Hoe ga je om met jaloezie binnen je relatie?
Iedere maand vragen we aan experten hoe de liefde in elkaar zit en vooral: hoe we onze relaties kunnen verbeteren. Deze maand hebben we het over het groene monster jaloezie. Waarom zijn we jaloers? En is dat echt zo slecht, of heeft het ook zijn voordelen?
I didn’t mean to hurt you, I’m sorry that I made you cry… John Lennon wist met zijn wereldbekende nummer Jealous Guy al lang geleden onder woorden te brengen dat jaloezie heel wat relatiepijn kan veroorzaken. Maar is jaloezie echt zo nefast voor jou en je partner, of heeft het ook zijn voordelen? Wij legden ons oor te luisteren bij enkele experten.
Te jaloers of niet jaloers genoeg
Tijdens een gesprek met vriendinnen Inez*, Lisa* en Kelly* over jaloezie zijn de meningen al snel verdeeld. Inez (38) vindt het storend als haar partner jaloers is. “Op momenten wordt hij er zo onzeker door dat hij te veel bevestiging zoekt, en dat maakt hem er niet bepaald aantrekkelijker op.” Lisa (32) vindt dan weer het omgekeerde waar: “Mijn lief is nooit jaloers. Natuurlijk is dat praktisch, en ik kan doen wat ik wil. Maar eerlijk: als ik op een feestje ben en ik krijg aandacht van mannen, lijkt het hem niks te kunnen schelen. Dan voel ik mij niet zo belangrijk, en dat kan wel teleurstellen”, klinkt het.
Bepaald door onze cultuur
Gelukkig leverde de jaloezie of het gebrek eraan bij de vriendinnen nog geen grote relatiecrisissen op. Toch kunnen die er komen, en meer zelfs: het kan ronduit gevaarlijk zijn. “Jaloezie speelt bij misschien wel een kwart van alle gepleegde moorden een rol en is een belangrijke factor bij huiselijk geweld”, vertelt geluksexpert Leo Bormans in zijn nieuwe boek ‘Van Harte: 100 sleutels voor een liefdevol leven’. “Het is een normaal gevoel dat iedereen kent, maar het kan de meest nuchtere persoon gek maken. En het bestaat in verschillende soorten en gradaties. Die worden grotendeels bepaald door de cultuur en de tijd waarin we leven.”
Dat cultuurverschil merkt ook relatietherapeut Kris De Groof van PTC Gent in haar praktijk. “Jaloezie is maatschappelijk georiënteerd. In veel landen wordt het als iets negatiefs ervaren, het is zelfs een van de zeven hoofdzonden. We leren van jongs af aan dat je niet mag willen wat de ander bezit. Maar als ik klanten heb met pakweg een Zuid-Amerikaanse achtergrond, dan wordt jaloezie gezien als een mooi teken van liefde: je wilt immers niet dat iemand je partner inneemt omdat je hem of haar zo bewondert.” In dat laatste geval kan het zelfs goed voor je zijn, vindt Kris. “Het kan je omhoog tillen. Je wilt je partner nooit verliezen, daarom haal je het beste in jezelf naar boven. Dat is een heel mooie gedachte.”
Kris herkent ook het verhaal van Lisa, die het pijnlijk vindt dat haar vriend nooit jaloers is. “Ik zie soms koppels waarbij het op termijn zelfs schadelijk wordt als er nooit een enkele vorm van jaloezie is. Als de vraag ‘zie jij mij dan eigenlijk wel graag?’ opduikt, kan dat problematisch worden”, aldus Kris.
Jaloezie speelt bij misschien wel een kwart van alle gepleegde moorden een rol en is een belangrijke factor bij huiselijk geweld
Waarom worden we jaloers?
Hoewel Inez niet opgezet is met de jaloezie van haar partner, kan vriendin Kelly (35) hem helemaal begrijpen. “Zelf ben ik best vaak jaloers. Mijn partner Stef* heeft een goede vriendin met wie hij het heel goed kan vinden. Naast het feit dat ze ontzettend knap is, lijken ze ook ook altijd zoveel plezier te hebben samen. En dat vind ik moeilijk.”
Er is een logische verklaring voor die jaloezie. Omdat Kelly de vriendin ziet als een mogelijke rivale, krijgt ze het gevoel dat haar relatie bedreigd is. “Jaloezie komt naar boven als we van oordeel zijn (misschien onbewust) dat onze bestaande, ingebeelde of gewenste relatie met onze geliefde wordt bedreigd of beschadigd door een reële of mogelijke rivaal“, omschrijft Leo Bormans in zijn boek.
