Straffe vraag: waarom plegen mensen vluchtmisdrijf?
Vorig jaar stierven 21 mensen na een ongeval met vluchtmisdrijf. Ook onlangs waren er twee slachtoffers. Hoe komt het dat daders hun medemens zo koudweg in de steek laten? Libelle-journaliste Lisa Gabriëls zocht naar een verklaring bij professor Kris Brijs, verkeerspsycholoog aan de Universiteit Hasselt.
Kris Brijs: “Uit onderzoek blijkt dat daders van vluchtmisdrijf vaker mannen zijn, onder de 25 jaar. Het tweede dat opvalt is dat ze meer dan de helft van de tijd onder invloed zijn van drugs of alcohol, of dat er iets niet in orde is met de boorddocumenten. Wie zonder rijbewijs rijdt of zonder verzekering, zal sneller op de vlucht slaan.”
Waarom slaat iemand op de vlucht terwijl het net – letterlijk – van levensbelang kan zijn om te stoppen?
“Dat is natuurlijk dé vraag. Uit een bevraging die de BIVV heeft gedaan bij 850 daders van vluchtmisdrijf blijken een aantal zaken terug te komen. Slechts een kleine minderheid van de daders zijn de ‘hufters’, de mensen die zich sowieso asociaal in het verkeer gedragen en geen verantwoordelijkheidsgevoel hebben tegenover een ander. Zowel op de baan als ernaast zorgen zij voor problemen.
Een tweede minderheid zijn de zogenaamde ‘gokkers’. Mensen die erop gokken dat ze niet gepakt zullen worden. Uit hun verklaring sijpelt door dat ze het vooral jammer vinden dat ze betrapt zijn.
Maar de meerderheid van de daders zijn mensen zoals jij en ik. Chauffeurs die door de schok overmand waren door emoties en niet meer rationeel konden denken. Of mensen die te veel gedronken hebben en overmand worden door angst voor de gevolgen van hun daden. Het lijkt logisch dat je hulp moet bieden als je een ongeval veroorzaakt, en de meeste mensen doen dit gelukkig ook. Maar sommigen hebben die capaciteiten niet. Let op: dit praat hun daden niet goed. Ook niet voor de wet: eens je vertrokken bent, heb je vluchtmisdrijf gepleegd.”
Veel daders geven zich enkele uren of dagen later aan. Hoe komt dat?
“Soms beseffen ze het als ze thuiskomen, soms geven ze zich pas aan als het schuldgevoel te groot wordt of de politie te dicht komt. En soms is het de omgeving die hen doet inzien dat ze verkeerd hebben gehandeld. Als een dader iemand inlicht, om steun of advies te vragen, kan die persoon hem of haar nog in de juiste richting sturen. Dat is ongelooflijk belangrijk: dat jij dan als medemens wél het juiste doet.”
De vereniging Ouders van Verongelukte Kinderen eist nu dat de daders direct in de cel kunnen geplaatst worden, als signaal naar de bevolking. Zou dat helpen?
“De snelheid waarmee een straf op een overtreding volgt, is van belang voor de effectiviteit ervan. Hoe sneller je bestraft wordt, hoe groter het afschrik-effect en hoe minder je geneigd bent om de wet te overtreden. Verder werkt een straf beter als de dader het gevoel heeft dat die niet te ontlopen is, dat iedereen op dezelfde manier wordt behandeld en dat de straf zwaar genoeg is. Een celstraf is een zware sanctie en dit kan dus ook voor een verhoogde afschrikking zorgen, wat toch de bedoeling is.”
Bron: Libelle 38/2017 – Beeld: Getty Images