Vincent Leus verloor zijn kind (18) door een dronken chauffeur
Als Vincent Leus één leven kan redden door dronken jongeren uit het verkeer te houden, is zijn strijd de moeite waard geweest. Het maakt de dood van zijn Emilie, nu bijna tien jaar geleden, iets minder zinloos.
“Het zij zo. We moeten erin berusten dat ze er niet meer is.” Het zijn woorden die een paar keer vallen tijdens het gesprek. Net als: “We moeten voortgaan. Emilie zou dat gewild hebben.” Emilie, de veel te vroeg overleden dochter van Vincent Leus en zijn vrouw Nathalie. Aan de keukenmuur hangen tientallen foto’s die herinneren aan betere tijden: een stralende Emilie op vakantie in Griekenland, op een familiefeest, op scoutsbivak, omringd door vriendinnen. Achttien was ze toen ze verongelukte, en als er één leeftijd is waarop het leven je uitbundig toelacht, is het dan. Tot ze abrupt werd weggerukt. Emilie was net gestart met haar hogere studies, bruisend van de plannen en toekomstdromen. Een sociaal beest met massa’s vrienden. Een enthousiaste wervelwind met een groot hart. Als Vincent over haar vertelt, is dat met een glimlach, soms ook met een traan, maar altijd met onverholen vaderlijke trots. Zijn verdriet stuwt hem voort en stimuleert hem om te doen wat hij doet: wijzen op het gevaar van rijden onder invloed. Opdat anderen niet zouden moeten leven met zo’n gigantisch verlies, opdat de dood van Emilie niet voor niets is geweest.
Wat is er precies gebeurd op die noodlottige novemberochtend in 2009?
“Emilie nam als eerstejaarsstudente geneeskunde deel aan de doop, die in haar faculteit vier volle dagen duurde. Op de ochtend van de derde dag werd ze samen met drie medestudenten om vijf uur ‘s ochtends uit bed gelicht door de doopmeesters. Hun opdracht: fiets naar Geraardsbergen en koop daar mattentaarten. Het groepje van vier – Laetitia, Lauren, Nicolas en Emilie – vertrok vol goede moed uit Gent, maar is nooit aangekomen. Ze zijn rond halfzeven van de weg gemaaid in Oosterzele. Omvergereden door een 22-jarige man die de nacht op café had doorgebracht en veel te veel gedronken had. Hij reed te snel, heeft een bocht gemist, is op een betonnen duiker gebotst, over de kop gegaan en heeft de vier frontaal geraakt. Alleen Nicolas heeft het ongeval overleefd. Laetitia was op slag dood. Lauren is vier uur later overleden op de operatietafel. Emilie heeft twee dagen in coma gelegen en is op vrijdagmiddag 13 november om kwart voor vijf overleden. Op de intensive care van het ziekenhuis, omringd door familie en minstens vijftig vrienden en vriendinnen.”
“Al haar vrienden lieten we erbij, rond haar sterfbed. Tot het allerlaatste moment, tot die ene langgerekte tuut”
Hoe kwamen al die jongeren aan haar sterfbed terecht?
“Emilie had een enorm uitgebreide vriendenkring. Van de middelbare school die net achter haar lag, van de universiteit waar ze haar weg begon te zoeken, van de scouts, van de turnkring. En ze was ook heel close met leeftijdsgenoten uit onze eigen vriendenkring. Toen wij op vrijdagmiddag in het ziekenhuis aankwamen, zat daar een vriend van Emilie die haar graag nog eens wilde zien. We hadden op dat moment net telefoon gekregen dat onze dochter sterk achteruitging en niet meer uit haar coma zou ontwaken. Toen we dat aan die vriend vertelden, stuurde die meteen een berichtje naar andere vrienden, die op hun beurt weer anderen op de hoogte brachten. Binnen het uur stroomden tientallen jonge mensen toe die allemaal afscheid wilden nemen van Emilie. En ja, we hebben ze binnengelaten. Omdat ze dat graag wilden. En omdat het zowat het laatste was wat we voor Emilie konden doen: haar wereld binnenhalen rond haar sterfbed. Haar vrienden waren erbij toen haar ademhaling stopte en de apparatuur naast haar bed alleen nog een langgerekte tuuuuut liet horen, zoals in films. Het is een beeld dat ze de rest van hun leven zullen meedragen.”