“Enerzijds is er de bedreiging voor ons gevoel van eigenwaarde en identiteit. Wat dan bedreigd of beschadigd kan worden, is bijvoorbeeld het gevoel dat we lichamelijk en emotioneel aantrekkelijk zijn, onze status in de gemeenschap of vriendenkring, of dat specifieke deel van onze identiteit dat door de relatie bepaald wordt.“
“Daarnaast is er de bedreiging voor de (mogelijke) materiële en emotionele beloning van de relatie. Denk bijvoorbeeld aan seksueel genot, het verdrijven van eenzaamheid, financieel partnerschap en gedeelde hobby’s. Deze twee soorten bedreiging of schade die jaloezie kunnen opwekken, zijn met elkaar verstrengeld.”
Jaloezie hoeft helemaal niet slecht te zijn, maar als de autonomie van een van de partners door jaloezie in het gedrang komt, vormt het wel een probleem
Wanneer wordt jaloezie schadelijk?
Relatietherapeut Chloé De Bie geeft in haar boek ‘En ze leefden nog lang en gelukkig’ eerlijk toe dat ze het zelf moeilijk zou vinden als haar partner geen sprankeltje jaloezie zou voelen. “Het is een basisinstinct, en is ergens mooi: je bent bang om je partner te verliezen.”
Er valt duidelijk veel positiefs te zeggen over jaloezie. Nochtans is het een van de zeven hoofdzonden en wordt het omschreven als een groen monster. Wanneer neemt jaloezie dan schadelijke vormen aan? “Simpelweg wanneer het te ver gaat en het de identiteit van een van de partners in het gedrang brengt”, vertelt Kris De Groof. “Als een van de partners bezitterig wordt en beslist dat de ander niet met anderen mag afspreken of dat de vrijheid drastisch wordt ingeperkt, vormt het een probleem. In een relatie is het belangrijk dat er nog autonomie is: zelfontwikkeling is essentieel voor ieders welzijn.”
Volgens Chloé De Bie is het gevaar afhankelijk van het type jaloezie. Ze maakt een onderscheid tussen reactieve en angstige jaloezie. “Die eerste vorm ontstaat omwille van een reden: je ziet bijvoorbeeld dat je partner flirt en reageert daarop, het brengt je relatie in het gedrang. Angstige jaloezie is problematischer. Dit soort jaloezie is ongefundeerd: bijvoorbeeld de angst dat je partner je zal bedriegen zonder dat daar enige aanleiding toe is“, zo vertelt ze in haar boek.
Jaloezie gaat niet altijd over een andere man of vrouw. Soms worden partners zelfs jaloers op elkaars succes. Zo vinden mannen het vaak nog steeds moeilijk als hun partner meer verdient
Jaloers op jouw job
Daarnaast kunnen de redenen van jaloezie heel uiteenlopend zijn. “We zien veel verschillende vormen van jaloezie in de praktijk”, zegt Kris. “Een van de partners is jaloers op een speciale band met een vriend, de kinderen of iemand op het werk. Maar een partner kan ook jaloers zijn op het succes van de ander, en dat kan voor conflicten zorgen. Zo kan het pijnlijk zijn als partners ook collega’s zijn, en een van de twee promotie maakt. In dat geval kan het zelfs nuttig zijn om van job te veranderen, zodat beide partners de kans krijgen om hun eigen koers te varen.”
“Als je er niet dagelijks mee geconfronteerd wordt, is het gemakkelijker”, gaat Kris verder. “Natuurlijk is niet iedere partner jaloers op het succes van de ander, gelukkig maar! Mijn eigen man is bijvoorbeeld niet zo ambitieus ingesteld, hij vindt het niet erg dat ik wél veel bezig ben met mijn carrière en zoveel mogelijk wil groeien. Bijgevolg gunt hij mij ook dat ik meer verdien dan hem”, vertelt Kris. “Inkomen ligt trouwens ook nog steeds gevoelig, voornamelijk bij mannen, ook al hebben we daar al een mooie evolutie in doorgemaakt. We zijn er nog niet.”
