Uit armoede geraken: bij deze diensten kun je terecht voor hulp

Armoede, het komt nog veel te vaak voor. Als je er zelf in zit, lijkt het wel een vicieuze cirkel. In ‘Zorgen voor mama’ op Eén zagen we bovendien dat de beschikbare hulpkanalen niet altijd gekend zijn. Er is geen allesomvattende manier om uit armoede te geraken, maar we sommen hier toch enkele diensten op waar je terechtkunt.

Wat is armoede?

Er is een verschil tussen het ‘niet breed hebben’ en effectief in armoede te zitten. Wanneer men aan armoede denkt, wordt er vaak enkel gedacht aan een laag inkomen. Maar het gaat verder dan dat. De Verenigde Naties beschrijft armoede als een combinatie van sociale uitsluiting en beperkingen van inkomen en ontwikkeling.

Armoede wordt volgens het Europees beleid aan de hand van drie factoren gemeten:

1. Het armoederisico op basis van inkomen. In 2021 lag de armoedegrens in ons land voor een alleenstaande op een inkomen van 15.443 euro netto per jaar of 1.287 euro netto per maand. Voor een huishouden van twee volwassenen en twee kinderen jonger dan 14 jaar was dat 32.430 euro netto per jaar of 2.703 euro netto per maand.
2. Materiële en sociale deprivatie gaat over het gebrek aan sociale en materiële zaken. Dat houdt in dat je niet de mogelijkheid hebt om onder meer rekeningen op tijd te betalen, je woning voldoende verwarmd te houden, versleten kledij te vervangen of regelmatig deel te nemen aan vrijetijdsactiviteiten zoals sport.
3. Een zeer lage werkintensiviteit binnen huishoudens is het geval wanneer volwassenen binnen de werkleeftijd minder dan een vijfde van de tijd werken.

Al bij confrontatie met één van deze drie factoren, loop je officieel risico op armoede of sociale uitsluiting. In 2021 ging dit in België over 19,3 procent van de bevolking.

Hoe ontstaat armoede?

Het is jammer genoeg veel makkelijker om in armoede te komen dan eruit te geraken. In 2021 hadden 75-plussers, werklozen, eenoudergezinnen, mensen met een laag opleidingsniveau en huurders het grootste risico om in monetaire armoede te komen.

Al kan het bij iedereen gebeuren op elk moment. Eén tegenslag kan soms genoeg zijn om heel ernstige gevolgen teweeg te brengen. Denk dan aan ontslag, langdurige ziekte, een scheiding, faillissement, vergaande vriendschapsfraude…

Waar vind je hulp?

Op financieel vlak

OCMW/ziekenfonds

Hoewel vaak wordt gedacht dat mensen in armoede niet werken, is dat zeker niet altijd het geval. Soms is een loon jammer genoeg gewoon niet voldoende om rond te komen. In dat geval kun je recht hebben op tegemoetkomingen (zoals een verhoogde tegemoetkoming voor gezondheidskosten). Ook als je bijvoorbeeld niet kunt werken door arbeidsongeschiktheid of als je niet toekomt met je pensioen, kun je rekenen op de sociale zekerheid. Om zeker te zijn dat je geen tegemoetkomingen en uitkeringen mist waar je recht op hebt, ga je best langs bij het OCMW en/of je ziekenfonds. Niet alle hulpmiddelen worden immers altijd automatisch toegekend. Ook online via de Rechtenverkenner kun je veel informatie vinden.

VDAB

Ben je werkloos, maar wel in staat om te werken (eventueel deeltijds of op een plek die rekening houdt met bepaalde gezondheidsproblemen)? Dan kan de VDAB je begeleiden in de zoektocht naar een job. Ook de gevolgen voor bepaalde uitkeringen worden dan uitgelegd. Het is onder meer een mogelijkheid om een bedrijfsstage af te leggen om ervaring op te doen en op die manier (eventueel na een extra opleiding) richting een job te evolueren. Ook buiten het gewone arbeidscircuit wordt er gekeken naar de opties. Denk dan aan een lokale diensteneconomie of maatwerkbedrijf (ook wel een beschutte werkplaats genoemd).

SCHULDBEMIDDELING

Verder is er de optie om in schuldbemiddeling te gaan om uit financiële armoede te geraken. Soms kunnen schulden immers zo structureel zijn en ingewikkeld worden dat je er zelf niet meer aan uit kunt. Een deskundige gaat dan aan de slag om een afbetalingsplan op te stellen, wat gepaard gaat met budgetbeheer. In dat geval beheert een maatschappelijk werker je rekeningen en ontvang je wekelijks leefgeld. Voor deze dienst kun je terecht bij een OCMW in je buurt. Zijn er geen of weinig schulden en heb je toch liever alles zelf in handen? In ons Grote Spaardossier vind je interessante tips rond geldbeheer met ook een handige uitgavenplanner.

