SOS opvoeding: “Als Senne in een nee-modus zit, weten we al hoe het afloopt: met veel schoppen en krijsen”
Senne is zeven en heeft dagen waarop hij overal ‘nee’ op antwoordt. Voor zijn ouders is dat uiteraard heel vermoeiend.
Wat zegt mama Ellen?
Ellen: “Senne is altijd een heel aanwezig kind geweest. Al sinds de kleuterschool stelt hij voortdurend vragen. Hij wil weten welke dag het is, of het nog ver is, of het nog lang zal duren, of het bijna vakantie is, of het een halve dag school is… Tot nu toe hebben Ben, mijn man, en ik altijd op al zijn vragen geantwoord. Nu moet ik bekennen dat mijn energie opraakt. Ik kan toch niet de hele tijd op álles antwoorden?
Senne vraagt zelfs of het een schooldag is op het moment dat we klaarstaan met zijn boekentas. Het lijkt alsof hij al die dingen, die uiteindelijk vaak terugkomen, niet onthoudt. En wat nog moeilijker is om mee om te gaan, zijn de dagen waarop Senne overal ‘nee’ op zegt. Het lijkt wel een soort van trance. ‘Senne, wil je deze broek aandoen?’ ‘Nee!’ ‘Senne, ga je even mee naar opa en oma?’ ‘Nee!’ ‘Senne, kom we gaan even naar de bakker.’ ‘Nee!’ Na zo’n keer of zes verlies ik mijn geduld. Soms neemt Ben het dan over, maar meestal is het geduld bij ons allebei op.
“Soms maken we ons zo kwaad dat we Senne na heel wat geroep gewoon fysiek dwingen om mee te gaan”
Wanneer Senne in een nee-modus zit, kunnen we de afloop al voorspellen. Ik weet dat het niet oké is, maar meestal maken we ons dan zo kwaad dat we hem na heel wat geroep gewoon fysiek dwingen om mee te gaan. We zetten hem dan al krijsend en schoppend in de auto. Vaak gaat de scène nog even door, terwijl we rijden. Veilig is dat niet.
Vorige week hadden we weer zo’n scène en dat was voor ons echt de druppel. We hadden afgesproken om samen met de familie iets te gaan eten. We hadden dat last minute, via appjes, beslist. Net voor het vertrek vertellen we Senne dat we een verrassing hebben, hij was op dat moment naar een tekenfilm aan het kijken. Hij keek even op en keek dan verder naar de televisie. Nul reactie.
Ben zette daarop de tv uit om zijn aandacht te krijgen, waarop Senne begon te brullen en te wenen. Mijn man zei toen heel kalm: ‘Senne, we willen jou iets vertellen’, maar onmiddellijk schreeuwde hij al ‘Nee!’ En dat deed hij op alles wat volgde. Uiteindelijk hebben we een gevecht moeten leveren om zijn kleren aan te doen, hebben we hem met ons tweeën in de auto moeten zetten, en heeft hij de hele weg gebruld dat hij naar tv wilde kijken.
Daarna heb ik een uur nodig gehad om mij te kunnen concentreren op wat er gezegd werd aan tafel, ik was helemaal over mijn toeren. Bij Senne leek het allemaal wat sneller op te klaren, na een halfuur was hij vrolijk aan het lachen en spelen met zijn neefje. Ik begrijp er niets van. Na zulke scènes voel ik me vreselijk schuldig, omdat ik er dan opnieuw niet in geslaagd ben om rustig te blijven en omdat we hem fysiek gedwongen hebben om in de auto te gaan zitten.
“Soms twijfel ik of ik hem zou zeggen dat ik spijt heb van wat ik gezegd heb, maar tegelijkertijd wil ik hem niet stimuleren om zo verder te doen”
En ook: de momenten waarop we boos zijn, zeggen we soms echt dingen waarvan we onmiddellijk spijt hebben. Zoals: ‘Jij bent opnieuw een baby, wat ben jij een vervelend kind, we zouden je beter eens in een ander gezin laten logeren…’ Ik weet het, erg hè. Telkens als de scène voorbij is, voel ik altijd de drang om hem heel veel te knuffelen. Soms twijfel ik of ik hem zou zeggen dat ik spijt heb van wat ik gezegd heb, maar tegelijkertijd wil ik hem niet stimuleren om zo verder te doen.
Iedereen zegt dat Senne zo’n tof en gemakkelijk kind is. Is hij dan alleen bij ons zo koppig en tegendraads? We merken dat we steeds negatiever naar hem gaan kijken. We worden sneller boos en komen ook moeilijker opnieuw tot rust na zo’n uitbarsting. We vragen ons af of Senne wel goed ontwikkelt en wat wij fout doen. Misschien ligt de schuld wel bij mij? Het is de laatste tijd druk op mijn werk. Mijn energie is al bijna op als ik hem ga halen, en dan hoeft er niet te veel gebeuren of ik word boos. We geraken hier gewoon zelf niet meer uit.”