Hoe ben je de eerste tijd na haar dood doorgekomen?
“In shock. Mijn hoofd tolde van de waarom-vragen die nooit meer beantwoord zouden worden. Waarom wilde Emilie zich laten dopen? Waarop moest die doop vier dagen duren? Waarom moesten ze ‘s ochtends vroeg de fiets op? Ik was heel opstandig, ook als iemand tegen me zei dat ik het gebeuren moest verwerken of een plaats moest geven. Onzin. Het overlijden van je kind is een verdriet waar je nooit een plaats voor vindt. Het blijft voor altijd bij je.”
Heeft de dood van Emilie je overbezorgd gemaakt tegenover je andere kinderen?
“Bezorgd was ik zeker, maar ik heb altijd beseft dat ik hen niet in een gouden kooi mocht opsluiten. Op zaterdag 14 november, de dag na het overlijden van Emilie, was het appelsienenslag van de scouts. Ik zie Olivier en Axelle nog altijd wegfietsen, richting scoutslokaal. Ik heb hen nagekeken tot ze uit het zicht verdwenen waren, terwijl ik als een mantra bleef herhalen: ‘Ik moet ze laten gaan, ik moet ze laten gaan.’ Ze hadden en hebben recht op hun jeugd, op een zo normaal mogelijk jong leven. Al is ‘normaal’ een relatief begrip als er zo’n diepe krater in je gezin is geslagen. Dat geldt ook voor ‘geluk’. Echt gelukkig zijn Nathalie en ik niet meer, hooguit tevreden, bijvoorbeeld als Olivier en Axelle met goede resultaten naar huis komen. En ja, we kunnen nog genieten. Van een etentje met vrienden, een wandeling aan zee, een goed gesprek. Maar het gat in ons hart is te groot om nog van geluk te kunnen spreken.”
Hoe zijn jullie hier als koppel uitgekomen?
“Volgens mij zijn er slechts twee richtingen die je uit kunt als je zoiets ingrijpends meemaakt: ofwel groei je naar elkaar toe, ofwel groei je uit elkaar. Er is geen middenweg, alleen die twee uitersten. Nathalie en ik zijn al heel lang samen, sinds ons zeventiende, en onze relatie is alleen maar hechter geworden. We hebben ook heel bewust beslist om na de dood van Emilie niet in een hoekje te gaan zitten wegkwijnen, maar de draad van ons gezinsleven weer op te pakken, zo goed en zo kwaad als het ging. Emilie zou het niet anders gewild hebben. Axelle zit nu aan tafel op de stoel waar haar zus zat en slaapt op haar kamer. Het leven gaat voort. Het overlijden van Emilie is overigens niet de eerste klap die Nathalie en ik als koppel hebben moeten incasseren. Ons eerste kindje, Julie, is gestorven aan wiegendood.”
“Onze dochter zo bruusk moeten afgeven… het is een verdriet waar ik nooit een plaats voor vind”
Hebben jullie nog veel contact met de vrienden en vriendinnen van Emilie?
“Gelukkig wel. Het doet veel deugd dat ze hier nog vaak over de vloer komen, dat Emilie nog zo sterk leeft in hun gedachten. Al zal het voor ons nog moeilijk worden als ze straks trouwen, kinderen krijgen. Allemaal dingen die Emilie niet meer mag meemaken. Mensen hebben vaak medelijden met ons, omdat onze dochter overleden is. Maar zelf heb ik vooral medelijden met dat meisje van achttien voor wie het leven zo bruusk en veel te vroeg gestopt is. Emilie heeft nooit de kans gekregen om volwassen te worden, haar diploma te halen, moeder te worden, te leren uit tegenslagen, oud te worden. Voor ons is het erg dat zij er niet meer is, maar voor haar is het veel erger. Ik zit hier nu met jou te praten en ga straks lopen in de natuur, mijn hoofd leegmaken. Maar zij ligt daar, in haar graf. Daar wordt te weinig bij stilgestaan. En pas op, de kerkhoven liggen vol met jonge mensen voor wie de draad zo ineens is doorgeknipt na een verkeersongeval.”
Hoe is het afgelopen met de jongeman die je dochter en de andere meisjes heeft doodgereden?