Op sociaal vlak

Armoede heeft ook sociale gevolgen. Vaak is er weinig contact met anderen, bijvoorbeeld door schaamte over het niet rondkomen of de angst om bevooroordeeld te worden. Toch zijn sociale contacten belangrijk om niet vast te raken in negatieve gedachten. Het is ook belangrijk om hulp te durven accepteren en vaak is dat moeilijker indien iemand volledige dagen afgesloten is van de wereld.

Indien werken niet mogelijk is, kan vrijwilligerswerk een bron van sociaal contact bieden. Vrijwilliger worden kan bijvoorbeeld bij Poverello. Deze organisatie biedt in haar centra verspreid over het land hulp aan mensen in armoede. Daklozen kunnen er terecht voor een overnachting, er wordt medische verzorging en kledij aangeboden en er zijn maaltijden te nuttigen tegen lage prijzen (1 euro voor een warm middagmaal en 20 cent voor soep, koffie of frisdrank). Zowel voor vrijwilligers als bezoekers is dit een goede ontmoetingsplek.

Er zijn ook voedingswinkels specifiek voor mensen met een laag inkomen. In deze buurtwinkels winkel je zoals in een ‘gewone’ winkel, maar dan aan sterk verminderde prijzen. Dit is financieel voordelig, maar ook op sociaal vlak kan er door er regelmatig te komen een soort gemeenschap ontstaan. Voorbeelden zijn Solikoop en een Sociale Kruidenier. Een voordeel is ook dat je hier je eigen producten kiest, in tegenstelling tot bij voedselpakketten via de Voedselbank. Al zijn die natuurlijk ook een meerwaarde aangezien die gratis zijn.

Tot slot kan het OCMW ook financieel tussenkomen om socio-culturele en sportieve participatie van mensen in armoede te bevorderen. Of je daar recht op hebt, kun je rechtstreeks bij het OCMW navragen.

Op mentaal vlak

Armoede kan een heel zware last op de schouders veroorzaken, zeker als je in constante angst leeft voor deurwaarders of je zorgen moet maken over of je aan het eind van de week nog wel iets te eten zult hebben. Als er kinderen zijn, gaan ouders in armoede daarbij vaak hun eigen noden aan de kant zetten omdat ze met het weinige dat ze hebben hun kinderen een goed leven willen schenken. Dat is mooi, maar toch is het belangrijk om jezelf niet weg te cijferen. Dat komt trouwens ook de kinderen ten goede, want zij zien ook liever gelukkige ouders.

Er zijn verschillende initiatieven om mensen in armoede mentaal vooruit te helpen. Zo zijn er bijvoorbeeld kledingwinkels die helemaal ingericht zijn zoals een ‘gewone’ winkel, maar waar je niets betaalt. Het gaat dan om ingezamelde kledij die nog zo goed als nieuw is, maar wordt tentoongesteld zoals in een traditionele winkel. Zo wordt de schaamte deels weggenomen. Een mooie outfit zorgt voor een beter gevoel van eigenwaarde en dat is heel belangrijk. In Wetteren is er zo bijvoorbeeld t’ Ensemble waar je met een doorverwijsbrief van het OCMW, CAW of Kind en Gezin naartoe kunt. Deze diensten zullen je dus meestal info kunnen geven over dit soort initiatieven in jouw buurt.

Bij het CAW kun je ook terecht met al je vragen rond administratieve problemen, financiën, persoonlijke moeilijkheden… De bedoeling is om de nodige steun te verlenen en rust te bieden aan mensen die dit (even) kwijt zijn. Verder is Iedereen Verdient Vakantie ook een interessante organisatie om beroep op te doen. Voor veel mensen is op vakantie gaan ideaal om de batterijen weer op te laden en via deze organisatie is dat ook mogelijk met een beperkt budget.

Deze diensten kunnen je dus zeker op weg helpen naar een leven uit de armoede. Al is het in kleine stapjes, samen kunnen die een grote impact hebben.

Bronnen: CAW, FOD Sociale Zekerheid, STATBEL, VDAB

Lees ook deze openhartige verhalen over geldproblemen:

• Eindelijk uit de schulden: zij zochten én vonden hulp
• Maaike zat jaren in schuldbemiddeling: “Elke dag kiezen tussen eten kopen of een rekening betalen, daar ga je aan kapot”
• Mijn verhaal: Karen (42) kreeg langzaamaan geldproblemen

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!