik tweeverdienergezinnen, vaak zelfs gezinnen met een degelijk inkomen. Het kan dus echt bijna iedereen overkomen. Denk maar aan mensen die ziek worden, met een depressie kampen, zelfstandigen die overkop gaan, of een andere grote tegenslag meemaken. En meer dan eens begint het met één onbetaalde factuur voor energie of water, of één keer onbetaalde huur.”

Als het water je aan de lippen staat, hoe kun je voorkomen dat het zover komt?

“Kun je een rekening niet betalen, neem dan zelf initiatief en neem contact op met het bedrijf in kwestie. Veel mensen weten dit niet, maar je mag best aan een energie- of waterleverancier een afbetalingsplan vragen. Op die manier komen er dikwijls geen extra interesten bij en voorkom je dat de rekening alsmaar hoger wordt. Merk je echter dat de situatie uit de hand begint te lopen, dan kun je ook contact opnemen met het OCMW of met een CAW. Zij kunnen je dan helpen door middel van budgetbeheer.”

Meer schuldbemiddeling dan je denkt

• In 2018 zaten in Vlaanderen 56.868 gezinnen in budget- of schuldhulpverlening.
• Het zijn, naast alleenstaanden, ook steeds vaker zelfstandigen of tweeverdieners die een beroep doen op budget- en/of schuldhulpverlening.
• Aan de basis van de schuldenproblemen liggen vaak de kosten voor nutsvoorzieningen en huisvesting.

(Bron: Steunpunt mens en samenleving – samvzw.be)

Uit: Libelle 04/2021 – Tekst: Lies Van Kelst

Meer lezen:

• Mijn verhaal: Karen (42) kreeg langzaamaan geldproblemen
• Mijn verhaal: door een faillissement raakte Lut in één klap alles kwijt
• Mijn verhaal: Kimberley groeide op in armoede en geraakt niet uit de vicieuze cirkel

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!