Rouwen in tijden van corona: wat met ons verdriet?

Het coronavirus heeft een stevige impact op ons dagelijks leven. Hoe troost je iemand vanop afstand? En hoe ga je zelf om met het verlies van een dierbare? Rouwen in tijden van corona, hoe doe je dat? Rouwexpert Manu Keirse schreef enkele tips uit.

Corona en rouwen: een bittere pil

Als je het niet zelf meemaakt, is het moeilijk om te vatten hoe verschrikkelijk pijnlijk de impact van de maatregelen zijn. Wie sterft, sterft soms heel eenzaam. Wat is er nog verteld geweest? Hoe waren die laatste momenten? Wie afscheid moet nemen, kan dat enkel in beperkte kring. Wie mag erbij zijn? Hoe zorg je voor verbondenheid in een afscheidsviering, terwijl je zeker genoeg afstand bewaart? En wat dan met mensen die al afscheid namen, nog voor corona in het vizier kwam? Hoe moeten zij verder, zonder de steun van familieleden en vrienden?

Afscheid nemen: 9 tips die kunnen helpen

Hoewel heel wat mensen door een moeilijke periode gaan, betekent dat niet dat er geen solidariteit is. Deze tips helpen je om jou en je omgeving wat houvast te geven.

De laatste ogenblikken

Kon je aanwezig zijn tijdens de laatste ogenblikken van iemands leven? Schrijf dan de indrukken van die momenten neer, om ze later te delen met anderen die er niet bij konden of mochten zijn.

Als je wel aanwezig kan zijn

Ben je in de komende weken aanwezig bij iemand die weldra zal sterven (bijvoorbeeld als verzorgende)? Vraag dan aan familieleden of vrienden, die er door de beperkende maatregelen niet bij kunnen zijn, om een korte boodschap op een kaartje te schrijven om voor te lezen.

Laatste boodschap

Vraag aan de stervende welke boodschap hij nog wil meegeven voor mensen die er niet bij kunnen zijn. Hiermee kun je nabestaanden enorm helpen. Het is namelijk van onschatbare waarde als je bijvoorbeeld aan een kind de boodschap van een ouder of grootouder kan geven dat hij altijd heel veel van je gehouden heeft of aan een vriendin kan vertellen dat ze altijd een goede vriendin is geweest. Het is een kostbaar geschenk dat troost biedt.

Woordje aan de familieleden

Als je niet op de uitvaart kunt zijn, is het toch altijd mogelijk om een briefje of kaartje te schrijven. Schrijf enkele herinneringen neer, wat je zo waardeerde aan de overledene, waarom je hem of haar zo zal missen. Schrijf ook iets neer over wat je zo waardeert aan de rouwende. Mensen die afscheid moeten nemen, twijfelen dikwijls aan zichzelf. Deden ze wel genoeg? Waren ze er wel wanneer het nodig was? Schrijf hen hoe mooi je het vindt dat ze zo voor hun familielid zorgden. Nog beter is het als je dit kan staven met wat de overledene zelf vroeger al aangaf: “André was zo blij dat jullie er steeds voor hem waren, jullie hebben dat zo goed gedaan”.

Maak er iets zinvols van

Organiseer je als nabestaanden een afscheidsmomentje op een later tijdstip? Neem er je tijd voor en overdenk samen hoe jullie er een zinvol en mooi moment van kunnen maken. Je hebt tijd om alles te regelen. Laat alles even bezinken.

Kaartje tijdens het afscheid

Maken jullie uitnodigingen op voor een selecte groep genodigden die wel aanwezig mogen zijn op de afscheidsplechtigheid? Vraag op de uitnodiging dat iedereen een herinnering of korte anekdote over de persoon die gestorven is op een kaartje schrijft en in een gesloten omslag meebrengt. Verzamel de kaartjes in een mandje. De komende dagen kun je als familie veel kracht halen uit de mooie herinneringen die neergeschreven werden. Zo kan het gevoel van gemis aan direct contact in de eerste dagen plaats ruimen voor een duurzame verbondenheid.

Geen goedbedoelde raadgevingen

Besef als bezoeker dat er geen magische formule bestaat om de pijn van het gemis weg te toveren. Er is geen pijnstiller voor emotionele pijn. Kom dus niet met allerlei goedbedoelde raadgevingen. Probeer mensen ook niet op te beuren, maar laat gebeuren wat er gebeurt. De pijn is er, erken ze dan ook.

Troost bieden door er simpelweg te zijn

Je hoeft geen antwoorden klaar te hebben. Je hoeft er alleen maar te zijn voor mensen. Luister aandachtig en durf het verdriet benoemen. Laat het verdriet er ook gewoon zijn en participeer erin, zonder het te willen wegnemen. Mensen laten voelen wat ze voelen, is de boodschap.

Wat is verdriet?

Veel mensen vinden het moeilijk om hun weg te vinden doorheen het verdriet. Ook wie wil helpen, worstelt dikwijls met een manier om het verlies en verdriet te benoemen of benaderen. Het kan helpen door er iets over te lezen of door een rouwende bijvoorbeeld een boek cadeau te geven om er wat meer over te weten te komen.

De originele tekst werd uitgewerkt door Manu Keirse. Hij is klinisch psycholoog, hoogleraar verliesverwerking aan de KUL, doctor in de geneeskunde en gespecialiseerd in patiëntenbegeleiding, rouwverwerking en palliatieve zorg. Hij schreef meer dan 30 boeken over verschillende vormen van verdriet en verlies. Zijn boek ‘Helpen bij verlies en verdriet. Volledig nieuwe editie’ is een gids voor het gezin en de hulpverlener.

Las je deze nieuwe artikels al?

• Angst door corona: hoe ga je om met gepieker en stress?
• Eenzaam door corona: hoe een huisdier voor verlichting zorgt
• Corona en dementie: wat als contact sowieso niet evident is?

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!