Dossier: erven of schenken?

Een leuke gedachte is het niet, maar toch: het loont de moeite om uit te zoeken wat je met je centen na je dood wil doen. Of nu al, want je kunt er mensen gelukkig mee maken én het levert je fiscaal voordeel op.

Erven in een notendop

Vroeger leek het heel simpel: bij een overlijden hoorde ook een erfenis. Dat kan nog steeds natuurlijk, maar misschien is het toch goed om je van tevoren te informeren.

• Wanneer de overledene geen testament of huwelijkscontract heeft opgemaakt over de manier waarop hij of zij zijn nalatenschap wenst te verdelen, wijst de wet erfgenamen aan. In de eerste lijn zijn dat alle afstammelingen (kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen), in tweede lijn ouders, broers, zussen en als ook die er niet (meer) zijn, gaat de erfenis naar bloedverwanten in opgaande lijn: ouders, grootouders, enzovoort. Ooms, tantes, nichten en neven komen pas daarna.
• De weduwe of weduwnaar van de overledene kan ook erven, deze regels zijn afhankelijk van het huwelijkscontract en/of testament en vraag je best na bij je notaris.

Wat kost erven?

Op een erfenis betaal je successierechten:

• Deze zijn afhankelijk van het bedrag dat geërfd wordt en de graad van verwantschap.
• De regels hiervoor verschillen bovendien van het Vlaamse tot het Waalse en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
• Erfbelasting kan erg hoog oplopen, van 3% tot wel 65% op de waarde van de erfenis, afhankelijk van het stelsel waar je in zit.
• Net daarom, en omdat erfenissen vaak te laat komen voor afstammelingen, werden al meer dan tien jaar geleden schenkingstarieven ingevoerd die veel voordeliger zijn.

Schenken

Je kinderen gaan bouwen of verbouwen en eigenlijk zouden ze net nu een extra centje kunnen gebruiken. Waarom dan geen schenking doen bij leven? Als de schenker drie jaar na de schenking nog in leven is, wordt de schenking zelfs automatisch successievrij. Sterft de schenker wel binnen de drie jaar, dan betaal je wel belasting maar deze ligt aanzienlijk lager dan bij een erfenis.

Voorbeeld:

Vader is overleden en moeder bezit nog een vermogen van € 400.000. Er is één kind. Stel dat het kind deze som erft van moeder. In Vlaanderen zal dan in totaal € 60.000 aan successierechten moeten betaald worden door het kind.

• Stel dat moeder bij leven een geregistreerde schenking doet van de helft van het roerend vermogen (alles wat geen vastgoed is, nvdr). Er moet dan aan schenkbelasting betaald worden: € 6.000 (€ 200.000 x 3%).
• Na de schenking blijft er in de erfenis van moeder nog een roerend vermogen van € 200.000. Het kind zal daarop in totaal € 15.000 erfbelasting betalen.

In het scenario van schenking bedraagt de totale fiscale kost dus: € 21.000 (€ 6.000 schenkbelasting + € 15.000 erfbelasting). De schenking levert dus een belastingvoordeel op van € 39.000 (€ 60.000 – € 21.000).
(Bron: NOTARIUS 2016, E-magazine voor het notariaat)

Schenken kan niet zomaar

Let wel, ook hier zijn er een paar voorwaarden om wettelijk te kunnen spreken van een schenking:

• De schenker moet écht iemand willen begunstigen en er moet een duidelijke ‘verarming’ zijn aan de zijde van de schenker en een ‘verrijking’ aan de zijde van de ontvanger.
• Bovendien kun je op een schenking niet meer terugkomen: eens gegeven blijft gegeven. Net daarom wordt er een contract opgesteld tussen gulle gever en blije ontvanger, waarin deze laatste de gift uitdrukkelijk aanvaardt en wel tijdens het leven van de schenker.

Een gift voor het goede doel?

Maar dat is nog niet alles. Je kunt ook anderen dan je afstammelingen of bloedverwanten steunen met een gift.

Ook na je dood kun je helpen om van de wereld een betere plek te maken. Dat doe je met een legaat of duolegaat, een laatste wilsbeschikking waarbij je je vermogen of een deel ervan nalaat aan een of meerdere begunstigden (zowel personen als verenigingen).

Met een duolegaat begunstig je zowel een goed doel áls je verwanten. Ook dat kan en je benadeelt je familie niet, integendeel zelfs. Bij een duolegaat stel je een testament op ten voordele van een vereniging naar eigen keuze. Die vereniging krijgt de opdracht om ook de andere legaten, die je vastlegt voor je andere erfgenamen, uit te voeren.

Het grote voordeel is: deze vereniging neemt alle successierechten die voor elk van je verwanten van toepassing is, voor eigen rekening. Je familie of erfgenamen betalen dus niets én je hebt een goed doel gesponsord! Je kunt dus al tijdens je leven (met een gift) of na je dood (met een duolegaat) heel wat mensen gelukkig maken. Bron: www.legaten-giften.be

Meer info over erven, giften, legaten en duolegaten op:
www.testament.be, www.notaris.be/erven-schenken, http://financien.belgium.be/nl/particulieren/belastingvoordelen/giften