Mijn verhaal: Wat als je zoontje en jijzelf hoogsensitief zijn?

Toni (45): “Het gevoel dat er iets scheelde met Alex, sluimerde allang. Op school was hij een rustige leerling, maar thuis was hij driftig. Hij kon heel fel uit de hoek komen als hij vond dat hij onrechtvaardig behandeld werd. Straffen hielp niet, hij aanvaardde geen enkel gezag. Voor mijn vrouw – die kinderarts is – was het verhaal eenvoudig: Alex moest leren luisteren, punt. Maar toen hij negen jaar was en we op vakantie waren in Gran Canaria, besefte ik dat dat niet zo simpel zou zijn. En vooral: dat het zo niet verder kon. Na een alweer rumoerige periode thuis trokken we naar de zon. We hoopten dat Alex er tot rust zou komen. Maar hij genoot niet.

Het was er warm, er was veel volk, we zaten op hotel… Toen hij op een terras zijn zakje chips niet kon opeten omdat zijn handen onder het zand zaten, was dat alweer een aanleiding voor hem om door het lint te gaan. Hij ontplofte en liep weg, zo ver dat ik erachteraan moest. Toen ik hem op een bankje terugvond, zei hij iets wat door merg en been ging: ‘Papa, mijn leven is zo slecht. Ik zou graag opnieuw willen beginnen, van voren af aan’. Ik schrok me rot, heb die avond zitten huilen op het terras van
het hotel, van verdriet maar ook uit frustratie. Want er was geen enkele reden waarom we niet de ‘happy family’ konden zijn.

“Dankzij die test werd alles duidelijk. Wat had ik spijt van al die keren dat ik had gezegd: ‘Doe eens normaal'”

Na die vakantie begon ik te zoeken op internet. Autisme was het niet, daar waren mijn vrouw en ik al van overtuigd. Ietwat per ongeluk botste ik op de HSPtest van Elaine Aron, die meet óf en in welke mate je hoogsensitief bent. Alex scoorde 23 op 23, de test vatte zijn gedrag helemaal samen. Ik was ietwat gerustgesteld: hoogsensitiviteit bleek geen ziekte, het is een normale variatie in je temperament. Je mist een aantal filters in je hersenen waardoor prikkels sneller en feller binnenkomen. Je verwerkt ze intenser en dus raast het de hele tijd in je hoofd. Plots werd er heel veel duidelijk. Ik kreeg spijt van al die keren dat ik had geroepen ‘doe eens normaal!’. Want mijn zoon bleek normaal. Ik was gewoon niet in staat om met de situatie om te gaan. In plaats van hem mee te nemen op vakantie – naar een druk hotel – had mijn jongen nood aan rust en een cocon.

Hooggevoelige mensen hebben een hekel aan onverwachte situaties. Ze kijken liefst de kat uit de boom. Elke verandering – een jonge zus erbij, op vakantie gaan, zand overal – bezorgde Alex prikkels die hij niet kon verwerken. Sommige HSP-ers reageren explosief, zoals Alex, anderen introvert, zoals ik. Want ja, de test was niet alleen een blauwdruk van mijn zoon, maar ook van mezelf. In mijn tijd bestond de diagnose HSP nog niet; wij waren gewoon ‘overgevoelig’ of ‘druk’. Mijn vader heeft mijn hele jeugd gedreigd met legerdienst als ik weer eens te gevoelig reageerde. ‘In het leger zul je wel discipline leren!’

Er zijn duizend varianten van hoogsensitiviteit; ik kroop vooral in de slachtofferrol, zat in mijn eentje op mijn kamer te piekeren. Maar ik herkende het worstelen met gevoelens, net als Alex. Ik was mijn hele middelbareschooltijd ongelukkig geweest, ik hoorde nergens bij. Toen ik doorhad wat er speelde, werd de situatie thuis minder explosief. We hielden rekening met zijn noden, Alex ging naar een psycholoog, en hij werd meegaander. Maar hoe makkelijker het thuis werd, des te problematischer werd het op school. Er waren zware uitbarstingen in de klas en op de speelplaats en Alex presteerde ondermaats. Het klassieke systeem van straffen en belonen werkte niet bij hem, net zomin als het woord-denken. Alex – en veel HSP’ers – zijn beelddenkers. Ze kunnen pas iets vatten als er een verhaal bij verteld wordt. Ik heb úren, avonden gemaild met directeurs en leerkrachten om Alex’ gedrag uit te leggen. Pas op, ik wilde niet betwisten dat Alex wangedrag vertoonde. Maar de school kon het niet hanteren, de situatie escaleerde. Het beste wat je kunt doen met HSP-kinderen die op ontploffen staan, is hen een timeout geven. Maar die time-out werd al gauw twee uur afzondering, waardoor Alex zich nóg onrechtvaardiger behandeld voelde.

We hebben ons erdoor geworsteld, de voorbije jaren. En sinds enkele maanden – Alex is nu 13 – is hij een andere jongen: een wijze tiener die gelooft in zichzelf en weer betere punten haalt. Hij is trots op zichzelf, eindelijk. Ik maak me nog steeds zorgen hoor, en ik probeer hem voor te bereiden op een harde wereld, waar veel onrecht en evenveel prikkels zijn. Maar het enige wat we kunnen doen is hem tijd geven om zijn weg te vinden. Alex gaat een volgende fase van zijn leven in, die van de wonderjaren. En ik zal er zijn voor hem, als hij dat wil.”