Zo ging het verder
Psychotherapeut, auteur en docent Sven Bussens: “Ellen en Ben willen een fijnere relatie met hun zoon en zijn op zoek naar een aanpak die beter werkt en waar ze zich comfortabel bij voelen.
Eerst erken ik de last die Ellen ervaart bij het gedrag van haar zoon. Het is niet raar dat haar energie op is. Ik vraag haar hoe zij ervoor zorgt dat het niet nog verder achteruitgaat. Ze zegt dat zij en haar man niet te veel dingen vragen aan Senne. Ze hebben gemerkt dat wanneer voor Senne de vragen elkaar te snel opvolgen, de kans op uitbarstingen vergroot. De laatste weken laten ze Senne ook even tv-kijken nadat hij van school komt. Dat helpt. Het werkt niet om hem te vragen om onmiddellijk huiswerk te maken, zijn speelgoed op te ruimen, te eten en zijn pyjama al aan te doen.
“Voor Senne werkt het beter om even de tijd te krijgen om te wennen aan ’thuis zijn’, gewoontes zijn heel belangrijk voor hem”
Ellen: ‘Het lijkt wel of Senne altijd even moet wennen aan thuis zijn.’ We gaan na hoe Ellen en Ben erin geslaagd zijn om hun ideale scenario los te laten, en zo de avond rustiger laten verlopen. Ellen vertelt dat er geen andere opties waren: ‘Het was dat, of een hele avond strijden en roepen.’ Ik zeg dat zij zo duidelijk een stukje van de handleiding van Senne ontdekt hebben. Voor hun zoon werkt het beter om even de tijd te krijgen om te wennen aan ‘thuis zijn’, gewoontes zijn heel belangrijk voor hem.
Ellen: ‘Dat nieuwe avondritueel waarbij hij eerst rust krijgt, werkt inderdaad al zeker een maand goed. En nu we het toch over gewoontes hebben, besef ik dat de momenten waarop Senne op alles nee zegt, net de momenten zijn die niet voorspelbaar zijn voor hem. Ik merk dat hij eigenlijk voortdurend naar die voorspelbaarheid vraagt. Zou het helpen als we alles duidelijker voor hem zouden maken? Heb jij tips?’
Ik zeg dat het bij sommige kinderen goed werkt om veranderingen in het dagverloop een tijdje op voorhand aan te kondigen, op een manier die zij begrijpen. Bijvoorbeeld: wanneer de grote wijzer op 12 staat en de kleine op 4, gaan we even naar de winkel. Een andere tip kan zijn om te spreken in termen van ‘Dan gaan we dit doen’, in plaats van ‘Wil je dan dit doen?’ Als het kind geen keuze heeft, is het niet raadzaam om een vraag te stellen waarop het antwoord nee kan zijn.
“Een kind moet ook leren omgaan met veranderingen. Het leven is nu eenmaal geen vooraf uitgeschreven scenario”
Het blijft wel belangrijk om de emoties van je kind toe te laten en te erkennen, bijvoorbeeld door te zeggen: ‘Ik hoor dat je het lastig vindt om te moeten stoppen met spelen, maar we zullen ons best doen om snel terug thuis te zijn.’ Handig kan ook zijn om samen met je kind een kalender te maken waarop de activiteiten van de dag en de week genoteerd staan. Voor sommige kinderen brengt dat rust en maakt dat bepaalde overgangen gemakkelijker. Let wel op dat je niet begint te overstructureren. Een kind moet ook leren omgaan met veranderingen. Het leven is nu eenmaal geen vooraf uitgeschreven scenario.
Later laat Ellen weten dat Ben en zij nu samen met Senne elke zondag een weekoverzicht maken. Dat helpt voor Senne, en ook voor hen, want overgangen verlopen nu meestal rustiger. ‘Het samenleven is daardoor een stuk aangenamer geworden’, stuurt Ellen me in een mailtje.
Elk kind, en elke ouder, heeft een eigen handleiding. Die samen ontdekken is een zoektocht. Er zijn geen pasklare en voor eeuwig bruikbare antwoorden. Dat is deels de uitdaging en ook het plezier dat opvoeden met zich meebrengt. Ouders hebben meestal al ervaring met de oplossingen waarnaar ze op zoek zijn. Alleen is het niet altijd evident om ze te (her)ontdekken.”
Uit: Libelle 05/2022 – Tekst: Sven Bussens – Meer info op borgerhoff-lamberigts.be/auteurs/sven-bussens en oplossingsgerichtcentrum.be
MEER OPVOEDINGSKWESTIES:
- SOS opvoeding: “Voor ik het wist, had ik mijn zoon een klap in het gezicht gegeven”
- SOS opvoeding: “Wij willen onze kleinzonen vaker bij ons hebben”
- SOS opvoeding: “Het huiswerk van onze dochter is een dagelijkse strijd”
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!