Waarom het pensioenplaatje niet meer klopt

Op je vijfenvijftigste ophouden met werken en de vruchten plukken van je gedane arbeid? De twintigers en dertigers van vandaag geloven er allang niet meer in. De tijd dat tram 5 niet enkel taart en kaarsjes, maar ook je pensioenformulieren met zich meebracht, is voorbij.

Sinds 2015 is het officieel dat de wettelijke pensioenleeftijd opgetrokken zal worden. Van jongeren die vandaag de schoolbanken verlaten tot vijftigers die al een stevige carrière achter de rug hebben: we zullen allemaal langer moeten werken.

“Helemaal onlogisch is dat niet’, zegt Sarah Vansteenkiste, coördinator van het kenniscentrum Steunpunt Werk van de KUL Leuven. “We leven steeds langer. Op een halve eeuw tijd is de gemiddelde levensverwachting met bijna tien jaar gestegen. We worden allemaal ouder, wat ook hogere kosten voor de sociale zekerheid met zich meebrengt. Die kun je niet blijven betalen als iedereen stopt met werken op zijn vijftigste.”

Daarom zijn er minder vijftigplussers actief

We leven niet alleen langer, we blijven ook langer gezond. Het perfecte recept om wat extra jaren aan je loopbaan te breien, zou je denken, maar daar is –voorlopig – weinig van te merken. Het zijn vooral dertigers en veertigers die de arbeidsmarkt bevolken, en beduidend minder actieve vijftigers en zestigers.

“Dat is historisch zo gegroeid”, zegt Sarah Vansteenkiste. “In de jaren tachtig zijn heel veel vijftigplussers met vervroegd pensioen gegaan. De werkloosheid onder jongeren was toen heel groot. In een poging om jonge werknemers meer kansen te geven, werden oudere werknemers gestimuleerd om vroeger te stoppen. Achteraf gezien bleek dat helemaal niet zo’n goed idee geweest te zijn. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat het perfect mogelijk is om vijftigplussers langer op de arbeidsmarkt te houden én tegelijkertijd voldoende jobs voor jongeren te creëren. Voor die verkeerde inschatting van toen betalen we vandaag nog altijd de prijs.”

SARAH VANSTEENKISTE, COÖRDINATOR STEUNPUNT WERK: “Door te blijven werken blijf je je nuttig voelen, wat je mentaal gezond houdt. Ook sociale contacten zijn een drijfveer”

Dat is duidelijk te zien als je kijkt naar de werkzaamheidsgraad van oudere werknemers in ons land. In 2015 was 44% van de mensen tussen 55 en 64 jaar nog aan de slag. Een laag percentage, zeker als je vergelijkt met andere Europese landen. In Nederland is 61,7% van de 55-plussers nog aan het werk, in Duitsland maar liefst 66,2%. “Het heeft al heel wat jaren gekost om vijftigplussers weer langer aan het werk te houden. Tegenover twintig jaar geleden zijn de cijfers gestegen, maar we zijn nog steeds niet waar we moeten zijn. Vervroegd stoppen met werken werd jarenlang beschouwd als iets heel normaals. Voor veel mensen is het wennen aan het idee dat dit niet meer zomaar kan.”

Zorgen dat iedereen ook echt langer kán werken

Niet iedereen staat te springen om langer te blijven werken. Voor veel mensen klinkt het als een straf, maar ook in die mentaliteit moet verandering komen, vindt Sarah Vansteenkiste. “We werken in de eerste plaats om geld te verdienen, maar daarnaast zijn er tal van andere motivaties die een rol spelen. Door langer te werken blijf je je zinvol voelen, wat je mentaal gezond houdt. Ook sociale contacten zijn een drijfveer. Mensen verliezen vaak een heel netwerk wanneer ze op pensioen gaan. Er zijn studies waaruit blijkt dat mensen die op pensioen gaan niet altijd gelukkiger zijn dan toen ze aan het werk waren. Sommigen worden zelfs ongelukkiger omdat ze niet weten wat ze moeten aanvangen met de tijd die vrijgekomen is, of omdat ze in een isolement terechtkomen.”

Langer wíllen werken is niet genoeg, het moet natuurlijk ook kúnnen. “De fysieke arbeidsomstandigheden moeten aangepast zijn aan je leeftijd. Werkgevers moeten oudere werknemers de kans geven om te blijven werken en hun kennis te blijven inzetten, al dan niet in een aangepaste functie. Op dat gebied kan er nog veel verbeteren. Het aantal mensen dat in arbeidsongeschiktheid terechtkomt, is de laatste jaren aan het stijgen. Niet iedereen is fysiek of mentaal in staat om langer te werken. Dat is de grote uitdaging waar we voor staan: mensen niet alleen aanmoedigen om te blijven werken, maar er ook voor zorgen dat dat lukt. Dat is niet alleen je eigen verantwoordelijkheid, maar ook die van werkgevers en van de maatschappij.”

(Bronnen cijfermateriaal: Steunpunt Werk, www.steunpuntwerk.be. Tekst: Lien Lammar)

Ook interessant:

• 5 sollicitatietips voor 45-plussers
• Stijlvolle kapsels voor vijftigplussers
• Afvallen tijdens de menopauze: dit moet je weten