“Nochtans is dat nastreven van dromen en doelen erg belangrijk. De bekende wetenschapper John Gottman ontwikkelde het huis van de stabiele relatie. Als relatie-expert gelooft hij dat een goede relatie uit verschillende bouwstenen bestaat. Eentje daarvan is de realisatie van dromen. Dat gaat over gezamenlijke dromen om samen naar te streven. Maar ook in individuele dromen moet je elkaar ondersteunen. Het is belangrijk dat je verdraagt dat de ander doelen nastreeft die jij zelf minder belangrijk vindt.“
Wees mild voor jezelf en spreek je jaloerse gevoelens uit. Durf jezelf kwetsbaar op te stellen
Jaloers op die leuke collega
Ook een goede vriend, vriendin of collega kan voor wrevel zorgen. Vanessa Muyldermans, relatietherapeut uit Mechelen, zag het onlangs nog in haar praktijk.
“Ik kreeg nog niet lang geleden een koppel over de vloer dat het moeilijk had. De man had een heel goede band met zijn vrouwelijke collega: ze speelden regelmatig samen padel en hadden goede gesprekken. Door corona en het wegvallen van andere sociale relaties spraken ze vaker af. En toen de collega haar relatie stukliep, brachten ze nóg meer tijd door samen.”
“Hoewel zijn vrouw het al jarenlang moeilijk vond dat hij zoveel plezier had met zijn collega, besprak ze het niet. Ze kon immers plezier maken met vriendinnen en vond ook bij hen een luisterend oor voor diepgaande gesprekken. Maar toen dat voor een groot stuk wegviel door corona, vond ze het extra confronterend dat ze dat plezier en die diepgaande gesprekken niet bij haar man vond. Ze had er veel verdriet over.”
Een pijnlijke situatie, maar wat doe je in zo’n geval? “Het is jammer dat de vrouw zolang heeft gewacht om haar gevoelens uit te spreken”, zegt Vanessa. “Ook al geven we het niet graag toe en zijn we niet trots op onze jaloezie, het is altijd beter om het uit te spreken. Bovendien kun je door naar jezelf te luisteren de ware reden achterhalen. Want meestal zit er meer achter”, legt Vanessa uit. “Jaloezie is een secundaire emotie, de primaire moet nog achterhaald worden.”
Op het eerste gezicht zou je denken dat deze vrouw jaloers is omdat de single collega van haar man wekelijks met haar gaat padellen. Misschien voelt ze zich bedreigd, maar dat is volgens Vanessa niet het geval. “Na verschillende gesprekken bleek dat ze niets tegen de vrouw had, maar wel een probleem had met het feit dat haar man naar een andere vrouw trok voor fun en diepgaande gesprekken. Ze wilde dolgraag dat hij dat stuk ook met haar kon hebben. Het probleem lag dus niet bij de vrouw, wel bij een missende factor in de relatie. Er was duidelijk een onbevredigde behoefte.”
“Door heel veel gesprekken proberen we nu tot een oplossing te komen. En daar hoeft niet altijd een consensus in te zijn. Meningen mogen in relaties verschillend zijn. Het is wel belangrijk dat erover gecommuniceerd wordt en dat beide partners elkaars gevoelens erkennen. Daarnaast moet iedere partner zijn of haar grens aangeven. Dit kan zeker goedkomen, maar er zijn ook al gelijkaardige verhalen geweest waar een koppel besloot de stekker eruit te trekken.“
Je moet samen doelen realiseren, maar ook zelfontplooiing en de ander daarin ondersteunen blijft cruciaal in een relatie
Tips van onze relatie-experten om met jaloezie om te gaan:
- Wees mild voor jezelf: zelfs al ben je liever niet jaloers, het is normaal om je soms zo te voelen.
- Jaloezie is een secundaire emotie; zoek naar de primaire: vraag jezelf af waarom je deze gevoelens ervaart. Voel je jezelf bedreigd? Waarom is dit zo? Is er een achterliggende reden? Lukt het je niet om de achterliggende reden te achterhalen, dan is het interessant om contact op te nemen met een therapeut.
- Praat erover met je partner: wees rustig en niet verwijtend. Bespreek met hem of haar waarom je je zo voelt. Luister echt naar elkaar en veroordeel niet. Er hoeft geen consensus te zijn, maar wel respect voor elkaars mening.
- Raken jullie er niet uit? Dan kan een relatietherapeut jullie helpen.
Meer lezen over relaties:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!