“We hebben hem maar één keer gezien, op de rechtbank. Dat hij nooit contact met ons heeft opgenomen om zijn spijt te betuigen, dat begrijp ik echt niet. Soit, daarvoor is het intussen hopeloos te laat. Welke straf hij heeft gekregen? Twee jaar rijverbod en een boete van 5000 euro, dat is alles. Hij rijdt intussen al lang weer rond. De tolerantie voor verkeersmisdrijven is in ons land schrikbarend hoog in vergelijking met omringende landen. Ik vond de uitspraak van de rechter destijds zo vreselijk dat ik dacht: ik moet iets dóén, om uiting te geven aan mijn onvrede. Sindsdien ga ik geregeld spreken op scholen, voor laatstejaars humaniora, in het kader van het Fonds Emilie Leus.”
Waarom specifiek voor achttienjarigen? Omdat Emilie net zo oud was toen ze doodging?
“Dat de toehoorders zich met haar kunnen identificeren, is een pluspunt. Maar ook: het gaat om aankomende chauffeurs, jonge mensen die moeten weten wat alcohol doet met je lichaam en je rijvaardigheid. Ik vertel over Emilie. Ik geef uitleg over het Fonds Emilie Leus. En ik besluit: als ik ook maar één leven kan redden door iemand van jullie te overtuigen om níét achter het stuur te kruipen in benevelde toestand of om de sleutel af te pakken van iemand die gedronken heeft, dan is het de moeite waard geweest. Dan zijn die drie meisjes, die geneeskunde studeerden en opgeleid werden om mensenlevens te redden, niet voor niets gestorven.”
“Als je zoiets als koppel meemaakt, groei je ofwel naar elkaar toe, ofwel groei je uit elkaar. Er is geen middenweg, alleen die twee uitersten”
Nog steeds vallen er jaarlijks heel wat verkeersdoden. Maakt je dat boos?
“Ja, omdat veel van die ongevallen gebeuren onder invloed van alcohol en dus vermeden hadden kunnen worden. Hoe? Vooral door rijden onder invloed veel strenger aan te pakken. Er wordt nog altijd te licht over gedacht. Ik ben geen geheelonthouder en heb niks tegen een glaasje op zijn tijd, maar níét als je de weg op gaat. Laatst was ik op een vergadering die gevolgd werd door een receptie. Op een weekavond om 18 uur, met tweehonderd mensen die daarna in hun auto zouden stappen om naar huis te rijden. Op het dienblad: allemaal glazen witte en rode wijn, en twee armtierige glaasjes fruitsap. En iedereen vond dat normaal. Nog zoiets: ouders verbieden hun kinderen om in de auto te stappen bij iemand die gedronken heeft, maar kruipen wel zélf achter het stuur met een paar glazen op. In die zin heb ik meer hoop voor de huidige jeugd. De verandering zal van hen moeten komen. Bij hen is er alleszins al veel meer ingestampt dat het niet hoort, dat alcohol een moordwapen kan zijn in het verkeer.”
Zoals ook Emilie vermoord werd.
“Vandaar ook de massale verontwaardiging na haar overlijden én na de uitspraak van de rechter. De dood van zo’n jong iemand is als een aardbeving: het treft niet alleen het gezin, maar ook iedereen daarrond. Zeker in het geval van Emilie, die zoveel mensen had gekend en geraakt. Op haar uitvaart waren 1850 mensen.”
Is het een troost dat je dochter zo geliefd was?
“Absoluut. Ik ben er ook trots op, al is het een soort triestige trots, omdat Emilie het zelf niet meer heeft mogen meemaken. Ze zou er zo van genoten hebben, vond het heerlijk om in de belangstelling te staan. Mocht ze geweten hebben dat ze zo dikwijls zou opduiken in kranten en tijdschriften, dat er een fonds naar haar genoemd zou worden… ze zou het ontzettend ‘wijs’ hebben gevonden. Niks aan te doen. We moeten erin berusten dat ze er niet meer is.”
Fonds Emilie Leus
Dit fonds biedt steun aan verkeersslachtoffers, in samenwerking met de Koning Boudewijnstichting, en werkt aan preventie. Onder andere door de aankoop en installatie van alcoscans in publieke parkings, zodat chauffeurs zelf het alcoholgehalte in hun bloed kunnen meten voor ze zich op de weg begeven. Meer info op www.fondsemilieleus.be.
Tekst: Carine Stevens – Beeld: Getty Images